Λέσβος: Παραδοσιακή πατινάδα από το Αναγνωστήριο τις αποκριές στην Αγιάσο

09:56 5/2/2018 - Πηγή: ΕΡΤ

Το Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξη» Αγιάσου, στο πλαίσιο της συμμετοχής του στη διοργάνωση των καθιερωμένων ετήσιων καρναβαλικών εκδηλώσεων, ανοίγει την αυλαία της φετινής Αποκριάς την Παρασκευή 16 Φεβρουαρίου 2018 το βράδυ με την πραγματοποίηση παραδοσιακής πατινάδας και την αναβίωση του εθίμου της περικεφαλαίας στις γειτονιές του χωριού.

Ένας αγερμός από ιμτσούνις με επικεφαλής το Μεγαλέξαντρο και με τη συνοδεία πενταμελούς μουσικής κομπανίας θα σεργιανίσει στις γειτονιές του χωριού, ακολουθώντας τη διαδρομή που πέρναγε από τα παλιά κουιτούκια και τραγουδώντας τα αθάνατα παραδοσιακά

μας τραγούδια και τα φαλλικά τριψίματα.

Λίγα λόγια για το έθιμο: Τις Κυριακάδες της Κριγιατνής (της Απόκρεω) και της Τυρνής (της Τυροφάγου), τα απογεύματα, άρχιζε η παρέλαση των ομάδων στις γειτονιές του χωριού. Έτσι, σε κάθε κουιτούκι, εκτός από τις μαχαλαδιώτισσες κοπέλες, πλήθος κόσμου βολεύονταν στα πεζούλια για να παρακολουθήσει τα τραγούδια τους ή ό,τι άλλο παράσταιναν. Ο καλλίφωνος της παρέας, ο κορυφαίος, ήταν κι αρχινιστής, δηλαδή άρχιζε, ξεκίναγε το τραγούδι, που το επαναλάμβανε η παρέα. Ήταν ντυμένος με την καλή του φορεσιά (τα παλιά χρόνια κι ως τα 1890-1900: βράκα τσοχένια, χασεδένιο άσπρο πουκάμισο, ζουνάρι μπαρμπαρέζικο και φέσι τουνουζλήδικο). Σε κάθε γειτονιάς κουιτούκι τραγουδούσαν ένα από τα παλιά παραδοσιακά τραγούδια. Τη Σούσα, τη Λυγερή, την Τριανταφυλλένια, την Απαρνημένη, τη Μάγισσα, κ.ά.

Ύστερα από το έθιμο να ’ναι ο κορυφαίος του χορού βρακοφορεμένος, κάποιος πρωτοτύπησε στη στολή και από τότε (1900 περίπου) καθιερώθηκε η περικεφαλαία. Ο αρχινιστής, ντυμένος με τσολιάδικη φουστανέλα και φορώντας περικεφαλαία, παράσταινε το Μεγαλέξαντρο. Σαν βλέπανε αυτό το παρδαλό τσούρμο να περνά, τους έπιανε δέος και θαυμασμός. Τούτος ο μασκαρεμένος Μεγαλέξαντρος στάθηκε για τους σκλαβωμένους ραγιάδες ένα σύμβολο παλικαριάς, μια παρηγοριά. Οι Τούρκοι κάνανε χάζι τις «ιμτσούνις» και παραξενεύονταν με τις αλλοπρόσαλλες μεταμφιέσεις, χωρίς να πονηρευτούν ποτές πως αυτός ο παλίκαρος σεργιάνιζε στα καλντερίμια το πάθος για τη λευτεριά του λαού, δίνοντας ελπίδες στους σκλάβους κι ανοίγοντας το ρήγμα με παραβολές. Τα παραπάνω στάθηκαν αφορμή να αγαπηθεί η περικεφαλαία. Έσβησε και χάθηκε οριστικά γύρω στα 1925-1930. Απ’ τους πρώτους αρχινιστάδες θα αναφέρουμε τον Θόδωρο Κουκουβάλα, που έδωσε όλη του την περιουσία στο Αναγνωστήριο και που στο όνομά του γίνονταν από το 1938 τα «Βάλεια», διαγωνισμός με χρηματικά έπαθλα για τη βράβευση της καλύτερης σάτιρας. Άλλοι αρχινιστάδες ήταν οι αδελφοί Κουτσκουδή, ο Μιχάλης Ευαγγελινός κι αργότερα ο Αριστοφάνης Μολυβιάτης, ο Φάνης Κάναρος, ο Γιάννης Σοφός και άλλοι. Οι περικεφαλαίες, καθώς και οι μουτζουρωμένοι της Καθαρής Δευτέρας, έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στο να μεταδίνουν, να μεταλαμπαδεύουν από γενιά σε γενιά τα πανέμορφα παραδοσιακά μας τραγούδια.