Τα σκαθάρια «αφηγούνται» την ιστορία της Κρήτης

13:31 22/1/2019 - Πηγή: ΕΡΤ

Η Κρήτη έχει καταγεγραμμένα πάνω από 1500 είδη σκαθαριών, αλλά εκτιμάται ότι ο αριθμός τους είναι διπλάσιος. Αν και μικροσκοπικοί οργανισμοί έχουν μακρά παρουσία στο νησί και η έρευνα γύρω απ’ αυτά αποκαλύπτει πτυχές της ιστορίας του τόπου. Ενίοτε δημιουργεί νέα ερωτηματικά ή φέρνει στην επιφάνεια νέες απειλές. Σε αυτές συγκαταλέγονται τρεις εισβολείς: το ρυγχοφόρο σκαθάρι των φοινικοειδών, που έχει αποδεκατίσει τους φοίνικες του νησιού, το κινέζικο σκαθάρι της

μουριάς, που προκάλεσε πέρυσι «συναγερμό» στις τοπικές αρχές, αλλά και το προσφάτως ανακαλυφθέν αφρικανικό σκαθάρι που πλήττει μεγάλα αλμυρίκια στα Χανιά.

Τα σκαθάρια, ωστόσο, είναι ιδιαιτέρως σημαντικά για την ισορροπία των οικοσυστημάτων του νησιού. Παραμένουν, όμως, άγνωστα στους περισσότερους. Βεβαίως, όλοι γνωρίζουμε τις πασχαλίτσες, τα χαριτωμένα μικροσκοπικά κόκκινα κολεόπτερα με τις επτά ή τις δύο μαύρες βούλες. Αυτά τα δύο είδη πασχαλίτσας που κυριαρχούν στην Κρήτη, «πρωταγωνιστούν» σε ορισμένες μόνο από τις «Ιστορίες με κολεόπτερα» που μας αφηγήθηκε σήμερα, στις 11 το πρωί, στο πλαίσιο της σειράς «Κρήτη, μια ήπειρος σ’ ένα νησί» ο εντομολόγος, έφορος συλλογών αρθροπόδων του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Απόστολος Τριχάς.
«Ιστορίες με κολεόπτερα» ήταν ο τίτλος της 6ης κατά σειρά εκπομπής της συμπαραγωγής της ΕΡΤ Ηρακλείου με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης και κατά τη διάρκειά της μάθαμε, μεταξύ άλλων, πώς τα σκαθάρια και οι σκαραβαίοι της Κρήτης – τύποι βουνίσιοι, κοσμοπολίτες των παραλιών ή «βλογιοκομμένοι» – κάνουν παντού αισθητή την παρουσία τους και αποκαλύπουν τη σχέση της Κρήτης με τα νησιά του Αιγαίου. Ακολουθεί ολόκληρη η εκπομπή:

Η σειρά «Κρήτη, μια ήπειρος σ’ ένα νησί» βασίζεται στο ομότιτλο βιβλίο του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας – Πανεπιστήμιο Κρήτης και μεταδίδεται κάθε Τρίτη, 11-12 π.μ. από τις συχνότητες της ΕΡΤ Ηρακλείου, 97,5 και 105,6 στα FM και από το διαδίκτυο στη διεύθυνση:

Ο καλεσμένος μας

Ο Απόστολος Τριχάς πήρε το δίπλωμά του στις Βιολογικές επιστήμες από το Πανεπιστήμιο Βελιγραδίου, ενώ συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, με πρώτη ειδίκευση στην Οικολογία Εντόμων και Διδακτορική διατριβή στην Οικολογία & Βιογεωγραφία των Κολεοπτέρων, ξανά στο τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, το 1996.
Από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, συμμετείχε ενεργά στον πρώτο πυρήνα της ομάδας των συναδέλφων Βιολόγων που δημιούργησαν το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης σαν νέο τμήμα του Παν/μίου Κρήτης, όπου και συνέχισε να δραστηριοποιείται επιστημονικά μέχρι και σήμερα. Επιμελείται τις συλλογές των Αρθροπόδων (Έντομα, Αραχνοειδή, Μυριάποδα, κλπ.) στο Μουσείο για τα τελευταία 25 χρόνια (ως Έφορος συλλογών Αρθροπόδων).
Ως ειδικός εντομολόγος, τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην Ταξινομική, Οικολογία, Βιογεωγραφία και Εξέλιξη πολλών οικογενειών Κολεοπτέρων στην Ανατολική Μεσόγειο. Με την ιδιότητα αυτή συμμετείχε σε όλες τις αποστολές του Μουσείου στη Μεσόγειο (πχ. Συρία, Ιορδανία, Αίγυπτος, Λιβύη, κλπ.) εμπλουτίζοντας τις συλλογές του Μουσείου (πάνω από ένα εκατομμύριο δείγματα αρθροπόδων μέχρι σήμερα από τον ελληνικό χώρο και την ευρύτερη Μεσόγειο). Αντίστοιχα, στo πλαίσιo των εκπαιδευτικών ή ερευνητικών δραστηριοτήτων του Πανεπιστημίου Κρήτης, συμμετείχε σε όλες τις ελληνικές αποστολές (πάνω από 30) στην ορεινή και νησιωτική Ελλάδα, μελετώντας τα σκαθάρια.
Η έρευνά του στην Κρήτη εστιάζεται στα εδαφικά σκαθάρια των μεγάλων ορεινών όγκων του νησιού, στην ποικιλότητα των σκαθαριών των παράκτιων, ορεινών και τεχνητών υγροτόπων, ενώ τελευταία έχει αναπτύξει μελέτες και στα δασικά είδη του νησιού, αλλά και την ιδιαίτερη πανίδα των νεκροφάγων σκαθαριών. Πολλά καινούργια είδη για την επιστήμη ή τον ελληνικό χώρο έχουν προστεθεί στους διεθνείς καταλόγους, από τις παραπάνω μελέτες, ενώ η Οικολογική και Βιογεωγραφική προσέγγιση (μέσω των σκαθαριών) στον νησιωτικό χώρο της νότιας Ελλάδας και της Κρήτης, έχουν συνεισφέρει στην καλύτερη κατανόηση της εξέλιξης του χώρου αυτού (κυρίως με τις πιο πρόσφατες μελέτες με DNA, κλπ.).
Διδάσκει τακτικά στο τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης θέματα Εντομολογίας, Βιοποικιλότητας και Βιογεωγραφίας. Έχει συμμετάσχει σε πολλά διεθνή ερευνητικά προγράμματα, είναι συγγραφέας περισσότερων από 20 διεθνών επιστημονικών δημοσιεύσεων, πολλών ανακοινώσεων σε εθνικά και διεθνή συνέδρια, καθώς και συγγραφέας ή επιμελητής διαφόρων βιβλίων (επιστημονικών και εκλαϊκευμένων) για τη φύση της Ελλάδας και της Κρήτης.
Επίσης, από τα μέσα της δεκαετίας του ‘80, ο Α. Τριχάς ασχολείται βαθύτερα με τη φωτογραφία άγριας ζωής, με έμφαση στη μακρο-φωτογραφία εντόμων και πολλές συνεργασίες με διεθνείς εκδόσεις για τη φύση (Gallimard, National Geographic, NHM, κλπ.). Δημιούργησε και εμπλουτίζει τη φωτογραφική βάση multimedia του ΜΦΙΚ μέχρι και σήμερα (πάνω από 200.000 φωτογραφίες και αρχεία multimedia).