Μισογεμάτο ή μισοάδειο το ποτήρι της οικονομίας;

09:04 13/8/2016 - Πηγή: ΕΡΤ

Του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

Τα προσωρινά στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας για την πορεία της οικονομίας το δεύτερο τρίμηνο του 2016 σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο μπορούν να ερμηνευτούν με διαφορετικούς τρόπους.
Η οικονομία παραμένει σε ύφεση, αλλά -εάν οι αριθμοί επιβεβαιωθούν από τα τελικά αναθεωρημένα στοιχεία στο τέλος του μήνα- σε μικρότερο ποσοστό από ότι αναμενόταν πριν από τρεις μήνες.

Επιπλέον, το εγχώριο προϊόν κατά το δεύτερο τρίμηνο φέτος διαμορφώθηκε 0,7% χαμηλότερα από την αντίστοιχη περίοδο του 2015, αυξήθηκε όμως, κατά 0,3% σε σχέση με

το προηγούμενο τρίμηνο του 2016.

Με απλά λόγια, το οικονομικό εισόδημα της χώρας μπορεί να είναι χαμηλότερο από πέρυσι, αλλά στο δεύτερο τρίμηνο αυξήθηκε σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο, γεγονός που δείχνει ότι η πτώση σταματάει και πιθανόν να αρχίσει η ανάκαμψη, εάν θέλουμε να δούμε το ποτήρι «μισογεμάτο».

Δυστυχώς, όμως, η «μεγάλη εικόνα» δεν προσφέρει ενδείξεις θεαματικής αλλαγής του σκηνικού.
Μπορεί όλες οι προβλέψεις επίσημων φορέων (κυβέρνηση, Κομισιόν) να κάνουν λόγο για μικρή ύφεση της τάξης του 0,3% του ΑΕΠ φέτος και ανάπτυξη 2,5-2,7% του χρόνου, αλλά από τα διαθέσιμα στοιχεία δεν προκύπτει κάτι τέτοιο.
Οι βασικοί συντελεστές του ΑΕΠ σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία (εαρινές προβλέψεις Κομισιόν), όπως η δημόσια και η ιδιωτική κατανάλωση, οι επενδύσεις (σχηματισμός παγίου κεφαλαίου) και οι εξαγωγές κινούνται είτε αρνητικά είτε με χαμηλότερους ρυθμούς από ότι το 2015.

Αλλά και το τμήμα μελετών της Eurobank προ ημερών παρουσίασε τις προβλέψεις του σύμφωνα με τις οποίες υπάρχει ο κίνδυνος να παγιδευτεί η ελληνική οικονομία σε στασιμότητα, όπως φαίνεται από τη συρρίκνωση του δείκτη όγκου στο λιανικό εμπόριο, από την κάμψη των εξαγωγών και από την πτώση του δείκτη οικονομικού κλίματος.

Κύρια βάση για όλες τις προβλέψεις ανάκαμψης το 2017 είναι η προοπτική ότι θα αλλάξουν οι προσδοκίες των νοικοκυριών αλλά και των επενδυτών στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ώστε να αρχίσει να κινείται η εγχώρια ζήτηση και να εισρεύσουν επενδύσεις οι οποίες θα κινήσουν την οικονομία.

Στην προοπτική αυτή, άλλωστε, επενδύει η κυβέρνηση, ελπίζοντας ότι μέσα στο φθινόπωρο θα κλείσει η δεύτερη αξιολόγηση, ανοίγοντας το δρόμο για παροχή ρευστότητας από την ΕΚΤ, αλλά και ότι πιθανώς θα υπάρξει θετική συμφωνία για το χρέος μέχρι το τέλος τουέτους, η οποία θα αλλάξει τις προσδοκίες και το κλίμα για την οικονομία.

Το ερώτημα, όμως, είναι κατά πόσον, ακόμα και εάν επιβεβαιωθούν οι πιο θετικές προσδοκίες, αυτές αρκούν για να φέρουν την ανάκαμψη, τη στιγμή που οι βασικοί πυλώνες της οικονομίας θα παραμείνουν υπό πίεση.

Μπορεί όλοι να συμφωνούν ότι το στρεβλό οικονομικό μοντέλο του παρελθόντος που έχει καταρρεύσει δεν μπορεί και δεν πρέπει να αναβιώσει, αλλά ποια είναι η αξιόπιστη εναλλακτική;

Οι επενδύσεις (ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου) κατέρρευσαν στα χρόνια της κρίσης: Έπεσαν από περίπου 50 δισ. ευρώ ετησίως το 2008 στα 20 δισ. ευρώ το 2015, ήτοι κατά περισσότερο από 50% χωρίς να υπάρχει ένδειξη ότι το κενό μπορεί να καλυφθεί, καθώς δεν αναμένονται ούτε μεγάλες δημόσιες επενδύσεις ούτε είναι ρεαλιστικό να ελπίζει κάποιος σε μαζικές επενδύσεις από το εξωτερικό.

Οι άμεσες ξένες επενδύσεις είναι διαχρονικά χαμηλές στην Ελλάδα και για όλο το διάστημα που η Ελλάδα είναι στην ευρωζώνη δεν ξεπέρασαν το 3,8% του συνόλου των επενδύσεων.

Από την άλλη πλευρά, η εσωτερική ζήτηση της οικονομίας, η οποία στηρίζει το μεγαλύτερο κομμάτι του ΑΕΠ, είναι πιθανόν να επηρεαστεί θετικά εάν βελτιωθούν οι προσδοκίες, αλλά είναι αμφίβολο ότι θα ανακάμψει θεαματικά μέσα σε περιβάλλον αυξημένης φορολόγησης και περισσότερων ασφαλιστικών εισφορών.

Το θετικό της υπόθεσης είναι ότι ο τουρισμός κινείται θετικά καθώς, παρά την κάμψη στα νησιά που βρίσκονται στην αιχμή του προσφυγικού και μεταναστευτικού κύματος, οι αεροπορικές αφίξεις συνολικά στην Ελλάδα είναι αυξημένες στο πρώτο επτάμηνο κατά 8,2% αντίστοιχα, ενώ ο αριθμός τουριστών ανήλθε σε 9,21 εκατ. στο επτάμηνο, έναντι 8,66 εκατ. στην αντίστοιχη περίοδο του 2015.

Αρκεί, όμως, μια μικρή αύξηση του τουριστικού ρεύματος για να στηρίξει την πολυπόθητη ανάκαμψη;