«Υποχθόνιοι Θησαυροί» στην Καμάριζα

15:07 11/9/2018 - Πηγή: ΕΡΤ

Πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 8 Σεπτεμβρίου 2018 το Πρόγραμμα του Ελληνικού Κέντρου Τέχνης & Πολιτισμού (ΕΚΤ&Π) «Υποχθόνιοι Θησαυροί» υπό την αιγίδα του Υπ.Πολιτισμού σε συνεργασία με το Ορυκτολογικό Μουσείο Καμάριζας.

Το πρόγραμμα περιελάμβανε
1. αφηγήσεις μεταλλωρύχων
Ο μεταλλωρύχος Κώστας Τζανής αναφέρθηκε στον τρόπο εξόρυξης και στις δύσκολες συνθήκες δουλειάς
Ο πρώην δήμαρχος Λαυρίου και μεταλλωρύχος Κώστας Πόγκας μίλησε για τις απεργίες πείνας για καλύτερες συνθήκες δουλειάς
Ο δικηγόρος και

τοπικός συγγραφέας Γιώργος Πέππας εξήγησε την σχέση εργοδοτών -κράτους και εργοδοτών εργαζομένων

2.έκθεση φωτογραφίας και εργαλείων στο πρώην Δημοτικό Σχολείο Καμάριζας

α´μέρος του προγράμματος «Υποχθόνιοι Θησαυροί» στην Καμάριζα
το β´μέρος θα πραγματοποιηθεί στην Στούπα Μάνης 21-23 /9 στο Φεστιβάλ
«Καζαντζάκης-Ζορμπάς 100+1 χρόνια»

Πληροφορίες για την περιοχή από το Ελληνικό Κέντρο Τέχνης & Πολιτισμού

Η Αττική Μαρώνεια βρίσκεται στην Καμάριζα, τον Αγ.Κωνσταντίνο Λαυρεωτικής
Ένα μικρό χωριό ,λίγα μόλις χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας, ιδανικός χώρος για μονοήμερη εκδρομή με πολλές επιλογές.
Σε μια μαγευτική περιοχή συναντάς την φύση (διαδρομές σε μονοπάτια και πρόσβαση στον Εθνικό Δρυμό Σουνίου, τον μεταλλευτικό πολιτισμό (στοές μεταλλείων, διάφορες άλλες εγκαταστάσεις, φρέαρ Σερπιέρι και Ορυκτολογικό Μουσείο )αλλά και την θρησκεία (Αγ.Νεκτάριος Καμάριζας και Αγ.Κωνσταντίνος).

Ο Άγιος Κωνσταντίνος οικισμός της Ανατολικής Αττικής, στην ευρύτερη περιοχή της Λαυρεωτικής. Η παλαιότερη ονομασία του ήταν Καμάριζα, ονομασία που διατήρησε μέχρι το 1954 οπότε μετονομάστηκε σε Άγιος Κωνσταντίνος.

Η Καμάριζα πήρε το όνομά της από το σχήμα της εισόδου των στοών των αρχαίων μεταλλείων της περιοχής.
Κατά τη αρχαιότητα, η περιοχή ήταν γνωστή ως Αττική Μαρώνεια (Αριστοτέλης 4ος αι.π.Χ.) διότι είχαν έρθει δούλοι – μεταλλωρύχοι από την Μαρώνεια της Θράκης ,οι οποίοι γνώριζαν από ορυχεία για να δουλέψουν στα μεταλλεία της Καμάριζας( Το κοίτασμα αργύρου στην περιοχή ανακαλύφθηκε το 483 π.Χ. και ήταν πολύ πλούσιο).

Με την επαναλειτουργία των μεταλλείων στην Καμάριζα ήρθαν Μηλιοί, Κυμαίοι-Καρυστινοί-Ευβοιώτες και Ιταλοί να εργαστούν στις εξορύξεις των μεταλλείων της Γαλλικής Εταιρείας και έτσι δημιούργησαν τις συνοικίες Ιταλικά, Μηλέικα, Κουμιώτικα, Κρυστινέικα, Λιδωρικιώτικα και Κρητικά.

Η Καμάριζα ανήκε στον δήμο Λαυρεωτικής ενώ το 1946 αποσπάστηκε και αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα, αρχικά με την ονομασία κοινότητα Καμάριζας.
Για πολλά χρόνια η Καμάριζα υπολογιζόταν ως συνοικία του Λαυρίου. Με το πέρασμα των χρόνων ανεξαρτητοποιήθηκε και απέκτησε μαγαζιά, εκκλησίες, σχολεία ,ταχυδρομικό γραφείο, αστυνομικό τμήμα, αρτοποιεία,καφενεία, καπνοπωλείο, κουρεία,κρεοπωλεία, παντοπωλεία, σιδηρουργίες, υποδηματοποιεία, εμπορικό και ωρολογοποιό. Το 2010 καταργήθηκε η Κοινότητα και ενσωματώθηκε στον Δήμο Λαυρεωτικής.

Σχολεία
Στην Καμάριζα πριν την δημιουργία του Δημόσιου Ελληνικού Δημοτικού Σχολείου λειτουργούσαν από το 1889 ,δύο σχολεία(για τις ανάγκες των παιδιών των Ιταλών και Γάλλων που είχαν έρθει να δουλέψουν στην Καμάριζα), ένα που συντηρούσε η Γαλλική Εταιρία και ένα Ιταλικό που συντηρ
συντηρούσε η Ιταλική Κυβέρνηση.

Μεταξύ 1909 και 1924 στα σχολεία δίδαξαν και καλόγριες του Τάγματος του Αγ. Ιωσήφ της Εμφανίσεως. Τα σχολεία στεγάζονταν στο διώροφο κτήριο (υψηλής αισθητικής) που σήμερα ονομάζεται Σχολή Ξένων Γλωσσών. Στον πάνω όροφο διέμεναν οι δάσκαλοι.
Το Δημόσιο δημοτικό σχολείο άρχισε να λειτουργεί το 1892 σε μισθωμένο κτήριο, με πολλές διακυμάνσεις ενώ αναφέρεται ότι άρχισε να λειτουργεί κανονικά από το 1959 και μετά. Το 1999 διακόπηκε η λειτουργία του λόγω μείωσης των μαθητών.

Processed by: Helicon Filter

Ορυχεία
Η εξόρυξη του κοιτάσματος αργυρούχου μολύβδου κράτησε 2 αιώνες. Τα υπόγεια έργα βοήθησαν την Αθήνα στην οικονομική, στρατιωτική ,ναυτική και πολιτιστική άνοδο.

Τα αρχαία ορυχεία άρχισαν να επαναλειτουργούν την δεκαετία του 1860, όταν να κατάλοιπα των αρχαίων ορυχείων χρησιμοποιήθηκαν για την εξαγωγή αργυρούχου μολύβδου από την ιταλογαλλική εταιρία Roux Serpieri – Fressynet C.E.
Το μήκος των στοών της Καμάριζας είναι περίπου 80 χλμ. Ο Ανδρέας Κορδέλλας είναι εκείνος που επόπτευε την επαναλειτουργία από το 1868.
Μέσα και γύρω από τον Άγιο Κωνσταντίνο βρίσκονται τέσσερα ορυχεία, τα Σερπιέρι, Κριστιάνα, Υλαρίων και Ζαν-Μπατίστ, τα οποία όλα συνδέονται μεταξύ τους.

Πάνω στο στόμιο που φρέατος Σερπιέρι στήθηκε η γάβρια ,τεράστιος σιδερένιος πυλώνας. Δίπλα χτίστηκε ο χώρος για την στέγαση των βαρούλκων. Στις τροχαλίες της γάβριας ανεβοκατέβαζαν τους κλωβούς ή τα φανάρια οι εργάτες με τα βαγονέτα.
Δίπλα κατασκευάστηκε το σιδηρουργείο και ο χώρος παραγωγής ατμού ,κινητήρια δύναμη του βαρούλκου(πριν τον ηλεκτρισμό).Δυτικά της γάβριας χτίστηκαν τα γραφεία κι άλλα κτήρια βοηθητικά της Γαλλικής Εταιρίας.

Στη συνέχεια η κυριότητα της εκμετάλλευσης των ορυχείων πέρασε στη γαλλική εταιρία (Compagnie Francaise des Mines du Laurium).

Ορυκτολογικό Μουσείο Καμάριζας
Το 1975 με πρωτοβουλία του Κων/νου Γαλάνη δασκάλου του τότε δημοτικού σχολείου Καμάριζας και αρκετών Καμαριζιωτών εργατών της Γαλλικής εταιρίας δημιουργήθηκε το Ορυκτολογικό Μουσείο που στεγάστηκε στο διδακτήριο του δημοτικού σχολείου.
Το 1991 η Γαλλική Εταιρία δώρισε το κτήριο που στέγαζε τις μηχανές του ορυχείου Σερπιέρι με τα βαρούλκα ,το φρέαρ και τον περιβάλλοντα χώρο ενώ από το 1987 ο χώρος είχε χαρακτηριστεί ως διατηρητέος από την 1η Εφορία Αρχαιοτήτων και το Υπ. Πολιτισμού ανέλαβε την επισκευή.
Το 2006 η Κοινότητα παρέδωσε το κτήριο στην Εταιρία Ορυκτοφίλων όπου σήμερα λειτουργεί το Μουσείο ,το οποίο πέρα από τα μηχανήματα στεγάζει και ορυκτά που εξορύχτηκαν από τα ορυχεία.
Δίπλα στο κτίριο υπάρχει ο ανελκυστικός πύργος Serpieri No 1,ή Ιλάριον Φρέαρ όπως ονομάστηκε το αρχαίο φρέαρ .

Η Κοινότητα Καμάριζας ανήγειρε μνημείο προς τιμήν των μεταλλωρύχων της Καμάριζας, έργο του γλύπτη Κώστα Γεωργίου «το άγαλμα του μεταλλωρύχου», το οποίο παρουσιάζει μια κλασική μορφή εργάτη με ανασηκωμένη την αξίνα σε ώρα εργασίας. Στο μνημείο υπάρχουν τρεις επιγραφές.

Παρών
Το σημείο όπου έδιναν το παρόν οι μεταλλωρύχοι πριν μπουν στην μεταλλευτική στοά για να εργαστούν.
Σήμερα προχωρούμε λίγα μέτρα και βλέπουμε μπροστά μας σταλακτίτες που έχουν δημιουργηθεί από την υγρασία ,καθώς και φρέαρ απ΄όπου γινόταν ο εξαερισμός.

Σήραγγα απ΄ όπου περνούσε το τρένο
Το 1869 κατασκευάστηκε σιδηρόδρομος που ένωνε τα ορυχεία με το λιμάνι του Λαυρίου.

Αρχαία Πλυντήρια Σούριζας
Τα πλυντήρια ήταν ειδικές κατασκευές των αρχαίων μεταλλευτών, που χρησιμοποιήθηκαν στις εγκαταστάσεις του Λαυρίου για το καθαρισμό των μεταλλευμάτων. Πρόκειται για επίπεδες και ελικοειδείς εγκαταστάσεις τις οποίες γέμιζαν με νερό που συγκέντρωναν σε μεγάλες φυσικές ή τεχνητές δεξαμενές. Aρχαία πλυντήρια, επίπεδα και ελικοειδή, τα οποία αποτελούσαν στα παρελθόν το μέσο καθαρισμού και επεξεργασίας των μεταλλευμάτων.
Βρίσκονται σε περιοχές εντός του Εθνικού Δρυμού Σουνίου (Αγ. Τριάδα, Μπερτσέκο, Αγριλέζα, Μεγάλα Πεύκα, Σούριζα).

Πηγή στοιχείων & φωτο: Ελληνικό Κέντρο Τέχνης & Πολιτισμού

Σχετικές ειδήσεις:

Εκδηλώσεις στο Λαύριο από το Ελληνικό Κέντρο Τέχνης και Πολιτισμού

Το ert.gr παρουσιάζει το Ελληνικό Κέντρο Τέχνης και Πολιτισμού

www.ert.gr