Βόρεια Κορέα: Η διπλωματία δύο συναντήσεων

00:18 22/4/2018 - Πηγή: ΕΡΤ

Την άλλη εβδομάδα συναντιούνται οι ηγέτες της Νότιας και της Βόρειας Κορέας, για να συζητήσουν το επίσημο τέλος ενός πολέμου, του οποίου οι εχθροπραξίες σταμάτησαν τυπικά πριν από 65 χρόνια. Μετά από εκείνη τη συνάντηση, ο Κιμ Γιονγκ Ουν θα συναντηθεί με τον Ντόναλντ Τραμπ, για να συζητήσουν το πυρηνικό πρόγραμμα της Βόρειας Κορέας. Πριν από αυτές τις συναντήσεις, ένας διπλωματικός χορός εντείνεται, χωρίς οι κινήσεις του να είναι πάντα ευδιάκριτες ή βέβαιες.

Η αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη και οι σχέσεις Βόρειας και Νότιας Κορέας

Από τα σημαντικά ζητήματα που η διεθνής κοινότητα θα

ήθελε να απαντηθούν μέσα από τις προγραμματισμένες συναντήσεις είναι η τυπική και ουσιαστική λήξη του πολέμου της Κορέας. Στο τέλος των εχθροπραξιών, τα Ηνωμένα Έθνη, η Κίνα και η Βόρεια Κορέα συμφώνησαν σε ανακωχή, η οποία απέχει από μια συνθήκη που θα έληγε τον πόλεμο, και η οποία οδήγησε στην κατασκευή της αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης ανάμεσα στις δύο χώρες. Η Νότια Κορέα δεν υπέγραψε την ανακωχή, και τα εμπόλεμα στρατεύματα οπισθοχώρησαν κατά 2 χιλιόμετρα το καθένα, δημιουργώντας ένα κομμάτι γης που στέκει ως σύμβολο τόσο του αδιεξόδου, όσο και της απραξίας. Εκατέρωθεν των ορίων της αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης βρίσκεται πλήθος στρατευμάτων, όμως η ίδια -παρά τις κατά καιρούς αιματηρές συγκρούσεις εντός της- είναι έρημη, και αμφότερες οι πλευρές αποφεύγουν κάθε οργανωμένη ανθρώπινη δραστηριότητα εκεί, δημιουργώντας τις συνθήκες για έναν βιότοπο που προσελκύει φυσιοδίφες από όλο τον κόσμο.

Όπως σχολιάζει το Bloomberg, στην αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη βρίσκεται και η περιοχή κοινής ασφαλείας, το Πανμουνγιούμ, όπου ανάμεσα στα κτίριά του στέκει και ο Οίκος Ειρήνης. Εκεί θα συναντηθούν οι ηγέτες της Νότιας και της Βόρειας Κορέας, στο πλαίσιο μιας διπλωματικής προσέγγισης που χρειάστηκε να περάσουν 10 χρόνια για να φτάσουν σε ένα αισιόδοξο σημείο. Το 2008 η Βόρεια Κορέα είχε απομακρυνθεί από τις λεγόμενες εξαμερείς συζητήσεις, οι οποίες απαιτούσαν την επιθεώρηση των πυρηνικών της εγκαταστάσεων από διεθνείς επιθεωρητές. Είχε προηγηθεί η συνάντηση κορυφής ανάμεσα στον Κιμ Γιονγκ Ιλ και τον τότε πρόεδρο της Νότιας Κορέας, Ρο Μου-χιουν. Παρ’όλα αυτά, η αποδιδόμενη στη Βόρεια Κορέα βύθιση σκάφους του πολεμικού ναυτικού της Νότιας Κορέας, και η αλλαγή πολιτικής ηγεσίας στην δεύτερη, οδήγησαν σε εξαιρετικά άδοξο τέλος τις συζητήσεις.

Στην εξαιρετική της ανάλυση, η Joohee Cho, επικεφαλής του γραφείου του ABC στη Σεούλ, υποστηρίζει πως οι κινήσεις που προηγούνται των συνομιλιών δεν θα πρέπει να ενθουσιάζουν, και παραθέτει τις προηγούμενες απόπειρες επίτευξης συμφωνίας με την Βόρεια Κορέα, απηχώντας την άποψη του Εντ Ρόις, προέδρου της επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Κογκρέσου, ο οποίος παρατήρησε πως η Βόρεια Κορέα έχει μακρά ιστορία στρατιωτικών προκλήσεων, τις οποίες ακολουθεί χρονικά με συζητήσεις και διαπραγματεύσεις για να εξασφαλίσει πολιτικό χρόνο που τελικά σταθεροποιεί το καθεστώς που επιθυμεί. Ανατρέχοντας στις προσπάθειες της κυβέρνησης Κλίντον για συμφωνία με τη Βόρεια Κορέα, και ακολουθώντας την κατάρρευσή τους επί Μπους νεότερου, όταν και πάλι η Πιονγκγιάνγκ απέκλεισε διεθνείς παρατηρητές από τις εγκαταστάσεις της, και η CIA υποστήριξε στο αμερικανικό κογκρέσο πως στόχος της ήταν να παράγει 1-2 πυρηνικές κεφαλές ετησίως.

Μιλώντας στο ABC, ο Τζίνγου Κιμ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο της Κιονγκτσί, υποστηρίζει ότι η ελεύθερη και απεριόριστη είσοδος των διεθνών επιθεωρητών στη Βόρεια Κορέα θα πρέπει να είναι ο αρχικός και απαραίτητος όρος για κάθε άλλη συζήτηση. Ακόμη, συμμεριζόμενος την άποψη άλλων αναλυτών από την Νότια Κορέα, οι οποίοι χαρακτήρισαν τα στελέχη της κυβέρνησης Κλίντον ως «υπέρ το δέον διπλωματικά», σχολίασε πως ο Ντόναλντ Τραμπ ίσως είναι ο κατάλληλος άνθρωπος για αυτή την αποστολή.

Ο Τραμπ στην Κορέα

Ο Χένρι Κίσιντζερ βρέθηκε στην Κίνα και άνοιξε τον δρόμο για την επίσκεψη του Νίξον. Ο Μάικ Πομπέο, ο πρώην διοικητής της CIA που περιμένει την επιβεβαίωσή του από την αμερικανική Γερουσία ως ο επόμενος υπουργός Εξωτερικών της χώρας, έκανε το ίδιο στην Βόρεια Κορέα για τον Ντόναλντ Τραμπ. Ακόμα και η συνάντηση του Κιμ Γιονγκ Ουν με τον πρόεδρο της Νότιας Κορέας είναι ένα βήμα στην προετοιμασία της συνάντησης με τον Αμερικανό πρόεδρο. Για όλους όσοι τρέχουν να συγκρίνουν τις καταστάσεις ευνοϊκά, υπάρχουν άλλοι τόσοι που αγανακτούν με την ιδέα. Ποια είναι η πραγματικότητα;

Σε άρθρο του στο Bloomberg, ο Ίλαϊ Λέικ υποστηρίζει πως η σύγκριση είναι λανθασμένη, καθώς η βελτίωση των σχέσεων με την Βόρεια Κορέα δεν προσφέρει τα ίδια ανταλλάγματα που υποσχόταν τότε η βελτίωση των σχέσεων με την Κίνα. Τότε, τόσο η Κίνα όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες αναζητούσαν μέθοδο άσκησης πίεσης στην Ρωσία, προκειμένου να πετύχουν διάφορους στόχους. Η Βόρεια Κορέα, όμως, υποστηρίζει ο Λέικ, είναι εξαθλιωμένη, και ακόμα και αν βρει το δρόμο της ως συνομιλητής των μεγάλων δυνάμεων θα παραμείνει ένα περιορισμένο κράτος-δορυφόρος, το οποίο θα κακομεταχειρίζεται τους πολίτες του. Για τους New York Times, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Το πλήθος κυρώσεων και περιορισμών που έχουν επιβληθεί στη Βόρεια Κορέα μπορεί να έχει βλάψει σημαντικά τις ικανότητες του κράτους, όμως η ανθεκτικότητα των πολιτών δεν θα πρέπει να πραβλέπεται. Είναι αλήθεια πως το πετρέλαιο που φτάνει στη χώρα δεν αρκεί ούτε για το ήμισυ των αναγκών της. Οι Βορειοκορεάτες που εργάζονταν στο εξωτερικό δεν μπορούν πλέον να το κάνουν, περιορίζοντας το συνάλλαγμα που εισάγεται στη χώρα. Και με όλους τους οικονομικούς περιορισμούς, παρατηρούνται σημαντικές ελλείψεις σε φάρμακα, και η αδυναμία εισαγωγής λιπασμάτων μπορεί να αποβεί μοιραία για την επόμενη σοδειά και τα διαθέσιμα τρόφιμα στη χώρα.

Παρ’ όλα αυτά, η Βόρεια Κορέα βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση από ό,τι ίσως θα περίμενε κάποιος, και όχι μόνο λόγω του απόλυτου ελέγχου της από το καθεστώς. Το λαθρεμπόριο και μια αναπατυσσόμενη μεσαία τάξη παραπέμπουν σε ανανωμένη αυτοπεποίθηση ανάμεσα στους κατοίκους, και οδηγούν ορισμένους ειδικούς, όπως τον οικονομολόγο του Πανεπιστημίου της Βιέννης, Ρέντιγκερ Φρανκ, να σχολιάζουν πως δεν είναι οι κυρώσεις που οδήγησαν στις συνομιλίες, ούτε που θα κάμψουν το ηθικό των πολιτών.

Ακόμα και πέρα από τους παράγοντες που έφτασαν τις διάφορες πλευρές στο τραπέζι, τα θέματα που χρειάζεται να συζητήσουν είναι ικανά να τις διώξουν και πάλι -και δεν αφορούν μόνο στο πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας, ή την σχέση της με την Νότια Κορέα. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει καταστήσει σαφές πως στόχος του είναι να διασφαλίσει την επιστροφή στις Ηνωμένες Πολιτείες τριών Αμερικανών που κρατούνται στη Βόρεια Κορέα. Κατά την πρόσφατη συνάντησή του με τον πρόεδρο Τραμπ, ο Ιάπωνας πρωθυπουργός, Σίνζο Άμπε, εξέφρασε την παρόμοια προσδοκία του πως το καθεστώς της Πιονγκγιάνγκ θα δώσει απαντήσεις για τους Ιάπωνες που έχουν απαχθεί στη Βόρεια Κορέα και παραμένουν αγνοούμενοι.

Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει κατ’επανάληψη τονίσει πως επιθυμία του είναι να έχει κατ’ιδίαν συνομιλίες για όλα αυτά τα θέματα με τον Κιμ Γιονγκ Ουν, με την παρουσία μόνο μεταφραστών. Πριν, όμως, αποφασιστεί το ποιος θα βρίσκεται στην αίθουσα, πρέπει να καθοριστεί το πού θα βρίσκεται η αίθουσα, μια και ακόμη δεν έχει ανακοινωθεί κάποια απόφαση για τον τόπο της συνάντησης. Ανάμεσα στα προβλήματα που καθυστερούν την επιλογή είναι και η μετακίνηση του ηγέτη της Βόρειας Κορέας, δείχνοντας το εύρος των πτυχών της διπλωματίας που απαιτείται. Εκτιμάται πως το παλαιάς ρωσικής τεχνολογίας αεροσκάφος του Κιμ Γιονγκ Ουν δεν είναι ικανό για μεγάλες πτήσεις, και καθώς ο δανεισμός αεροσκάφους ή κάποια ενδιάμεση στάση για ανεφοδιασμό θα έπληττε το κύρος του, η ακτίνα των αποστάσεων μειώνεται.

Τα πυρηνικά

Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι ο μόνος που προετοιμάζεται εντατικά για τη συνάντηση με τον Κιμ Γιονγκ Ουν. Ο ηγέτης της Βόρειας Κορέας επιδεικνύει σημαντική διπλωματική και επικοινωνιακή ικανότητα, ανακοινώνοντας προσφάτως την αναστολή των πυρηνικών δοκιμών και την κατάργηση ενός χώρου πυρηνικών δοκιμών. Τόσο ο Αμερικανός, όσο και ο Νοτιοκορεάτης πρόεδρος χαιρέτησαν την ανακοίνωση, όπως όφειλαν να κάνουν, παρ’ ότι δεν είναι η εντυπωσιακή απόφαση που φαίνεται να είναι. Στο Axios σχολιάζεται ως μια επιλογή που επιβεβαιώνει ότι η Πιονγκγιάνγκ είναι πρόθυμη να αναστείλει τις πυρηνικές δοκιμές γενικά, και πως είναι έτοιμη να το κάνει, αφήνοντας περιθώριο για την αποπυρηνικοποίηση της χώρας. Συγχρόνως, όμως, οι New York Times παρατηρούν πως η ανακοίνωση της Νότιας Κορέας συμπληρώνει πως οι δοκιμές και ο χώρος που καταργεί «έχουν κάνει το έργο τους». Αυτή η κίνηση μπορεί να υπονοεί διάφορες πιθανότητες, αυτό που λέει ευθέως, όμως, είναι πως η Βόρεια Κορέα είναι μια πυρηνική δύναμη που εισέρχεται στις συνομιλίες με αυτό ακριβώς το κύρος. Την ίδια ώρα, αυτή η επιλογή ερμηνεύεται ως μια πιθανή απόπειρα εκμαίευσης υποχωρήσεων από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Παρομοίως πολύσημη φαίνεται η ανακοίνωση πως η Βόρεια Κορέα δεν θεωρεί πλέον την απομάκρυνση των αμερικανικών στρατευμάτων από την Νότια Κορέα ως προαπαιτούμενο για την κατάργηση του πυρηνικού της προγράμματος, μια και για τις Ηνωμένες Πολιτείες αυτό το ζήτημα δεν αποτελεί επιλογή του Κιμ Γιονγκ Ουν.

Στην Ουάσινγκτον παρατηρούνται αντίστοιχες κινήσεις ενθάρρυνσης και κριτικής, καθώς την ίδια ώρα που οι δύο χώρες φαίνεται να κινούνται με ταχύτητα προς καλύτερες σχέσεις, το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωνε την έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώματα το 2017, όπου η Βόρεια Κορέα αναφέρεται ως ηθικά καταδικαστέα.

www.ert.gr