Το τέλος της εργασίας όπως την ξέραμε

01:43 9/8/2017 - Πηγή: ΕΡΤ

Του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

Τα στατιστικά στοιχεία το τελευταίο διάστημα επιβεβαιώνουν σταθερά μια δυσάρεστη πραγματικότητα στην Ελλάδα: Δημιουργούνται μεν νέες θέσεις εργασίας, αλλά περίπου οι μισές από αυτές είναι εκ περιτροπής ή μερικής απασχόλησης.
Η εικόνα αυτή παρουσιάζεται σε όλη την Ευρώπη. Τα τελευταία χρόνια το ποσοστό της μερικής απασχόλησης έχει πάνω – κάτω διπλασιαστεί στις περισσότερες χώρες, όπως φαίνεται και στο παρακάτω διάγραμμα.

Τα στοιχεία της Eurostat

για την Ελλάδα (με βελάκι στο διάγραμμα) δείχνουν ότι το 2015 το ποσοστό των μερικών απασχολουμένων σε σχέση με το σύνολο των απασχολουμένων είχε υπετριπλασιαστεί σε σχέση με το 2007 και είχε ξεπεράσει το 11%.

Είναι βέβαιο ότι το ποσοστό είναι σήμερα αρκετά υψηλότερο στη χώρα μας καθώς τα στοιχεία δείχνουν ότι η μερική απασχόληση έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Τα τελευταία στοιχεία για την αγορά εργασίας από το σύστημα καταγραφής «Εργάνη» έδειξαν ότι το πρώτο επτάμηνο του 2017 δημιουργήθηκαν 1.423.552 θέσεις εργασίας, εκ των οποίων 681.378 πλήρους απασχόλησης (ποσοστό 47,9%) και 742.174 θέσεις μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης αθροιστικά (ποσοστό 52,1%).

Το γεγονός μάλιστα έγινε αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης, με τον βουλευτή της Ν.Δ. και πρώην υπουργό Εργασίας να υποστηρίζει ότι επί των ημερών του, το 2013, το αντίστοιχο ποσοστό πλήρους απασχόλησης ήταν 63% και την αναπληρώτρια υπουργό Εργασίας Ράνια Αντωνοπούλου να του απαντά μέσω twitter ότι το 2014 που ο κ. Βρούτσης ήταν υπουργός το ποσοστό της πλήρους απασχόλησης είχε διολισθήσει στο 53% και να υποστηρίζει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έβαλε φρένο στις ευέλικτες μορφές εργασίας.

Σε κάθε περίπτωση, πέρα από τις αναμενόμενες διαφορετικές ερμηνείες και αντιπαραθέσεις των πολιτικών κομμάτων και πέρα και από τις μηνιαίες διακυμάνσεις στους αριθμούς, η ουσία είναι ότι η άνοδος της μερικής απασχόλησης είναι μια διεθνής μακροχρόνια τάση, η οποία ενθαρρύνεται συνειδητά από την Ε.Ε..

Αρκεί μόνο να σκεφτούμε ότι στην Ολλανδία, που αποτελεί το παράδειγμα του ευρωπαϊκού καπιταλισμού η μερική απασχόληση ήταν το 2015 στο 38,5% (μέσος όρος για άνδρες και γυναίκες), στη Γερμανία ήταν 22%, στην Ιταλία 18,7%, ενώ στη Γαλλία όπου η αγορά εργασίας θεωρείται ανελαστική και «υπερ-προστατευμένη» το ποσοστό είναι 14,4%, ήτοι χαμηλό με τα ευρωπαϊκά δεδομένα.

Γι αυτό άλλωστε μια από τις πρώτες αλλαγές που προωθεί ο νέος Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είναι η αλλαγή του εργατικού κώδικα, με στόχο να καταργηθεί ο αυξημένος βαθμός προστασίας των εργαζομένων, έτσι ώστε οι επιχειρήσεις να μπορούν να απολύουν πιο εύκολα και με χαμηλότερο κόστος.

Με λίγα λόγια, στόχος είναι οι επιχειρήσεις να έχουν τη δυνατότητα να απολύουν ευκολότερα και να προσλαμβάνουν χωρίς να έχουν το φόβο ότι θα δυσκολευτούν να διώξουν τον υπάλληλο ώστε να μπορούν να προσαρμόζονται στις ανάγκες της αγοράς και την οικονομική συγκυρία.

Πρόκειται για μια τάση η οποία έχει επικρατήσει σε όλη την Ευρώπη, με το επιχείρημα ότι οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις πρέπει να είναι σε θέση να ανταγωνιστούν τις ΗΠΑ όπου η εργασιακή προστασία είναι ανύπαρκτη, αλλά και την Κίνα όπου η εργασία είναι κατά πολύ φθηνότερη.

Στο όνομα του ανταγωνισμού, δηλαδή, και της λειτουργίας της ελεύθερης αγοράς, θυσιάζονται τα εργασιακά δικαιώματα παγκοσμίως και απορρίπτεται το κοινωνικό μοντέλο με το οποίο οικοδομήθηκαν μεταπολεμικές οι ευρωπαϊκές οικονομίες.

Είναι, μάλιστα, χαρακτηριστικό το πώς αλλάζει και η ιδεολογική και πολιτισμική αντιμετώπιση της εργασίας, αφού πλέον ο εργαζόμενος ενθαρρύνεται να λειτουργεί ως «επιχείρηση του ενός», που θα πρέπει να να «επενδύει» στον εαυτό του, να είναι «ευέλικτος» και να αλλάζει εργοδότες ανάλογα με τις ανάγκες της αγοράς.

Αξίες όπως η αμοιβαία αφοσίωση του εργαζομένου στην επιχείρηση -αλλά και το αντίστροφο σε κάποιο βαθμό- που ήταν κυρίαρχες στο πλαίσιο του πατερναλιστικού καπιταλισμού, θεωρούνται σήμερα μειονεκτήματα, λείψανα μιας αντιπαραγωγικής λογικής, η οποία «κακομαθαίνει» τους απασχολήσιμους πολίτες και εμποδίζει τις εταιρείες να εκπληρώσουν τη βασική αποστολή τους που είναι πλέον η συσσώρευση κερδών και υψηλών μερισμάτων για τους μετόχους.