«Ζ» Φανταστικό ντοκιμαντέρ ενός εγκλήματος – 50 χρόνια από την πρώτη του κυκλοφορία

20:31 23/11/2016 - Πηγή: ΕΡΤ

Μυθιστόρημα- σταθμός της ελληνικής λογοτεχνίας, πολιτικό ντοκουμέντο, ένα από τα διασημότερα σε όλο τον κόσμο ελληνικά βιβλία, το Ζ του Βασιλικού κυκλοφορεί σε νέα έκδοση, πενήντα χρόνια από την πρώτη του κυκλοφορία.

Οι εκδόσεις Gutenberg παρουσιάζουν το βιβλίο σήμερα, Τετάρτη 23 Νοεμβρίου στις 19.00, στην αίθουσα εκδηλώσεων της ΕΣΗΕΑ (Ακαδημίας 20). Χαιρετισμό θα απευθύνει ο Μίκης Θεοδωράκης.

Θα μιλήσουν οι: Θανάσης Αγαθός (Επικ. Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας, τμήμα Φιλολογίας ΕΚΠΑ), Κώστας Γαβράς (σκηνοθέτης της ταινίας «Ζ»), Γιώργος Ρωμαίος (δημοσιογράφος, συγγραφέας), Γεωργία Φαρίνου-Μαλαματάρη (Ομότιμη Καθηγήτρια ΑΠΘ). Αποσπάσματα θα διαβάσει η ηθοποιός Μαρία Σκουλά.

Το Ζ δεν χρειάζεται συστάσεις. Ή μήπως αυτό δεν είναι αλήθεια; Τι γνωρίζουμε για το διασημότερο, μαζί με τον Ζορμπά, ελληνικό πεζογράφημα που, μεταξύ άλλων, προτάθηκε το 2009 από την εφημερίδα Guardian ως ένα από τα 1.000 μυθιστορήματα που «όλοι πρέπει απαραιτήτως να διαβάσουν»; Μήπως νομίζουμε πως το γνωρίζουμε μέσω της ομότιτλης ταινίας του Κώστα Γαβρά;

Ο Βασίλης Βασιλικός, γνωστός ήδη και βραβευμένος συγγραφέας, αρχίζει να ασχολείται με το Ζ, εν θερμώ, αμέσως μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, τον Μάιο του 1963.

Συγκεντρώνει όλα τα στοιχεία και το προανακριτικό υλικό, αλλά το βιβλίο καθυστερεί λόγω των αμφιβολιών του για το πώς πρέπει να χειρισθεί συγγραφικά το θέμα. Το έναυσμα για την ολοκλήρωση του δίνεται, όπως έχει πει πολλές φορές ο συγγραφέας, με το «Εν ψυχρώ». Το 1966 διαβάζει το διάσημο πια «non-fiction novel» του Τρούμαν Καπότε και συνθέτει ένα δικό του, το πρώτο ελληνικό, μη-μυθοπλαστικό μυθιστόρημα.

Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της τέχνης του Βασιλικού παίζουν, όπως εξηγεί στο επίμετρο του βιβλίου η Γ. Φαρίνου- Μαλαματάρη, και τα θεωρητικά κείμενα του Ζαν Πωλ Σαρτρ που καλούν τους συγγραφείς «να στρατευτούν έτσι ώστε το έργο τους να αποκαλύπτει στον αναγνώστη την κατάστασή του στον κόσμο».

Το Ζ πρωτοκυκλοφορεί το Νοέμβριο του 1966, ενώ η δίκη για την υπόθεση Λαμπράκη συνεχιζόταν, προκαλώντας αίσθηση όχι μόνο λόγω του θέματος του, αλλά και του πρωτοποριακού τρόπου γραφής του. Η χούντα το απαγορεύει· η φήμη του στο εξωτερικό εκτοξεύεται, ειδικά αφότου ο Γαβράς μεταφέρει ένα τμήμα του, σε σενάριο Χόρχε Σεμπρούν, στον κινηματογράφο.

Πενήντα χρόνια μετά εξακολουθεί να εκδίδεται σε 22 γλώσσες, να γοητεύει με την πλοκή του και τα λυρικά του κομμάτια, εντυπωσιάζει με τις περιγραφές του πως κτίζονται κυκλώματα και εκτρέφονται εγκληματικές οργανώσεις, να συνδέεται με σύγχρονα γεγονότα, να προσφέρει διαρκώς τη δυνατότητα νέων σηματοδοτήσεων.