Οι Λαζαρίνες και τα Βάγια (video)

09:09 31/3/2018 - Πηγή: ΕΡΤ

Ξεχωριστά λαϊκά έθιμα και κατανυκτικές θρησκευτικές εκδηλώσεις συναντώνται το Πάσχα στην Ελλάδα. Η πλούσια εθιμολογία αρχίζει το Σάββατο του Λαζάρου με τις Λαζαρίνες. Η Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη, τ. Διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, γράφει αποκλειστικά στο ert.gr για τις Λαζαρίνες

και τα ψυχοσάββατα.

Σε πολλά μέρη, κυρίως της Βόρειας Ελλάδας, νεαρά κορίτσια στολισμένα τα ίδια με λουλούδια γυρνούσαν στα σπίτια τραγουδώντας το τραγούδι του Λαζάρου.

Αλλού, κορίτσια με στολισμένα καλαθάκια ή ομοίωμα του Λαζάρου γυρνούν και λένε τον Λάζαρο και οι νοικοκυρές τα φιλοδωρούν με αυγά.

Στην Κύπρο γίνεται αναπαράσταση της νεκρανάστασης του Λαζάρου, ενώ στην περιοχή της Κοζάνης νέες κοπέλες, στολισμένες με λουλούδια, οι Λαζαρίνες, χορεύουν τελετουργικά και τραγουδούν ανοιξιάτικα τραγούδια.

Το τραγούδι του Λαζάρου είναι το προανάκρουσμα για το Πάθος του Χριστού και την Κάθοδο στον Άδη, αλλά και την εκ νεκρών ανάσταση.

Τα κορίτσια, οι Λαζαρίνες, γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι κρατώντας στα χέρια ένα ομοίωμα του Λαζάρου, φτιαγμένο από τον κόπανο που πλένουν τα ρούχα, ντυμένο με πολύχρωμα πανιά, σα να κρατούν μωρό φασκιωμένο ή τη ρόκα ή καλάμια ή και μια κούκλα στολισμένη με πολύχρωμα λουλούδια, κορδέλες και παρδαλά πανιά.

Λαζαρίνες. Αιανή Κοζάνης

Στη Σκύρο αντί για όλα αυτά παίρνουν τη σιδεροχουλιάρα (=κουτάλα τρυπητή) και βάζουν μαργαρίτες σε κάθε τρύπα. Στη μέση βάζουν ένα γαρυφαλάκι κόκκινο και φτιάχνουν ένα πρόσωπο. Δένουν ένα ξύλο σταυρωτό πάνω στην κουτάλα σαν χέρια και φορούν ένα πουκαμισάκι. Κάνουν το Λάζαρο. Γυρίζουν τα σπίτια και συγκεντρώνουν λεφτά, αυγά, ό,τι έχουν. Αλλού, αντί για κόπανο, έχουν ένα καλαθάκι στολισμένο με λουλούδια.

Στην Κρήτη κάνουν ένα σταυρό με καλάμια και τον στολίζουν με κολαΐνες από λεμονανθούς και κόκκινα λουλούδια.

Στην Κύπρο αντί για το ομοίωμα ένα παιδί παρίστανε τον Λάζαρο, ντυμένο με λουλούδια. Γυρνούσαν από σπίτι σε σπίτι και έπεφτε κάτω και παρίστανε τον νεκρό και όταν κάποιο από τα παιδιά φώναζε: «Λάζαρε, δεύρο έξω!» πετιόταν επάνω.

Λαζαρίνες. Αιανή Κοζάνης

Το Σάββατο του Λαζάρου στολίζουν την εκκλησία με δάφνες, βάγια και κλαδιά ελιάς τα οποία μεταφέρουν τα νεαρά αγόρια. Στο Πήλιο, για παράδειγμα, οι νύφες της χρονιάς, όσες δηλαδή παντρεύτηκαν από το προηγούμενο Πάσχα και εξής, φτιάχνουν μπουκετάκια με κεντημένα βάγια (δάφνες) και λουλούδια δεμένα με κορδέλες και τα πηγαίνουν μ’ ένα πανέρι στην εκκλησία την Κυριακή των Βαΐων. Μετά τη λειτουργία, τα μοιράζουν στους συγγενείς και τους φίλους. Παλιότερα, έγραφαν και τα ονόματα κάθε οικογένειας στο μπουκετάκι.

Στην Κύπρο πηγαίνουν στην εκκλησία ολόκληρη ελιά. Από αυτή κόβουν και μοιράζουν κλωνάρια.

Στο απόσπασμα από την εκπομπή της ΕΡΤ «Οι δώδεκα μήνες-Απρίλιος» γνωρίζουμε τις Λαζαρίνες έτσι όπως αναβιώνει το έθιμο αυτό σε διάφορα μέρη της Ελλάδας.