Ο Γιάννης Σουλιώτης μεταφράζει μεξικανική ποίηση

02:07 21/10/2016 - Πηγή: ΕΡΤ

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ, ΜΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Η «Ανθολογία μεξικανικής ποίησης», είναι ένα απάνθισμα που καλύπτει όλο το φάσμα της μεξικανικής ποίησης του 20ού αιώνα, από τις απαρχές του και τις καλλιτεχνικές πρωτοπορίες της εποχής έως τους νεότερους αλλά εξίσου επάξιους εκπροσώπους της. Το Μεξικό έχει να επιδείξει, αναντίρρητα, μια εντυπωσιακή λογοτεχνική παραγωγή, τόσο σε όγκο, όσο και σε ποιότητα.

Όλοι μαζί οι ποιητές της ανθολογίας μου (120 τον αριθμό) δίνουν, νομίζω, μια πολύ πρισματική –και γι’

αυτό πλήρη και κατατοπιστική– εικόνα της σύγχρονης μεξικανικής ποίησης, αναδεικνύοντας, παράλληλα, τις πλείστες όσες ομοιότητες και τη «συνομιλία» ανάμεσα στον μεξικανικό και τον ελληνικό λαό. Η αλήθεια είναι ότι προκαλεί μια παράξενη αίσθηση εγγύτητας ανάμεσα σε Μεξικανούς και Έλληνες, παρόλο που αυτή δεν μπορεί να δικαιολογηθεί γεωγραφικά ή ιστορικά.
Άλλωστε, αυτό το γεγονός της ομοιότητας διευκόλυνε πολύ τη μετάφρασή μου.

Η αγάπη μου προς την ισπανική γλώσσα, την οποία θεωρώ πολύ αισθησιακή, αλλά και προς τις μεξικάνικες φωνές, που γνώριζα από διαβάσματα και ακούσματα από παλιές μου επισκέψεις στη χώρα τους, καθώς και της ανυπαρξίας στα ελληνικά γράμματα ενός συνόλου αυτής της ποίησης, αφού για πρώτη φορά παρουσιάζονται στο ελληνικό κοινό, υπήρξε η πρόκληση που «είδα» σ’ αυτή. Οι δυσκολίες που συνάντησα δεν ήσαν λίγες. Κατ’ αρχάς, η επιλογή των φωνών.

Είναι ευρέως γνωστό ότι, η μεταφραστική δοκιμασία μιας Ανθολογίας με τις διαφορές των δημιουργών ενέχει πολύ περισσότερες δυσκολίες από τη μετάφραση ενός δημιουργού με ενιαίο ύφος.
Θέλω να ελπίζω ότι διάλεξα, αν όχι τις καλύτερες, τουλάχιστον τις πιο αντιπροσωπευτικές μεξικάνικες φωνές.
Ομολογώ, όμως, ότι ακολούθησα και τη δική μου εσωτερική φωνή…
Οι άλλες δυσκολίες ήταν αυτό που θα ονόμαζα «μεξικανισμούς», δηλαδή ορισμένες ιδιόμορφες λέξεις που συναντώνται μόνο στα ισπανικά-μεξικάνικα. Η σχέση μου όμως με το Μεξικό με βοήθησε, κάθε φορά, να τις ξεπεράσω.

Άξονάς μου στη μετάφραση είναι πάντα η μουσική. Αυτή προσπαθώ ν’ ανακαλύψω σε κάθε φωνή και να τη δώσω, στο μέτρο του δυνατού, πιο πιστά στους δικούς μας ήχους. Δεν νομίζω ότι η πιστή μετάφραση είναι και η καλή μετάφραση. Κατά τη γνώμη μου η καλή ή σωστή μετάφραση είναι όπως ο καλός περίπατος. Περπατάς και δεν σκοντάφτεις πουθενά.
Συμφωνώ απόλυτα με όσους πιστεύουν ότι το «traduttore» δεν είναι «traditore» ούτε ότι «η ποίηση είναι αυτό που χάνεται στη μετάφραση».

Ο μεταφραστής πρέπει να είναι συγγραφέας ή ποιητής, δηλαδή να γνωρίζει τις λέξεις, τόσο ως δημιουργός όσο και ως μεταφραστής.
Ο μεταφραστής είναι ένας δημιουργικός λογο-πλάστης που προσπαθεί να κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για να αποδώσει το δυσκολότερο εγχείρημα του έργου του: το ύφος και τον ρυθμό .

Η μετάφραση είναι σαν την προσευχή του μοναχού: μια πνευματική και καλλιτεχνική εργασία, και γι’ αυτό μοναχική.
Επιθυμία και σκοπός μου παραμένει πάντα το πιστό νόημα της σκέψης του ποιητή. Έχω απέχθεια στην προδοσία.

Γιάννης Σουλιώτης

Δεν αγαπώ την πατρίδα μου. / Η αφηρημένη αίγλη της / είναι απρόσιτη. / Όμως (κι ας ακούγεται άσχημα) / θα έδινα τη ζωή μου / για δέκα μέρη της, / κάποιους ανθρώπους, / λιμάνια, πευκοδάση, / φρούρια, / μια ερειπωμένη πόλη, / γκρίζα, τερατώδη, / κάμποσες μορφές της ιστορίας της, / βουνά / – και τρία ή τέσσερα ποτάμια.
José Emilio Pacheco, «Εσχάτη προδοσία»

Η Ανθολογία μεξικανικής ποίησης, με ποιήματα επιλεγμένα και μεταφρασμένα από τον Γιάννη Σουλιώτη, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΡΟΕΣ και στη σειρά «Ποιητές του κόσμου» (σελ.: 440, τιμή: 22 €). Τα επιλεγόμενα υπογράφει ο Γιώργος Βέης και την επιμέλεια η Παυλίνα Παμπούδη και η Δήμητρα Παπαβασιλείου.

Ο Γιάννης Σουλιώτης ήταν υποψήφιος (στη βραχεία λίστα) για το Βραβείο Μετάφρασης Ισπανόφωνης Λογοτεχνίας του Ινστιτούτου Cervantes 2016.

Στην προσωπική ιστοσελίδα του συγγραφέα www.ysouliotis.gr μπορείτε να αναζητήσετε λεπτομέρειες για το πλούσιο λογοτεχνικό, μεταφραστικό και επιστημονικό έργο του.

Ο Γιάννης Σουλιώτης γεννήθηκε στον Πόρο. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στην Αθήνα και στη συνέχεια μετέβη στο Παρίσι ως υπότροφος της Γαλλικής Κυβέρνησης (1964-1967) για μεταπτυχιακές σπουδές, όπου απέκτησε το Δίπλωμα του Ινστιτούτου Ανωτέρων Διεθνών Μελετών της Νομικής Σχολής Παρισιού, το Διδακτορικό (Doctorat d’Etat) στις Πολιτικές Επιστήμες και το Δίπλωμα του Κέντρου Μελέτης και Έρευνας της Ακαδημίας Διεθνούς Δικαίου της Χάγης.
Η διδακτορική διατριβή του με θέμα: «Ο Κοινοβουλευτισμός στην Ελλάδα μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου» υποστηρίχτηκε στη Νίκαια της Γαλλίας και έλαβε το βαθμό «άριστα» (cum laudem), καθώς και το βραβείο της Πόλης της Νίκαιας.
Για πολλά χρόνια υπήρξε Βοηθός-Καθηγητής του Καθηγητού R. J. DUPUY, διευθυντού του Ινστιτούτου για το Δίκαιο της Ειρήνης και Ανάπτυξης, Γενικού Γραμματέα της Ακαδημίας Διεθνούς Δικαίου της Χάγης και Ακαδημαϊκού. Συνεργάστηκε ως ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Ερευνών (C.N.R.S.) της Γαλλίας και ήταν μέλος του Συμβουλίου Διαχείρισης του Ινστιτούτου Δικαίου Ειρήνης και Ανάπτυξης) καθώς και της Επιτροπής Δημοσίων Σχέσεων του Πανεπιστημίου της Νίκαιας.
Ως Πρεσβευτής – Σύμβουλος του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών για θέματα Δικαίου Θαλάσσης και Αφοπλισμού, εκπροσώπησε την Ελλάδα σε πάμπολλες Διεθνείς Συναντήσεις.
Το 1985 εκλέχτηκε Εισηγητής (Rapporteur) στην πρώτη επιτροπή (Αφοπλισμός και Διεθνής Ασφάλεια) της 40ης Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Το 1993 τοποθετήθηκε στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία στον ΟΗΕ (Νέα Υόρκη), απ’ όπου και συνταξιοδοτήθηκε, το 2003.
Γνωρίζει άπταιστα αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά και ισπανικά.