«Το νησί των δικαίων» του Deno Seder: γράφει ο Αργύρης Βασιλειάδης

12:07 24/10/2018 - Πηγή: ΕΡΤ

ΕΝΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

«Το νησί των δικαίων» του Deno Seder έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό κενό στην ελληνική βιβλιογραφία. Από τα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι σήμερα, η Ζάκυνθος έχει μείνει στην παγκόσμια ιστορία ως «το νησί των δικαίων», διότι είναι ο μόνος τόπος που κατόρθωσε να διασώσει εξολοκλήρου τον εβραϊκό της πληθυσμό, από τη θηριωδία των Ναζί. Κι αυτή η γνωστή στο εξωτερικό ιστορία, είναι άγνωστη εν πολλοίς στην Ελλάδα και απούσα από την ελληνική

βιβλιογραφία.

Όταν ο Γερμανός διοικητής του νησιού διατάζει τον δήμαρχο Λουκά Καρρέρ να παραδώσει μια λίστα με τα ονόματα των Εβραίων κατοίκων του νησιού, εκείνος ξέρει τι πρέπει να κάνει: καταφεύγει για βοήθεια στον γενναίο Μητροπολίτη Ζακύνθου Χρυσόστομο, έναν άντρα με σθένος και απαράμιλλο ηθικό ανάστημα. Κι εκείνος τον καθησυχάζει: «Μην ανησυχείς! Θα το αναλάβω εγώ». Μετά από λίγες μέρες, όταν το τελεσίγραφο του Γερμανού διοικητή λήγει, ο Μητροπολίτης με τον Δήμαρχο εμφανίζονται στο διοικητήριο προσκομίζοντας τη ζητηθείσα λίστα. Είναι ένα μονόφυλλο χαρτί και περιέχει δύο μόνο ονόματα, αυτά του δημάρχου και του Μητροπολίτη…Σκηνή από το ντοκιμαντέρ του Στήβεν Πριόβολου “Life Will Smile”.Σύσσωμη η χριστιανική κοινότητα της Ζακύνθου, με την παρότρυνση του Μητροπολίτη και των ιερέων της, έκρυψε, φρόντισε και προστάτεψε τα αδέλφια της, 275 ανθρώπους της Εβραϊκής κοινότητας. Η Μητρόπολη εξέδωσε πλαστά πιστοποιητικά βάπτισης, όπως είχε γίνει εξάλλου επανειλημμένως και στην Αθήνα την ίδια εποχή. Ο συγγραφέας του βιβλίου, μέσα από ενδελεχή αναδίφηση στις πηγές και το αρχειακό υλικό με τις συνεντεύξεις των ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα από κοντά, αποκαλύπτει πως δεν υπήρξε κανένας δισταγμός, κανένας ενδοιασμός από τους Ζακυνθινούς χριστιανούς να προστατέψουν, ακόμα και με κίνδυνο της ζωής τους, τους Εβραίους συντοπίτες τους. Οι μαρτυρίες πολλές και αναμφίλεκτες, τα περιστατικά συγκλονιστικά.

Το βιβλίο του Deno Seder διαθέτει την ακρίβεια ενός ιστορικού δοκιμίου, αλλά και το μικτό ύφος ενός πεζογραφήματος κι ενός ρεπορτάζ. Κι αυτό είναι το μεγάλο του προτέρημα. Η αφήγηση είναι αβίαστη, ρέουσα και συναρπαστική· ο αναγνώστης διατρέχει το βιβλίο από την αρχή ως το τέλος απνευστί. Οι μαρτυρίες διαδέχονται τα γεγονότα και τις πολύτιμες πληροφορίες, ενώ οι γλαφυρές περιγραφές ζωντανεύουν τις σελίδες του βιβλίου και κορυφώνουν την ένταση. Η αγωνία των κατατρεγμένων, η έγνοια των συνανθρώπων τους που τους αγκαλιάζουν προστατευτικά, ο ηρωισμός όλων σκιαγραφούνται με ακρίβεια και αφηγηματική δύναμη. Κυρίαρχα πρόσωπα του ιστορικού αυτού δράματος, ο δήμαρχος Λουκάς Καρρέρ και ο Μητροπολίτης Ζακύνθου Χρυσόστομος.

Δεν χωρά αμφιβολία πως ο συγγραφέας του βιβλίου κατέθεσε πολύ κόπο στη συλλογή του αρχειακού υλικού και τη συγγραφή του βιβλίου. Αλλά και ο εκδοτικός οίκος που ανακάλυψε και εξέδωσε το πολύτιμο αυτό πόνημα, το πλαισίωσε με ιδιαίτερα καλαίσθητη εκδοτική αντιμετώπιση. Ας ελπίσουμε πως η ιστορία του «νησιού των δικαίων» θα γίνει ευρέως γνωστή επιτέλους και στη χώρα μας, μιας και αποτελεί ένα ιδιαίτερα χρήσιμο παράδειγμα γενναιότητας και ανθρωπιάς για κάθε μεταγενέστερη γενιά Ελλήνων.

Αργύρης Βασιλειάδης
(επιμελητής έκδοσης)

Το βιβλίο του Deno Seder Το νησί των δικαίων. Το χρονικό της διάσωσης των Εβραίων της Ζακύνθου από τη ναζιστική θηριωδία κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Εν Πλω (σελ.: 266, τιμή: 15,00 €).

• Πρόλογος: Γαβριήλ, Μητροπολίτης Νέα Ιωνίας και Φιλαδελφείας
• Μετάφραση: Πολυξένη Τσαλίκη–Κιοσόγλου
• Επιμέλεια έκδοσης: Βασίλης Αργυριάδης

Φωτογραφία εξωφύλλου: Από το ντοκιμαντέρ του Στήβεν Πριόβολου “Life Will Smile”.
© Nomadic Films & TerraMagma Pictures

απόσπασμα από το οπισθόφυλλο:

«Ποτέ δεν θα ξεχάσω τον τρόμο που μας κατέλαβε μια νύχτα, ενόσω ήμασταν κρυμμένοι με τη μεγάλη μου οικογένεια σε ένα από τα σπίτια των χριστιανών συγχωριανών μας: ανακοινώθηκε ότι οι Γερμανοί είχαν εκδώσει μια διαταγή που έλεγε ότι όποιος Εβραίος συλλαμβάνονταν να κρύβεται θα πυροβολείται, ενώ αυτοί που τον έκρυβαν θα στέλνονταν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Τότε, ένας από μας είπε ότι δεν ήταν δίκαιο να μείνουμε στο σπίτι εκείνο και να βάζουμε σε κίνδυνο τη ζωή και τη γαλήνη ηλικιωμένων ανθρώπων και μάλιστα γυναικών. Η απάντησή τους ήταν: «Όχι, πρέπει να μείνετε. Στο κάτω-κάτω, γιε μου, γιατί η δική μας ζωή να είναι πολυτιμότερη από τη δική σας;…
Ο Γερμανός διοικητής της Ζακύνθου ζητά τον κατάλογο των Εβραίων κατοίκων του νησιού.
Ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος και ο Δήμαρχος Λουκάς Καρρέρ του παραδίδουν μια λίστα που έχει μόνο δύο ονόματα: τα δικά τους!».

Σκηνή από το ντοκιμαντέρ του Στήβεν Πριόβολου “Life Will Smile”.

To βιβλίο κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 2017, ταυτόχρονα με την πρεμιέρα, στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας, του ντοκιμαντέρ του Ελληνοαμερικανού παραγωγού Στήβεν Πριόβολου με τίτλο: “Life Will Smile”, σε σκηνοθεσία του Drey Kleanthous, το οποίο πραγματεύεται ακριβώς την επιχείρηση διάσωσης των 275 Εβραίων από Ζακυνθινές οικογένειες.

O Deno Seder είναι Ελληνοαμερικανός. Ανέπτυξε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ελληνική τέχνη, ιστορία και φιλοσοφία. Όσο δούλευε μαζί με τη σύζυγό του, Anita Semjen, που ήταν καλλιτεχνική διευθύντρια, για μία έκθεση που είχε σχέση με το Ολοκαύτωμα των Εβραίων στο Yad Vashem της Ιερουσαλήμ, άκουσε και έμαθε για τους «Δίκαιους των Εθνών» από την Ελλάδα και εμπνεύστηκε να γράψει το «Νησί των Δικαίων», την ιστορία διάσωσης όλης της εβραϊκής κοινότητας της Ζακύνθου από τη ναζιστική θηριωδία, κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο Deno Seder ζει με τη σύζυγό του στην Ουάσινγκτον όπου είναι διευθύνων σύμβουλος της Εταιρείας Παραγωγής «Deno Seder».

Ο Βασίλης Αργυριάδης γεννήθηκε το 1975 στην Αθήνα, όπου και σπούδασε Θεολογία. Εργάζεται ως επιμελητής εκδόσεων και μεταφραστής.

www.ert.gr