«Ο κύκλος του χώματος»: γράφει ο Κώστας Χατζηαντωνίου

12:09 19/7/2018 - Πηγή: ΕΡΤ

ΕΝΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

19 Ιουλίου 1974. Σ’ ένα νησί του Αιγαίου, οι δυσοίωνες ειδήσεις και οι φήμες για όσα συμβαίνουν στην Κύπρο, ρίχνουν τη σκιά τους στο πανηγύρι του Προφήτη Ηλία. Στο νησί βρίσκονται παιδιά κι εγγόνια του παλιού προύχοντα Αλέξανδρου Γαβαλά που έρχονται πάντα εδώ τα καλοκαίρια όχι τόσο για να τηρήσουν μια εθιμοτυπία, όσο για να πάρουν κουράγιο, να συνεχίσουν να κρατούν επαφή μ’ ένα χαμένο

οριστικά κόσμο καθώς νιώθουν να ζουν σ’ ένα ξένο πια χρόνο. Ασυμβίβαστοι με την ιδέα, πως πολλά έχουνε πια αλλάξει, οι Γαβαλάδες αρνούνται να υποκύψουν στο πνεύμα των νέων καιρών και επιμένουν να ζουν με τις αναμνήσεις. Και κάπως έτσι ανοίγει και πάλι ένας κύκλος της δικής τους ζωής, την ώρα που ανοίγει ένας μεγάλος κύκλος της Ιστορίας αλλά και του χώματος.

Ο κύκλος του χώματος είναι ο κύκλος της ζωής – όπως αυτή γεννιέται, αναπτύσσεται και τελειώνει στο χώμα. Αυτό είναι το θεμελιακό στοιχείο της φύσης, η γη πάνω στην οποία υψώνεται το οικοδόμημα του πολιτισμού μας. Αυτό είναι και ο τελικός μας προορισμός, στο χώμα λύνονται όλοι οι σωματικοί δεσμοί. Μέσα από αναδρομές σε ιστορικά επεισόδια που σφράγισαν την πορεία μιας οικογένειας, στο βιβλίο τούτο προβάλλει ένας ιδιαίτερος κόσμος που παρακμάζει αλλά αρνείται να συμβιβαστεί με το πνεύμα των νέων καιρών. Με άξονα τον ανθυπολοχαγό Αλέξανδρο Γαβαλά, αγνοούμενο από τις επιχειρήσεις της Κύπρου το 1974 και σκιά από τότε στη ζωή των οικείων του, ο αναγνώστης παρακολουθεί την εξέλιξη της νεοελληνικής ζωής, όπως σημαδεύεται από την κυπριακή τραγωδία και κορυφώνεται μέσα στην καταναλωτική μέθη της μεταπολίτευσης. Ο θάνατος των παλαιότερων Γαβαλάδων και οι αντισυμβατικές επιλογές της νεότερης γενιάς τους κλείνουν έναν ιστορικό και βιολογικό κύκλο. Ο κύκλος του χώματος όμως, πανίσχυρος νόμος της φύσης, αναζητά τον τρόπο για ν’ ανοίξει πάλι με μια νέα ζωή.

Στο βιβλίο αυτό, όπως σημειώνει ο κριτικός Αλέξης Ζήρας «οι χαρακτήρες μεταμορφώνουν σε δικό τους στοίχημα την άρνηση της ήττας του ελληνισμού» και «τα πρόσωπα καθορίζονται από μοιραίους και ακατάλυτους δεσμούς, σφραγισμένα από τη διαχρονική αίσθηση της ενότητας του πολιτισμικού χώρου. Ενότητα την οποία όχι μόνο αποδέχονται οργανικά αλλά και την υπερασπίζονται συνειδητά – ακόμα και προσφέροντας ως πατριωτική σπονδή την ίδια τη ζωή τους».

Και ο Π. Γούτας συμπληρώνει: «… Ο Κώστας Χατζηαντωνίου με αξιοθαύμαστη πειθαρχία στη γραφή του (το μυθιστόρημα είναι μοιρασμένο σε τρία ισομεγέθη μέρη, με δώδεκα ολιγοσέλιδες- ισομεγέθεις ενότητες το καθένα), με αφηγηματικό νεύρο, ένταση κι ανατροπές, με πολύ προσεγμένη, ποιητική σε πολλά σημεία γλώσσα (όλη η ενότητα «Εσένα ενθυμούνται ακόμη», στην οποία περιπλέκονται αριστοτεχνικά η θλίψη του αγνοουμένου, οι ιστορικές μνήμες, το ταξίδι, οι περιγραφές του τοπίου με σκόρπιους στίχους τραγουδιών για τη Σμύρνη και τη Μικρά Ασία, είναι άκρως ποιητική) και με διεξοδική έρευνα σε ιστορικές πηγές και ιστορικά γεγονότα της πρόσφατης αλλά και της παλαιότερης ιστορίας, στήνει ένα ενδιαφέρον και ευανάγνωστο μυθιστόρημα, που καθηλώνει τον αναγνώστη μέχρι το τέλος… Ο κύκλος του χώματος είναι ένα καλοδουλεμένο μυθιστόρημα, όπου το πάντρεμα Ιστορίας και λογοτεχνίας γίνεται γόνιμα, αβίαστα, ισορροπημένα και δημιουργικά, δίχως η μία να πνίγει την άλλη».

Κώστας Χατζηαντωνίου

Το μυθιστόρημα του Κώστα Χατζηαντωνίου Ο κύκλος του χώματος κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καστανιώτη (σελ.: 296, τιμή: 15,90 €).

Ο Κώστας Χατζηαντωνίου γεννήθηκε στη Ρόδο το 1965. Ιστορικός, πεζογράφος και δοκιμιογράφος, είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων και της Δ.Ε. του «Ιδρύματος Κωστή Παλαμά». Το βιβλίο του Εναντίον του χρόνου έλαβε το 2008 το βραβείο δοκιμίου του PEN Club, ενώ το μυθιστόρημα Αγκριτζέντο έλαβε το 2011 το βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (European Union Prize for Literature). Το Αγκριτζέντο έχει μεταφραστεί και κυκλοφορεί ήδη στην Ιταλία, την Κροατία, την Πολωνία, τη Σερβία και την Αλβανία.

www.ert.gr