Ολοκλήρωση της έρευνας για τους Έλληνες πρόσφυγες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

07:04 25/9/2017 - Πηγή: ΕΡΤ

του Νάσου Μπράτσου

Μετά από ένα μεγάλο αριθμό συνεντεύξεων, έρευνας και δημοσιεύσεων, φτάσαμε πλέον στο τέλος μίας μεγάλης ερευνητικής δουλειάς.

Για τις ομοιότητες, αλλά και τις διαφορές του προσφυγικού ρεύματος των Ελλήνων στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, προς την Τουρκία, τη Μέση Ανατολή, την Κύπρο και την Αφρική, με τις σύγχρονες προσφυγικές ροές από τις χώρες αυτές προς την Ελλάδα και με στόχο άλλες χώρες της Ε.Ε. έχουμε ήδη μιλήσει αρκετές φορές

και μία αναδρομή στο αρχείο των αναρτήσεων της έρευνάς μας μπορεί να καλύψει και όσους ενδεχομένως δεν τις είχαν παρακολουθήσει.

Κλείνοντας λοιπόν ένα μεγάλο αφιέρωμα οφείλουμε να το κάνουμε με ένα ερώτημα.

Tί απέγιναν όμως οι πρωταγωνιστές μας, δηλαδή οι Έλληνες πρόσφυγες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν αυτός τελείωσε και άφησαν τις ερήμους και τους προσφυγικούς καταυλισμούς;

Άλλοι έμειναν μόνιμα στις χώρες που τους υποδέχτηκαν και ρίζωσαν εκεί, δεν ήταν αριθμητικά η μεγαλύτερη κατηγορία του συνολικού σώματος των προσφύγων.

Άλλοι έμειναν για λίγο καιρό, εργάστηκαν, σπούδασαν και επέστρεψαν αργότερα στην Ελλάδα.

Άλλοι επέστρεψαν σε μία Ελλάδα ρημαγμένη από τον πόλεμο και σύντομα πήραν το δρόμο της μετανάστευσης για οικονομικούς λόγους. Ιδίως προς χώρες που προϋπήρχαν συμπατριώτες τους ως μετανάστες προηγούμενων γενεών.

Άλλοι ταλαιπωρήθηκαν από τις μεταπολεμικές συνθήκες πολιτικής ανωμαλίας και βρέθηκαν σε φυλακές και εξορίες.

Άλλωστε μετά τον πόλεμο το πολιτικό τοπίο όχι μόνο δεν ήταν «παρθενογένεση», αλλά συνέχεια της αντιπαράθεσης πριν και κατά τη διάρκεια της κατοχής, με τους πρώην συνεργάτες των κατακτητών να ενδύονται τη φορεσιά του «εθνικόφρονα» και να επιδίδονται σε διώξεις όσων αντιστάθηκαν.

Άλλοι δεν είχαν τέτοια προβλήματα και προσπάθησαν μέσα στο δύσκολο μεταπολεμικό τοπίο να σταθούν στα πόδια τους.

Δείγμα των δυσκολιών είναι ότι για καιρό, δεν ήταν εύκολη η επιβίωση χωρίς τη διανομή βοήθειας, όπως δείχνει και το σχετικό φυλλάδιο που επισυνάπτουμε από το αρχείο μας.
Υπήρξαν οικογένειες που τα μέλη τους «μοιράστηκαν» σε όλες τις παραπάνω κατηγορίες.

Όλες αυτές οι δυσκολίες δεν βοήθησαν στο να υπάρξει συγκροτημένη απόπειρα διάσωσης και καταγραφής της ιστορικής μνήμης εκείνης της περιόδου. Μόνο σκόρπιες καταγραφές σε τοπικά έντυπα παροικιακών οργανώσεων και σε κεφάλαια βιβλίων που οι συγγραφείς εξιστορούσαν την προσωπική τους διαδρομή.

Αν και κλείσαμε το αφιέρωμα, αυτό δεν σημαίνει ότι αν στο μέλλον βρούμε στοιχεία της ίδιας θεματικής, δεν θα τα αξιοποιήσουμε – δημοσιεύσουμε.

Με απόλυτη συνείδηση της μερικότητάς μας, λέμε ότι η έρευνά μας δεν είχε και δεν έχει ως στόχο να υποκαταστήσει τη δουλειά της ιστορικής επιστήμης και των ιστορικών.

Είχε όμως στόχο να πετύχει τη διάσωση μαρτυριών που για πρώτη φορά με τόσο μαζικό τρόπο – σε αριθμό συνεντεύξεων – καταγράφονται και δημοσιοποιούνται για να διευκολύνει τη δουλειά της ιστορικής καταγραφής και επεξεργασίας.

Τίποτα από όλα αυτά δεν θα είχαμε πετύχει χωρίς τη συνεργασία, την ανταπόκριση, τη συμμετοχή, την ενθάρρυνση πολλών δεκάδων ανθρώπων, που είτε σαν άτομα, είτε σαν εκπρόσωποι φορέων, στήριξαν με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους τη δουλειά αυτή, που έφτασε τις 114 αναρτήσεις στο ert.gr με επτά κύκλους αφιερωμάτων.

το διαβατήριο της οικογένειας Μάζαρη από την Ικαρία

Με ορισμένους είχαμε «συναντηθεί» σε άλλες ιστορικές έρευνες και οι προηγούμενες συνεργασίες μας βοήθησαν να μπούμε πιο εύκολα στο νέο πεδίο, με άλλους τώρα κάναμε την αρχή και θα ξανασυναντηθούμε γιατί η κοινωνία έχει αστείρευτες δημιουργικές δυνάμεις και ανθρώπους, που με κάτι τέτοιες έρευνες βρίσκουμε την ευκαιρία να επικοινωνήσουμε.

Υπήρξε μαζική στήριξη μέσα από την κοινωνία για να μπορέσουμε να φτάσουμε τόσο μακριά σε διάρκεια χρόνου της έρευνας και τόσο βαθιά από την άποψη της συλλογής σπάνιων στοιχείων.

Σας ευχαριστούμε για τη στήριξή σας και συνεχίζουμε στους δρόμους της ερευνητικής δημοσιογραφίας με νέα ορμή.

Θυμίζουμε ότι όλες οι αναρτήσεις της έρευνας βρίσκονται συγκεντρωμένες στο τέλος της ανάρτησης με τίτλο: Aναγνώριση της ερευνητικής δουλειάς του ert.gr