Η φιλόξενη αγκαλιά του Λιβάνου στους Έλληνες πρόσφυγες

08:05 27/6/2017 - Πηγή: ΕΡΤ

Με ζεστασιά και αλληλεγγύη αντιμετώπισαν οι Λιβανέζοι το μεγάλο αριθμό Ελλήνων προσφύγων που βρέθηκαν στην αραβική χώρα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Πληθυσμοί προερχόμενοι από τα νησιά του Αιγαίου, φιλοξενήθηκαν για όσο χρονικό διάστημα κράτησε η πολεμική τραγωδία, μέχρι να επαναπατριστούν, ενώ και αρκετοί Έλληνες στρατευμένοι είχαν ως έδρα το Λίβανο.

το χωριό Χαμμανά – Πηγή φωτο:

Eπίσης όπως έγραφε στο βιβλίο του «Παν μη αγγελλόμενον αεροσκάφος να βάλλεται» ο Σταμάτης Μαυρογεώργης, η ορεινή

περιοχή του Αλέι στο Λίβανο, χρησίμευσε σαν τόπος ανάπαυσης και αποκατάστασης επιβαρύνσεων υγείας μετά από στρατιωτικές επιχειρήσεις, μέχρι να έρθουν στο σημείο να μπορέσουν να επανέλθουν υγιείς στην ενεργό δράση. Μετά από αποστολή ως πλήρωμα υποβρυχίου, στάλθηκαν για δέκα ημέρες στην ορεινή περιοχή για ανάπαυση και έγραφε γι’ αυτό: «Στο χωριό Χαμανά είναι το αναπαυτήριό μας. Οι κάτοικοι, οι περισσότεροι χριστιανοί κόπτες μας καλοδέχονται και πολλοί μιλούν ελληνικά. Λίγα χιλιόμετρα πιό πέρα, άλλο χωριό πιο μεγάλο, το Αλέι, όπου φιλοξενήθηκαν πολλοί Έλληνες πρόσφυγες».

Στην ίδια περιοχή, με επίκεντρο το Αλέι, στα γύρω χωριά φιλοξενήθηκαν Έλληνες πρόσφυγες πολέμου, γυναίκες και παιδιά, όπως ήδη έχουμε καταγράψει από τις μαρτυρίες του Γιώργου Τουρβά και του Γιάννη Φουντούλη που βρέθηκαν στο Souq El Gharb, κοντά στο Αλέι.

O Γ. Τουρβάς μας είχε πει μεταξύ άλλων: «Μέναμε σε νοικιασμένο σπίτι έξω από το ορεινό χωριό Αλέι (το Souq El Gharb), που ήταν έξω από τη Βηρυτό, μαζί με την οικογένεια του Στεφανάδη. Η μητέρα μου ήταν δασκάλα και έκανε μάθημα σε προσφυγόπουλα από την Ικαρία και τη Χίο».

ελληνόπουλα σε σχολείο προσφύγων στο Souq-El-Gharb-

Λίγο μεγαλύτερος ο Γ. Φουντούλης μας είχε πει ότι: «πήγα σε σχολείο για ελληνόπουλα προσφυγάκια με δασκάλα τη μητέρα του Γιώργου του Τουρβά. Ήταν καμιά 20ριά μαθητές. Κοντά μας στα 5χλμ ήταν η κωμόπολη του Αλέι. Με τα αραπάκια είχαμε άριστες σχέσεις, αφού όταν παίζαμε αυτά μας έβριζαν στα ελληνικά και εμείς στα αραβικά, γιατί τα μαθαίναμε ο ένας στον άλλον».

βόλτα Ελλήνων στρατευμένων και προσφύγων στη Βηρυτό

Συχνά οι πρόσφυγες δέχονταν επισκέψεις αδειούχων φαντάρων – συγγενών τους, όπως ανέφερε στη μαρτυρία του ο Νικόλαος Φουντούλης που βρέθηκε ως φαντάρος και στην κοιλάδα Μπεκάα του Λιβάνου.

ταράτσα ξενοδοχείου με πρόσφυγες από την Ελλάδα στη Βηρυτό

Στη Βηρυτό μεγάλος αριθμός Ελλήνων προσφύγων πέρασε τα χρόνια του πολέμου σε ξενοδοχεία, συγκεντρωμένος κυρίως σε δύο περιοχές, στην Καραντίνα (που το όνομά της αποκαλύπτει και το λόγο της ονοματοδοσίας) που ήταν σχετικά υποβαθμισμένη περιοχή και στην επίσης παραλιακή περιοχή Zaitunay.

οικογενειακή φωτογράφιση στην περιοχή Zaitunay κοντά στο ξενοδοχείο Normandie

Η οικογενειακή φωτο είναι της οικογένειας Μάζαρη από την Ικαρία, ο Μιχάλης με τα πολιτικά υπηρέτησε σε εμπορικά πλοία και συμμετείχε σε νηοπομπές ενώ ναυάγησε αρκετές φορές μετά από τορπιλισμούς, ο Δημήτρης υπηρέτησε στο πολεμικό ναυτικό, η υπόλοιπη οικογένεια έμεινε στο Λίβανο.

Η συγκεκριμένη περιοχή Zaitunay, φιλοξένησε το ελληνικό σχολείο, αλλά και άλλες δραστηριότητες Ελλήνων και αποτέλεσε συνηθισμένο τόπο περιπάτου του ελληνικού προσφυγικού στοιχείου, αφού σαν περιοχή του ήταν οικεία.

Στα ξενοδοχεία τη διαχείριση – διανομή τροφίμων (ωμών που τα μαγείρευαν με ευθύνη τους οι πρόσφυγες) είχαν αρχικά οι Εγγλέζοι, ακολούθως την πέρασαν σε Έλληνες και σύμφωνα με μαρτυρίες προβλήματα στον τρόπο διαχείρισης και αντιπαραθέσεις που προήλθαν από αυτά, οδήγησαν σε εκ νέου διαχείριση από τους Εγγλέζους.

Επίσης στη συνέντευξη της η Καίτη Φράγκου – Ζηκίδη, για την προσφυγική της διαδρομή που ξεκίνησε το 1942 από την Ικαρία και συνεχίστηκε στην Τουρκία και ακολούθως στη Μέση Ανατολή, μας είχε δηλώσει: «Τους άντρες τους είχαν στείλει στο στρατό στη Μέση Ανατολή, ενώ εμάς μας κρατούσαν στην Τουρκία, λόγω της εξέλιξης του πολέμου, όσο κέρδιζε δηλαδή ο Άξονας. Γι αυτό και στο προσφυγικό στρατόπεδο των πηγών του Μωυσέως τους ετοίμαζαν να τους στείλουν στο Κονγκό.

Αυτά άλλαξαν μετά τη νίκη στο Ελ Αλαμέιν, όπου άλλαξε και η ροή του πολέμου. Τότε μας έβαλαν σε τρένα από τη Σμύρνη και φτάσαμε στην Τρίπολη τoυ Λιβάνου, όπου περάσαμε 15 μέρες καραντίνα, για να καταλήξουμε κοντά 1.000 Έλληνες σε ένα γαλλικό ξενοδοχείο».

Στη Βηρυτό και γενικά στο Λίβανο υπήρχαν και μονάδες των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα συχνές εξόδους των Ελλήνων στρατευμένων, που έβρισκαν συγγενείς και φίλους από τους πρόσφυγες. Συχνό σημείο περιπάτου και φωτογραφίσεων ήταν οι πλατείες της Βηρυτού, όπως η πλατεία των Μαρτύρων.

η πλατεία των Μαρτύρων

Δεν έλειψε και η φοίτηση Ελλήνων προσφύγων σε εκπαιδευτικά ιδρύματα που προϋπήρχαν και δεν ήταν έκτακτες εκπαιδευτικές δομές μόνο για πρόσφυγες, όπως ανέφερε στη μαρτυρία της η Άννα Ρακατζή – Λεφέ που έλεγε: «Εκεί είχα καλές σχέσεις με τη σπιτονοικοκυρά που εκτός από αραβικά μίλαγε και γαλλικά, εγώ πήγαινα σε ελληνογαλλικό σχολείο του Λιβάνου και μίλαγα γαλλικά με τη σπιτονοικοκυρά. Εκεί έβγαλα την τετάρτη δημοτικού. Στο Λίβανο μείναμε έξι μήνες».

Πάτρα Σιμάκη – Σπέη: «Μετά πήγαμε στο Λίβανο σε ένα στρατόπεδο που ήταν από τα καλύτερα και μετά σε ένα χωριό, νομίζω ότι το έλεγαν ajaltoun. Είχε 16 ξενοδοχεία τη σειρά και κάθε οικογένεια έπαιρνε και από ένα δωμάτιο. Αν το δωμάτιο ήταν μεγάλο έβαζαν δύο οικογένειες. Μας έδιναν ωμές τροφές και τις μαγειρεύαμε εμείς, ψωμί κάθε βράδυ, φρούτα. Καλά περνούσαμε.
Ένα ξενοδοχείο το έκαψε κεραυνός αλλά κανείς δεν έπαθε τίποτα και το σχολίαζαν οι Λιβανέζοι, λέγοντας «κουάις Γιουνάν», δηλαδή ότι οι Έλληνες είναι καλότυχοι».

Σημαντικό ρόλο στο θετικό κλίμα της παραμονής των προσφύγων, έπαιξε και η ελληνική κοινότητα που προϋπήρχε και μαζικοποιήθηκε από Έλληνες πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής.

Γράφαμε μεταξύ άλλων σε ανάρτησή μας σε προηγούμενο κύκλο του αφιερώματος, για το ρόλο της Ομογένειας στις αραβικές χώρες, όπως τον ανέφερε η Ελληνική Κοινότητα Βηρυτού:
«Στο Λίβανο φιλοξενήθηκε μεγάλος αριθμός Ελλήνων προσφύγων στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Όπως αναφέρει στην ιστοσελίδα της η Ελληνική Κοινότητα της Βηρυτού: «Στις αρχές του 20ού αιώνα, κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κατοχής, πολλοί Έλληνες είχαν εγκατασταθεί σε αυτή την περιοχή (Βηρυτό, Τρίπολη, Χαλέπι κ.λπ.) Κάποιοι ήταν έμποροι ή υπάλληλοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ άλλοι είχαν έρθει για να σπουδάσουν στα πανεπιστήμια.

hotel Normandie – Bηρυτός 1942

Όταν ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-1918), πολλοί είχαν εγκλωβιστεί εδώ. Την περίοδο εκείνη, δεν υπήρχε επίσημη εκπροσώπηση των Ελλήνων στον Λίβανο. Μια ομάδα διαπρεπών Ελλήνων που διέμεναν στον Λίβανο αποφάσισε τότε να ιδρύσει την Ελληνική Κοινότητα της Βηρυτού και αργότερα το ελληνικό σχολείο, το οποίο έδρευε επί της οδού Rue de France στη Βηρυτό.

Το οικόπεδο στην οδό Rue de France προσφέρθηκε ως δωρεά σε ένα από τα μέλη της Ελληνικής Κοινότητας της Βηρυτού, το οποίο δεν έκανε δεκτή την προσφορά και την παρέδωσε στην ελληνική κυβέρνηση. Έτσι χτίστηκαν στο οικόπεδο το Ελληνικό Προξενείο και η Πρεσβεία, ενώ το ισόγειο χρησιμοποιήθηκε για να στεγάσει το ελληνικό σχολείο.

Ο αριθμός των Ελλήνων της Κοινότητας αυξήθηκε ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου όταν πολλοί Έλληνες πρόσφυγες κατέφθασαν στον Λίβανο. Μαζί με τα αγγλικά στρατεύματα υπήρχαν επίσης βάσεις του Ελληνικού Ναυτικού».

Η ευγένεια του αραβικού πληθυσμού, η αγάπη και η αλληλεγγύη που έδειξε προς τους Έλληνες πρόσφυγες πολέμου, παρέμεινε ανεξίτηλη στις μνήμες τους και όσοι βρίσκονται σήμερα εν ζωή, τη μνημονεύουν ακόμα, ενώ όσοι απεβίωσαν, την έχουν μεταφέρει στους απογόνους τους.

Επιμέλεια αφιερώματος: Νάσος Μπράτσος

Όλοι οι κύκλοι του αφιερώματος στην ανάρτηση: Αναγνώριση της ερευνητικής δουλειάς του ert.gr

Κάθε μέρα λίγα λεπτά μετά τις 7πμ διαβάστε στο www.ert.gr:

Τετάρτη 28 Ιουνίου 2017: Τσεσμές: Το Hot Spot των Ελλήνων προσφύγων στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Πέμπτη 29 Ιουνίου 2017: Αεροπορικώς ψάρια για τις λίμνες της Ελλάδας – Μετά το κατοχικό πλιάτσικο

Παρασκευή 30 Ιουνίου 2017: H διπλή προσφυγιά του ποιητή Φώτη Αγγουλέ

Σάββατο 1 Ιουλίου 2017: «Τρώγαμε και τσικνήθρες (τσουκνίδες) και μολόχες» ο Γ. Ψιλόπουλος θυμάται την κατοχή στη Σύρο

Κυριακή 2 Ιουλίου 2017: Επιβίωση με δελτία τροφίμων και «αραντό» στη Σύρο της κατοχής

Δευτέρα 3 Ιουλίου 2017: Η μάχη του Ελ Αλαμέιν και η επίπτωσή της στις μετακινήσεις Ελλήνων προσφύγων

Τρίτη 4 Ιουλίου 2017: Κατοχικές πανιότες σκατολέτες και λούπινα – Οι αναμνήσεις του Συριανού Σπύρου Κρεατσούλα

Τετάρτη 5 Ιουλίου 2017: ΑSYA MINOR yeniden: Η τουρκική ματιά στην ελληνική προσφυγιά του Β’ Παγκοσμίου πολέμου

Πέμπτη 6 Ιουλίου 2017: Mαρία Οικονόμου – Μανωλιού: Το προσφυγικό της ταξίδι από τη Σάμο στη Γάζα