Μ. Πέμπτη και οι προετοιμασίες στα σπίτια για το Πάσχα αρχίζουν… (video)

09:13 5/4/2018 - Πηγή: ΕΡΤ

Η υμνογραφία της ημέρας είναι σχετική με τα Πάθη του Χριστού, τη Σταύρωση και τον Θάνατό Του. Η εθιμολογία θέλει τις νοικοκυρές να βάφουν κόκκινα αυγά και να φτιάχνουν τις κουλούρες της Λαμπρής. Η Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη, τ. Διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, γράφει στο ert.gr για τα έθιμα της Μεγάλης Πέμπτης.

Το βράδυ της Μ. Πέμπτης ψάλλεται στις εκκλησίες ο όρθρος της Μεγάλης Παρασκευής και διαβάζονται τα 12 Ευαγγέλια. Ανάμεσα στο 5ο

και το 6ο Ευαγγέλιο ψάλλεται το αντίφωνο «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου…» και ο Εσταυρωμένος λιτανεύεται από τους ιερείς. Στις εκκλησίες της Ζακύνθου, η περιφορά του Εσταυρωμένου γίνεται μετά το 11ο Ευαγγέλιο.

Κουλούρες και κόκκινα αυγά

Η Μεγάλη Πέμπτη ή Κόκκινη Πέμπτη (Πέφτη) είναι η κατ’ εξοχήν ημέρα της προετοιμασίας για την Ανάσταση. Από το πρωί βάφουν τα αυγά, βάζουν το πρώτο αυγό (παλαιότερα πρόσεχαν να είναι μαύρης κότας) στο εικονοστάσι και πετούν το παλιό στο ποτάμι ή το κρατούσαν παλαιότερα επτά χρόνια για να γίνει ο κρόκος του σαν κεχριμπάρι, φυλαχτό για τις εγκύους γυναίκες (κρατητήρα). Με το αυγό σταυρώνουν τα παιδιά όταν είναι άρρωστα. Και ο αριθμός των αυγών που θα βάψουν είναι ορισμένος, το δοχείο πρέπει να είναι καινούργιο και το νερό με τη μπογιά δεν χύνεται ούτε το βγάζουν από το σπίτι. Ιδιαίτερη δύναμη έχουν τα «ευαγγελισμένα» αυγά, αυτά δηλαδή που έχουν μεταφερθεί στην εκκλησία και έχουν παραμείνει κάτω από την Αγία Τράπεζα μέχρι την Ανάσταση. Τα τσόφλια από τα ευαγγελισμένα αυγά τα έβαζαν στον κήπο στις ρίζες των δένδρων για να «πιάσουν όλοι οι καρποί». Το πρώτο αυγό που θα βάψουν το έβαζαν παλαιότερα στην πρώτη αυλακιά, όταν άρχιζαν να σπέρνουν για να είναι καθαρό το σιτάρι σαν το αυγό, αλλά και για να βλαστήσει ο σπόρος.

Πασχαλινές κουλούρες. Αυλώνας 2008 (αρχείο Αικ. Καμηλάκη)Γιατί βάφονται τα αυγά

«Όταν αναστήθηκεν ο Χριστός, τό ’παν σε μια χωρική κι αυτή δεν πίστεψε και είπεν: Όταν τ’ αυγά γίνουν κόκκινα, τότε θ’ αναστηθή και ο Χριστός. Και αυτά κοκκίνισαν. Και από τότε τα βάφουν κόκκινα» (Καστοριά).

Άλλη εξήγηση είναι ότι βάφονται κόκκινα για το αίμα του Χριστού ή για τη χαρά της Αναστάσεως και αποτροπή του κακού. Για τον ίδιο λόγο αναρτούν στα παράθυρα και τα μπαλκόνια κόκκινα υφάσματα.

Πηγαίνουν κατόπιν στην εκκλησία, για να κοινωνήσουν και μετά ζυμώνουν τα κουλούρια και τα ψωμιά της Λαμπρής. Με το προζύμι της Μ. Τετάρτης ζυμώνουν τα κουλούρια του Πάσχα: κουτσούνες, κουζουνάκια, καλαθάκια, αυγούλες, παύλους κ.ά. Όλες οι πασχαλινές κουλούρες στολίζονται με κόκκινα αυγά.

Τη Μεγάλη Πέμπτη θα ζυμωθούν οι κουλούρες που τις προσφέρουν τη Δευτέρα του Πάσχα στους γονείς και στους αναδόχους ως αντίδωρο για τη λαμπάδα και τα άλλα δώρα προς τα βαπτιστήρια τους.

Τη Μεγάλη Πέμπτη, επίσης, στέλνονται και οι λαμπάδες στους βαπτιστικούς.

Στο video από το Αρχείο της ΕΡΤ (απόσπασμα από την εκπομπή: «Οι Δώδεκα μήνες – Απρίλιος») παρακολουθούμε το τελετουργικό των εθίμων της Μ. Πέμπτης.