Κομοτηνή: Φατίμα Ελόεβα: «Η Ελλάδα μας δίνει μαθήματα Ελευθερίας»

12:37 6/10/2016 - Πηγή: ΕΡΤ

«Αυτό το τμήμα δημιουργήθηκε το 1985, πριν από 30 χρόνια, και τώρα που το σκέφτομαι ήταν η μοναδική απόφαση που μου επιβλήθηκε στη ζωή» δηλώνει η Επίτιμη διδάκτορας του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας (πλέον) Φατίμα Ελόεβα, πρόεδρος του Τμήματος Βυζαντινής και Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Κρατικού Πανεπιστημίου της Αγίας Πετρούπολης και ερμηνεύοντας σωστά την έκπληξή μας εξηγεί «Ακούγεται παράδοξο τώρα, αλλά δεν είχα σκοπό να ασχοληθώ με τα νέα ελληνικά. Ως φοιτήτρια μου πρότειναν να γράψω διατριβή για νεοελληνικά

θέματα και ύστερα να οργανώσω το Τμήμα. Δέχτηκα γιατί τότε ήταν πάρα πολύ δύσκολο να κάνει κανείς μεταπτυχιακές σπουδές στη Ρωσία. Δεν πίστευα ότι θα ανοίξουν Τμήμα. Δεν είχαμε ούτε βιβλία, ούτε επαφές με την Ελλάδα, εγώ δεν ήξερα ελληνικά κι έτσι έγραψα τη διατριβή. Μετά ο πρόεδρος μου είπε ότι σε πέντε μήνες θα έχεις τους φοιτητές σου και θα είσαι η μοναδική καθηγήτρια που θα τους διδάσκει».

Φατίμα Ελόεβα, πρόεδρος του Τμήματος Βυζαντινής και Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Κρατικού Πανεπιστημίου της Αγίας Πετρούπολης

Αυτή είναι μια παράξενη, αλλά αληθινή ιστορία δηλώνει η κα γυρίζοντας το χρόνο πίσω, τότε που σε ηλικία 24 χρόνων μιλούσε οκτώ γλώσσες, μεταξύ των οποίων τα γερμανικά, τα γαλλικά, τα λιθουανικά, αλβανικά , τη γλώσσα της Οσσετίας, του τόπου καταγωγής της, ιταλικά και τούρκικα. «Από τότε αυτός ο «ρυθμός», αυτή η αγάπη για τη γλώσσα παραμένει έτσι, κάτι ξεχνάω, κάτι θυμάμαι καλύτερα, σε κάποια φάση μιλούσα τσιγγάνικα.» δηλώνει και γελά σπεύδοντας να διευκρινίσει «Δεν είμαι πολύγλωσση, οφείλεται στους γονείς μου. Νομίζω ότι το μοναδικό που έκαναν στη ζωή ήταν να ξοδεύουν χρήματα για τη δική μου μόρφωση. Δεν είχαμε εξοχικό σπίτι, δεν είχαμε αυτοκίνητο, ούτε σκυλί δεν είχαμε, αλλά εγώ είχα δασκάλους και έκανα ιδιαίτερα, γαλλικά, γερμανικά κι αγγλικά. Όταν τελείωσα το σχολείο μιλούσα άνετα και διάβαζα αυτές τις γλώσσες.»

Η γλώσσα είναι ο τρόπος να δείξουμε ότι υπάρχουμε

Γιατί μαθαίνετε μια γλώσσα; Ρωτάμε την κα Ελόεβα για να την ακούσουμε να απαντά «Μαθαίνω μια γλώσσα μόνο όταν θέλω να μπω σε κάποια κουλτούρα, όταν έχω λόγο. Το ταξίδι με τις γλώσσες είναι πολυπολιτισμικό ταξίδι. Για να καταλάβεις ένα μέρος, πρέπει να μάθεις τη γλώσσα». Ιδιαίτερη αναφορά στην κουβέντα της κάνει για τον ελληνισμό. Ο ελληνισμός, όπως λέει, σε «σπρώχνει» προς αυτή την κατεύθυνση. «Ο ελληνισμός είναι κάτι βαθύτερο από μια γέφυρα επικοινωνίας. Ο Ρουσώ έλεγε πως η γλώσσα δεν γεννιέται από την επικοινωνία, αλλά από τη θέληση του ανθρώπου να δείξει πως είναι διαφορετικός. Η γλώσσα μας είναι ο τρόπος να δείξουμε πως υπάρχουμε, πώς είμαστε διαφορετικοί και να δείξουμε πως έχουμε μια έντονη πραγματικότητα. Δεν είναι απλώς μόνο επικοινωνία. Η γλώσσα μας βοηθά να καταλάβουμε κάτι για τον κόσμο και κάτι για τον εαυτό μας. Η γλώσσα μας επηρεάζει».

Η Ελληνική γλώσσα και το Ελληνικό Θαύμα

Σε αναφορά της δε στην ελληνική γλώσσα σημειώνει ότι «Η Ελληνική γλώσσα είναι μοναδική. Έχουμε να κάνουμε με μια περίπτωση που λέγεται Ελληνικό θαύμα. Οι Έλληνες για κάποιο λόγο βρήκαν τον 5ο αιώνα π.Χ. αυτό το ιδιότυπο φαινόμενο που το λέμε ελληνικός πολιτισμός. Ο Ευκλείδης αντί να θέσει την ερώτηση πώς; έθεσε το ερώτημα γιατί; Στην Αίγυπτο ήξεραν γεωμετρία, αυτός, όμως, ανακάλυψε κάτι άλλο, την Επιστήμη. Η Επιστήμη είναι το «γιατί;» Την ίδια εποχή βρήκαν το θέατρο, τη Δημοκρατία και πολλά άλλα τα οποία τώρα συνιστούν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Κατάλαβαν, συνειδητοποίησαν γιατί η γλώσσα της ελληνικής τραγωδίας είναι θησαυρός. Προσπάθησαν για πολλούς αιώνες να κρατήσουν αυτή τη γλώσσα. Το γεγονός ότι η Άννα Κομνηνή γράφει σε μια τέλεια Αττική Διάλεκτο είναι μοναδικό. Οι Έλληνες προσπάθησαν να κρατήσουν τη γλώσσα τους κι αυτό φαίνεται στο τεράστιο λεξιλόγιο. Υπάρχει η γλώσσα του Παπαδιαμάντη, του Ροϊδη και συνεχίζεται σήμερα καθώς πιστεύω πως δεν μπορείς να διδάσκεις τα ελληνικά χωρίς να διδάσκεις όλα αυτά».

Διδάσκοντας ελληνικά στην Αγία Πετρούπολη

Στην Αγία Πετρούπολη η κα Ελόεβα, στο Πανεπιστήμιο της, έχει ομάδες φοιτητών μέχρι δέκα άτομα. Συνολικά 25-30 φοιτητές. Ο διαγωνισμός για να ενταχθεί κάποιος σ’ αυτές τις ομάδες «είναι πολύ σκληρός», όπως λέει. Παράλληλα, υπάρχουν μεταπτυχιακοί φοιτητές και διδακτορικοί.

«Την πρώτη χρονιά μαθαίνουν αποκλειστικά αρχαία ελληνικά. Το επέβαλα γιατί κατάλαβα ότι κάποιος που αρχίζει από τα νέα ελληνικά δεν μπορεί να μάθει τέλεια τα αρχαία, ενώ η διαδικασία έτσι είναι πιο απλή, ένα χρόνο τα αρχαία με δώδεκα ώρες την εβδομάδα μάθημα. Δεν υπάρχει άλλο Πανεπιστήμιο στον κόσμο με τόσες ώρες διδασκαλία αρχαίων ελληνικών».

Πολύτιμο στοιχείο η ανεκτικότητα

Την ρωτάμε τη γνώμη της για το Δ.Π.Θ. μιλά με ενθουσιασμό για την συνεργασία της με την πρόεδρο του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας, την κα Ζωή Γαβριηλίδου. «Το πανεπιστήμιο της Κομοτηνής ανταποκρίνεται πάρα πολύ στις ανάγκες του τόπου. Πολύτιμο στοιχείο είναι αυτή η πολυγλωσσία. Όπως η μεγάλη ανεκτικότητα και η συμφιλίωση. Πολύτιμο και πολύ εύθραυστο. Μόνο με μόρφωση μπορείς να το κρατήσεις αυτό. Κι από την άλλη ο απίστευτος ρόλος της ελληνικής γλώσσας, ως γλώσσα πολιτισμού και κουλτούρας. Είναι το ίδιο, είναι η γλώσσα που μιλούσε στο σπίτι του ο Ρήγας. Η συνείδηση τους ήταν ελληνική. Αυτό επιτυγχάνεται μόνο με εκπαίδευση, με μόρφωση» δηλώνει.

Σχολιάζοντας δε τις συνήθειες αρκετών Ελλήνων σήμερα, γίνεται καυστική «Για πολλούς Έλληνες, έχω διαπιστώσει, η ιδέα να ανοίξουν ένα βιβλίο Παπαδιάμαντη και να το διαβάσουν έτσι φαίνεται τολμηρή, προτιμούν τη μετάφραση του Παπαδιαμάντη, μα αυτό είναι σαν να μεταφράζει κανείς Ντοστογιέφσκι στη σημερινή Ρωσία. Το παράδειγμα των φοιτητών μου δείχνει πως αν συνειδητά έμαθες τα αρχαία, αυτό είναι ανοικτό. Δεν μπορεί κανείς να περιορίζει τα περιθώρια του για κάποιο άγνωστο λόγο και να μην διαβάζει τους πιο σημαντικούς πεζογράφους, Βιζυηνό, Ροΐδη και Παπαδιαμάντη».

Η Ελλάδα μας δίνει μαθήματα Ελευθερίας

Όσον αφορά τη σχέση της με την Ελλάδα, την χαρακτηρίζει μεγάλη αγάπη. «Είναι μεγάλη αγάπη η Ελλάδα. Μέσω της γλώσσας η Ελλάδα μας δίνει μαθήματα Ελευθερίας. Κι αυτά τα μαθήματα οι Ρώσοι τα χρειάζονται πάρα πολύ. Δεν υπάρχει άλλη τέτοια γλώσσα στην Ευρώπη που να παρουσιάζει τόσες παραλλαγές. Όταν θέλεις να πεις κάτι, μιλώντας ελληνικά, μπορείς να το πεις με χιλίους τρόπους. Ένα από τα πρώτα κείμενα που μαθαίνουμε με τα παιδιά είναι το «Στο περιγιάλι το κρυφό» του Σεφέρη. Τους ζητώ να μου πουν τι γράφει στην άμμο και μου λένε η Ελευθερία και τους λέω ναι αλλά δεν υπάρχει αυτή η ένταση, αν κάνουν λάθος έρχεται ο βοριάς ή το κύμα και το σβήνει. Εεε αυτή η χαλαρότητα, αυτή η ελευθερία που σου έρχεται από τον αέρα, από την μυρωδιά στο δρόμο, από τις χειρονομίες των ανθρώπων, είναι κάτι που «χαϊδεύει» τους φοιτητές μου. Βλέπω και διαπιστώνω πως αλλάζουν, γίνονται πιο ωραίοι, αλλάζει ο τονισμός τους, καμιά φορά στρέφονται προς τη δική τους Λογοτεχνία και καταλαβαίνουν κάποια πράγματα βαθύτερα. Είναι σκέτη απόλαυση!
Φώτο: Φατίμα Ελόεβα Φωτογράφος:Μαρία Νικολάου