Ιταλία: Τα τραύματα του κορονοϊού στον ανθρώπινο ψυχισμό

16:18 10/6/2020 - Πηγή: ΕΡΤ

Η Ιταλία βρέθηκε στο επίκεντρο της πανδημίας και κουβαλάει ένα βαρύ φορτίο. Στις 27 Απριλίου σε  μια περίοδο που η  καμπύλη των κρουσμάτων έδειχνε μια καθαρά καθοδική τάση, ο ανταποκριτής της ΕΡΤ, Κρίστιαν Μαυρίδης,  μίλησε με τον  Dr. Stefano Porcelli,  Υγειονομικό Διευθυντή και Συντονιστή του τμήματος Ψυχιατρικής, Ψυχολογίας και Ψυχοθεραπείας στο Ιατρικό Κέντρο Santagostino της Μπολόνια.

-Στην Ιταλία, διανύουμε ήδη δύο μήνες από την έναρξη του συναγερμού έκτακτης ανάγκης του CoViD-19 και περίπου

6 εβδομάδες με περιοριστικά μέτρα. Τι συναισθηματική και ψυχολογική επίδραση έχει ένα τέτοιο γεγονός στην ανθρώπινη ψυχολογία; Μπορείτε να μας δώσετε ορισμένα από τα δεδομένα στη διάθεσή σας;

Εμείς ως ιατρικό κέντρο Santagostino πραγματοποιήσαμε μια έρευνα σε 4.000 ασθενείς των ιατρικών κέντρων μας για να ελέγξουμε γενικά την υγεία τους και ειδικότερα την ψυχολογική τους κατάσταση. Αυτό που προέκυψε, όπως ήταν προβλεπόμενο, είναι ότι ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων αρχίζει να βιώνει συναισθήματα όπως θυμό, άγχος, απογοήτευση, κακή ιδιοσυγκρασία, μελαγχολία. Τα συγκεκριμένα  άτομα πριν δεν είχαν ψυχολογικά προβλήματα. Σύμφωνα με την έρευνά μας,  ένα ποσοστό της τάξεως του 20-25%  δήλωσαν ότι βιώνουν αυτά τα συναισθήματα με έντονο και τραυματικό τρόπο.

Προφανώς όσο μεγαλύτερη είναι η περίοδος της κοινωνικής αποστασιοποίησης τόσο περισσότερο αυξάνεται  ποσοστό επειδή η ψυχική ανθεκτικότητα των ανθρώπων αρχίζει να μειώνεται σε αυτόν τον περιορισμό.

Η αϋπνία είναι επίσης ένα σύμπτωμα που βλέπουμε να εμφανίζεται και μάλιστα με κυρίαρχο τρόπο και σήμερα αφορά περίπου το 40% εκείνων που ανταποκρίθηκαν στην έρευνά μας. Είναι ένα σημαντικό ποσοστό.

-Γίνεται λόγος επίσης και για τον αντίκτυπο στους νέους. Τι πρέπει να περιμένουμε για παιδιά και εφήβους;

Στην πραγματικότητα, αυτό είναι ένα στοιχείο πολύ ενδιαφέρον γιατί τα παιδιά μας εκπλήσσουν. Έχουν αποθέματα που είναι ίσως καλύτερα από αυτά των ενηλίκων, έχουν μια ικανότητα προσαρμογής σε αυτήν την έγκλειστη κατάσταση. Το να ζουν περισσότερο χρόνο με τους γονείς τους που είναι αναγκασμένοι να βρίσκονται σπίτι και όχι στην εργασία τους συχνά θεωρείται και βιώνεται από τα παιδιά ως θετική ή τουλάχιστον όχι τόσο αρνητική στιγμή. Μιλάμε για την ηλικιακή ομάδα κυρίως αυτής των παιδιών κάτω των 12 ετών.

Διαφορετική η περίπτωση των εφήβων, πιθανότατα μεταξύ των τμημάτων του πληθυσμού που υποφέρει περισσότερο. Αυτό επειδή η ζωή του έφηβου αποτελείται από συναναστροφές με συμμαθητές, ομάδες, φίλους και οι «άδειες» στιγμές που δημιουργούνται από την απουσία μαθημάτων ή έστω από την μείωση της σχολικής προσπάθειας, την αδυναμία να παίξουν ομαδικά αθλήματα, την αδυναμία να βρεθούν με συνομηλίκους, αντιμετωπίζεται με μεγάλο εκνευρισμό.

Οι διαμάχες με τους γονείς και τα προβλήματα στην οικογένεια έχουν αυξηθεί και όσοι είχαν ήδη προβλήματα στην οικογένεια προφανώς τα είδαν να επιδεινώνονται σε αυτήν την περίπτωση.

Καταλήγουμε λοιπόν ότι για τους έφηβους είναι μια πολύ ευαίσθητη στιγμή στην οποία μαθαίνουν να ζουν με την πλήξη και το κενό, κάτι που για έναν έφηβο δεν είναι ποτέ εύκολο και ότι αυτή τη στιγμή τους εκθέτει σε κινδύνους να αναπτύσσουν τη δική τους σημαντική δυσφορία.

Εμείς ως κέντρο προσπαθούμε να βοηθήσουμε τους γονείς να φροντίσουν τους έφηβους, ώστε να βρουν έναν διάλογο μεταξύ τους και να τους βοηθήσουν να διαχειριστούν αυτήν την πλήξη, αυτό το κενό, αυτήν την απουσία επαφών.

Ευτυχώς, υπάρχει ο εικονικός κόσμος, διαδικτυακά παιχνίδια, τα chat συνομιλιών, τα οποία τους βοηθούν να διατηρήσουν την ελάχιστη επαφή με τους συνομήλικούς τους. Ο κίνδυνος είναι να μην καταφύγουν για μεγάλο διάστημα σε αυτόν τον εικονικό κόσμο, απομονωμένοι από το σπίτι και από την οικογένεια τους, στο δωμάτιό τους και μόνο μπροστά σε έναν υπολογιστή. Αλλά εί σίγουρα είναι μια διέξοδος το διαδίκτυο. Εξάλλου είναι μια γενιά που μεγάλωσε με τον ψηφιακό κόσμο, επομένως πολύ πιο συνηθισμένη από τους γονείς στη χρήση αυτών των εργαλείων.

-Στην ειδική ομάδα του Colao, που ασχολείται με το σχεδιασμό της συνύπαρξης με τον CoViD-19, δίνεται μεγάλη προσοχή στην ψυχολογική πλευρά της πανδημίας στον πληθυσμό. Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός Conte φοβάται για την κοινωνική σταθερότητα της χώρας. Ποιές πρωτοβουλίες περιμένετε από το κράτος;

Εδώ επιμερίζουμε τις πρωτοβουλίες που στοχεύουν στη χρηματοοικονομική στήριξη του πληθυσμού, επειδή τόσοι από αυτούς τους φόβους, τις ανησυχίες, τους φόβους μιας κοινωνικής αποσταθεροποίησης, προέρχονται ακριβώς από τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει κάθε οικογένεια. Οπότε σίγουρα μια πτυχή συνδέεται με την υποστήριξη που το κράτος και η Ευρώπη θα είναι σε θέση να προσφέρουν οικονομικά στις οικογένειες και στα μεμονωμένα άτομα.

Δίνεται επίσης ιδιαίτερη προσοχή στις πιθανές ψυχολογικές συνέπειες για τις οποίες στην Ιταλία υπήρξε μια μεγάλη κινητοποίηση όλων των συλλόγων των ψυχολόγων και των ψυχοθεραπευτών για να στηρίξουν ακόμη και δωρεάν τις οικογένειες.

Αναμένουμε ότι στο μέλλον αυτός ο εθελοντισμός θα υποστηριχθεί από το κράτος και ότι οι πρωτοβουλίες ψυχολογικής υποστήριξης θα παρέχονται και αυτές απευθείας από το δημόσιο, ακόμη και αν είναι προφανές ότι βρισκόμαστε σε μια περίοδο κατά την οποία, οι πόροι θα είναι περιορισμένοι και θα πρέπει να υπάρχει ορθολογική διαχείριση αλλά σίγουρα η επένδυση στην επίλυση ψυχολογικών προβλημάτων, είναι μια επένδυση που μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μπορεί να περιορίσει τις ζημιές που θα προκαλέσει αυτή η πανδημία τα επόμενα χρόνια.

-Την επόμενη ημέρα από αυτήν την πανδημία, είναι βέβαιο ότι θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε  μια νέα καθημερινότητα και θα βρεθούμε  στο κέντρο μιας σημαντικής παγκόσμιας ύφεσης. Ποιες ψυχολογικές επιπτώσεις μπορούν να έχουν όλα αυτά στον πολίτη, βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα;

Μπορούμε να προβλέψουμε ότι, θα υπάρξουν πολλές ψυχολογικές συνέπειες τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Σίγουρα θα υπάρχει μέρος του πληθυσμού που θα πληγεί άμεσα από αυτήν την πανδημία. Σκέφτομαι τις οικογένειες που έχασαν τους συγγενείς τους, τους ανθρώπους που έχασαν τους φίλους τους  αλλά και τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας στην πρώτη γραμμή, οι οποίοι υφίστανται ένα άγχος που κινδυνεύει να μετατραπεί σε πραγματική μετατραυματική διαταραχή ή σε κάθε περίπτωση, στην εμφάνιση συμπτωμάτων άγχους και stress. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι κινδυνεύουν να βιώσουν μια πρώιμη εξάντληση που θα έχει επιπτώσεις  στην  εργασία τους  αλλά και στον ρόλο τους ως μέλη της κοινωνίας.

Την ίδια ώρα, η εξοικείωση με νέες καταστάσεις ζωής, όπως η κοινωνική αποστασιοποίηση, η χρήση μάσκας, η αποφυγή των στενών επαφών που αποτελούσαν μέρος της καθημερινής μας ζωής, θα αλλάξει καθοριστικά την κοινωνία που ξέρουμε και αυτό είναι αναπόφευκτο.

Δυστυχώς, σε μεγάλο βαθμό, δεν γνωρίζουμε πώς θα συμβεί αυτό. Δεν γνωρίζουμε  τις  μεσοπρόθεσμες ή τις  μακροπρόθεσμες αλλαγές, επειδή αυτό που βιώνουμε είναι μοναδικό φαινόμενο και δεν έχει υπάρξει ποτέ στην ανθρώπινη ιστορία ένας παγκόσμιος εγκλεισμός  με τόσο μεγάλη διάρκεια.

Επομένως, θα το κατανοήσουμε λεπτομερώς μόνο μετά το τέλος της καραντίνας  και στις διάφορες φάσεις που θα ακολουθήσουν.

-Σε πολλές χώρες, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, βρίσκεται σε εξέλιξη μια μεγάλη εκστρατεία κατά της ενδοοικογενειακής βίας. Μπορείτε να μας πείτε πώς είναι η κατάσταση στην Ιταλία;

Στην Ιταλία, η βία με βάση το φύλο είναι αναμφίβολα ένα αισθητό πρόβλημα, οπότε έχουν θεσπιστεί συγκεκριμένοι νόμοι τα τελευταία χρόνια. Όπως γνωρίζετε, κ. Μαυρή, έχει ψηφιστεί ο νόμος με λεγόμενο κόκκινο κωδικό, για τη βία κατά των γυναικών, ο οποίος έχει προτεραιότητα τόσο σε νομοθετικό όσο και σε νομικό επίπεδο, επομένως είναι υποθέσεις που αντιμετωπίζονται άμεσα από την ιταλική Δικαιοσύνη. Αυτό επειδή σε αυτές τις καταστάσεις οποιαδήποτε καθυστέρηση παρέμβασης συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο επανάληψης της βίας και στη χειρότερη περίπτωση, της γυναικοκτονίας.

Αυτή τη στιγμή λοιπόν, με την τρέχουσα κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην οποία αναγκαστήκαμε να ζουμε στο σπίτι για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, πολλές γυναίκες βρέθηκαν με τον διωκόμενό τους στο ίδιο σπίτι, ζώντας μαζί 24 ώρες την ημέρα, οπότε οι περιπτώσεις βίας αυξήθηκαν. Δυστυχώς και οι περιπτώσεις γυναικοκτονίας έχουν αυξηθεί αυτή την περίοδο.

Ωστόσο, η απάντηση που έδωσε το ιταλικό κράτος είναι να διατηρεί πάντοτε όλους τους φορείς ενεργούς. Δηλαδή τα κέντρα κατά της βίας των γυναικών και η δυνατότητα άμεσης πρόσβασης σε αυτά τα κέντρα βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των προτεραιοτήτων της ιταλικής κυβέρνησης. Να τονίσουμε πως εάν μια γυναίκα εισέλθει σε ένα από αυτά τα κέντρα και το ζητήσει, μεταφέρεται άμεσα, αυτή και όλα τα παιδιά της, σε ένα προστατευμένο σπίτι, άγνωστο στον σύζυγο ή σύντροφο, κάτι που προφανώς διατηρήθηκε ακόμα και στην περίπτωση της περιόδου της  έκτακτης ανάγκης που διανύουμε. Δυστυχώς οι αριθμοί αιτημάτων έχουν αυξηθεί μολονότι δεν υπάρχουν ακόμη επίσημα στατιστικά στοιχεία.

-Η Ελλάδα εφαρμόζει περιοριστικά μέτρα την ίδια περίοδο με την Ιταλία.Ποιες πρακτικές συμβουλές θα θέλατε να δώσετε στους αναγνώστες μας για να αντιμετωπίσουν ή και να διαχειριστούν αυτήν την δύσκολη εμπειρία;

Νιώθω την ανάγκη να δώσω μερικές απλές συμβουλές για τη διαχείριση αυτής της φάσης, η οποία είναι πολύ δύσκολη σε ψυχολογικό επίπεδο για όλους εκείνους που την βιώνουν.

Σήμερα ο εγκλεισμός, η αποχή από την εργασία, η εργασία απο απόσταση, μας οδηγεί σε ένα είδος αποξένωσης, απόσπασης από τις καθημερινές μας συνήθειες. Πρέπει να προσπαθήσουμε να αποκτήσουμε ένα είδος ρουτίνας έκτακτης ανάγκης, να ξαναδημιουργησουμε καθημερινούς ρυθμούς, που θα μας επιτρέπουν να έχουμε ένα είδος κανονικότητας κατά τη διάρκεια της ημέρας. Πχ  να ξυπνάμε και να κοιμόμαστε πάντα την ίδια ώρα. Να  κάνουμε μια μικρή δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της ημέρας στο σπίτι και να προσπαθήσουμε να ακολουθούμε καθημερινά αυτές τις δραστηριότητες.

Μπορεί να είναι μια ευκαιρία να ανακαλύψουμε ξανά τα χόμπι και τις μικροχαρές από δραστηριότητες που έχουμε εγκαταλείψει με την πάροδο του χρόνου και που μπορεί να μας βοηθήσουν τώρα να αντέξουμε αυτήν την ιδιότυπη κατάσταση που βιώνουμε και μακροπρόθεσμα να μας κάνουν να  αισθανθούμε καλύτερα.

Τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, η επικοινωνία,  μέσω σκάιπ, ή όπως μπορούμε, με φίλους, συγγενείς, αγαπημένα πρόσωπα, βοηθά στην καταπολέμηση της αίσθησης της απομόνωσης που βιώνουμε όλοι.

ΠΗΓΗ ΕΡΤ : ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ- ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΚΡΙΣΤΙΑΝ ΜΑΥΡΗΣ

www.ert.gr