Ιάννης Ξενάκης – 4 Φεβρουαρίου 2001

07:03 4/2/2021 - Πηγή: ΕΡΤ

Ο Γιάννης Ξενάκης, από τους σημαντικότερους συνθέτες παγκοσμίως, γνωστός ως Iannis Xenakis, γεννήθηκε στη Βράιλα της Ρουμανίας από Έλληνες γονείς. Tο 1932 ο πατέρας του τον έστειλε στην Eλλάδα όπου συνέχισε τις σπουδές του στην Aναργύρειο Σχολή Σπετσών και Kοργιαλένιο Σχολή (μέχρι το 1938). Εκεί έκανε τα πρώτα μαθήματα αρμονίας και πιάνου. Σπούδασε πολιτικός μηχανικός στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Παράλληλα με τις πανεπιστημιακές σπουδές σπούδασε αρμονία και αντίστιξη με τον Aριστοτέλη Kουντούροφ (1896-1969). Πήρε μέρος στην Αντίσταση κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τραυματίστηκε στο πρόσωπο

στη διάρκεια των Δεκεμβριανών. Το 1947 κατέφυγε στη Γαλλία ως πολιτικός πρόσφυγας όπου δούλεψε ως αρχιτέκτονας και συνέχισε τις μουσικές του σπουδές.

Καταλυτική υπήρξε η γνωριμία του το 1951 με τον Ολιβιέ Μεσσιάν κοντά στον οποίο παρακολούθησε μαθήματα σύνθεσης. Έγινε διάσημος με το πρώτο έργο που δημοσίευσε, τις “Mεταστάσεις” (1953-54). Από το 1960 και μετά αφοσιώθηκε αποκλειστικά στην σύνθεση.  Aπό τότε, ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, δίνοντας μαθήματα και παρουσιάζοντας νέα έργα, όπως τα «Πολύτοπα«, ένα πολυθέαμα ήχου (οργανικού, φωνητικού και ηλεκτρονικού) και φωτός (προβολείς και ακτίνες λέιζερ), συνήθως με ένα πλήθος συμμετεχόντων: Mόντρεαλ (1967), Περσέπολις (1971), Mυκήνες (1978). Tο 1965 έγινε Γάλλος υπήκοος. Aπό το 1967 ως το 1972 δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Iντιάνα στο Mπλούμινγκτον της Aμερικής. Tο 1974 με τη μεταπολίτευση στην Ελλάδα του δόθηκε αμνηστία και έτσι μπόρεσε να επισκεφθεί την πατρίδα του ύστερα από 27 χρόνια αναγκαστικής απουσίας. Τιμήθηκε με πολλά διεθνή βραβεία και διακρίσεις. Το 1983 εκλέχτηκε μέλος της Γαλλικής Aκαδημίας.

Πολύπλευρη προσωπικότητα, ο Ιάννης Ξενάκης ξεχώρισε για την πρωτοπορία της δημιουργικής του σκέψης, ως ο συνθέτης που εισήγαγε πρώτος τον επιστημονικό λογισμό στη μουσική συνθετική διαδικασία. Υπήρξε παράλληλα αρχιτέκτονας, μαθηματικός και στοχαστής και οι πρωτοποριακές συνθετικές μέθοδοι που ανέπτυξε συσχέτιζαν τη μουσική με τα μαθηματικά, τη φυσική και την αρχιτεκτονική, και εξέφραζαν τις φιλοσοφικές του ιδέες. Πέθανε στις 4 Φεβρουαρίου 2001 στο Παρίσι.

Το Αρχείο της ΕΡΤ με αφορμή την επέτειο θανάτου του ψηφιοποίησε και παρουσιάζει την εκπομπή «ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ», παραγωγής 1983, αφιερωμένη στον Γιάννη Ξενάκη ο οποίος αυτοπαρουσιάζεται:

(video)