Άνοιγμα σχολείων: Τι επίδραση έχουν στην ψυχική υγεία των παιδιών οι συνεχόμενες αλλαγές;

18:14 11/1/2021 - Πηγή: iPop

Ένας πολύ χρήσιμος τρόπος για να κρυφοκοιτάξει κανείς μέσα στο μυαλό και στην ψυχή ενός παιδιού, είναι πάντα το παιχνίδι: Τι βάζει τις κούκλες ή τις φιγούρες του να κάνουν, τι να συζητήσουν, πώς τις καθοδηγεί να συμπεριφέρονται. Μπορεί κανείς να αφουγκραστεί πολλά, παρακολουθώντας ένα παιδί να παίζει «σχολείο», «οικογένεια» κ.λπ. 

Το τελευταίο διάστημα η 6χρονη Μαριάννα που παρακολουθώ στο γραφείο παίζει πολύ συχνά «καραντίνα». Παίρνει τα playmobil και παίζει οικογένεια, όπου τα μέλη της λέει ότι είναι σε καραντίνα. Μαγειρεύουν,

διασκεδάζουν αλλά και συζητούν συχνά πώς αισθάνονται, τι τους λείπει, πόσο ανησυχούν μην κολλήσουν τον κορωνοϊό. «Καταλαβαίνω ότι η κατάσταση που βιώνουμε τους τελευταίους μήνες την απασχολεί πολύ, παρότι σπάνια μου μιλά για το πώς αισθάνεται», μου περιγράφει η μαμά της και αυτό προσπαθούμε να δουλέψουμε και στις συνεδρίες μας. Η Μαριάννα τις πρώτες ημέρες του εγκλεισμού παραπονιόταν συχνά ότι της έλειπαν οι φίλοι της, οι βόλτες, ακόμα και το σχολείο. «Μετά συνήθισε. Ακόμη και τώρα που μπορούμε να κινούμαστε εκτός σπιτιού, χωρίς ιδιαίτερους περιορισμούς, δύσκολα πείθεται να βγει», λέει η μαμά της.

Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η καραντίνα για τα παιδιά δεν είναι  διακοπές, όπως πολλοί πιστεύουν, αλλά απώλεια της γνωστής και δομημένης καθημερινότητάς τους, η οποία τους προσφέρει ασφάλεια, σιγουριά και αίσθηση ταυτότητας. Ο εγκλεισμός, που κράτησε μικρούς και μεγάλους μακριά από αγαπημένα πρόσωπα και συνήθειες, προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση. Για ένα νήπιο για παράδειγμα, που δεν έχει αίσθηση του χρόνου, είναι πολύ καθησυχαστικό η μια συνήθεια να διαδέχεται την άλλη. Αυτό άλλαξε σε μεγάλο βαθμό κατά τη διάρκεια της καραντίνας και συνεχίζει και αλλάζει, προκαλώντας σύγχυση.

Αλλαγές στην καθημερινότητα του παιδιού: Πώς επιδρούν στην ψυχική του υγεία;

Πώς λοιπόν επηρεάζει τα παιδιά η συνεχόμενη ανατροπή της ρουτίνας τους, η απουσία του σχολείου, η έλλειψη της συχνής επαφής με φίλους, η απομάκρυνση από τον παππού και τη γιαγιά; Και μετά να έρχεται ξαφνικά η ανακοίνωση ότι θα πάνε σχολείο, όμως με περιορισμούς και η μαμά και ο μπαμπάς θα συνεχίσουν να είναι στο σπίτι, όπως πριν; Μεγάλος αριθμός ερευνών έχει αναδείξει τη σπουδαιότητα της ύπαρξης ρουτίνας για την υγιή συναισθηματική και ψυχολογική ανάπτυξη ενός παιδιού. Η έλλειψη ενός σταθερού προγράμματος στην καθημερινότητα των παιδιών οδηγεί στην απορρύθμιση της ψυχολογικής τους ομοιόστασης. 

Freepik

Πιο συγκεκριμένα, η απουσία σχολείου και εξωσχολικών δραστηριοτήτων είχε ως αποτέλεσμα πολλά παιδιά να καταφύγουν στη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών, τάμπλετ και βιντεοπαιχνιδιών προκειμένου να απασχοληθούν, δημιουργώντας υπόβαθρο για ενδεχόμενο μελλοντικό εθισμό στα παιχνίδια και στο Διαδίκτυο. Το υπόβαθρο αυτό ενισχύεται και από την έλλειψη συχνής –φυσικής– επαφής με φίλους και συνομηλίκους.

Η σχολική τάξη, η οποία περιλαμβάνει όχι μόνο τα μαθήματα αλλά και την αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών, συνιστά έναν σημαντικό παράγοντα κοινωνικοποίησης των παιδιών. Ως εκ τούτου, η απουσία της “φυσικής” σχολικής τάξης ενδέχεται να δημιουργήσει συναισθήματα ανασφάλειας, ντροπής, δισταγμού και φόβου στην επερχόμενη φυσική αλληλεπίδραση του παιδιού με τους συνομηλίκους του. Η απομάκρυνση από τον παππού και τη γιαγιά, την ίδια στιγμή που το παιδί πληροφορείται σε καθημερινή βάση από τα μέσα ενημέρωσης ότι οι ηλικιωμένοι είναι η βασική ομάδα κινδύνου της COVID-19, έχει ως συνέπεια το παιδί να βιώνει άγχος για την υγεία των συγκεκριμένων αγαπημένων του προσώπων.

Πώς να απαντήσω στο μικρό παιδί μου που με ρωτάει γιατί πάει σχολείο στο lockdown ενώ ο μεγάλος του αδερφός του όχι;

Αναρωτιέμαι πόσο αγχωμένα θα είναι και πόσες ενοχές θα νιώθουν, τώρα που θα πρέπει να πηγαίνουν στο σχολείο και θα πρέπει να προσέχουν με τους εκεί περιορισμούς του πλαισίου, αλλά και γνωρίζοντας ότι θα γυρίσουν σπίτι και μπορεί να είναι  η αιτία να μεταδώσουν τον ιό στους αγαπημένους τους.

Τα μικρά παιδιά περιγράφονται συχνά ως “ άνθρωποι της συνήθειας”, επειδή οι επαναλήψεις, οι ρουτίνες, η γνώση αυτού που πρόκειται να συμβεί, ενισχύουν  τα συναισθήματα της ασφάλειας και εμπιστοσύνης.

Το άνοιγμα των σχολείων και οι αλλαγές στην καθημερινότητα του παιδιού

Άγχος και αβεβαιότητα

Από τη μια βιώνουν χαρά και ανακούφιση που θα δουν τους φίλους τους και τους δασκάλους τους και θα κάνουν αυτά που συνήθιζαν να κάνουν. Από τη άλλη, αισθάνονται μπερδεμένα και έχουν μια εσωτερική αναστάτωση και αγωνία, καθώς τα υπόλοιπα πράγματα εκτός σχολείου ή κι ακόμα στο ίδιο το σχολείο δεν είναι όπως τα ξέρουν και τα έχουν συνηθίσει.

Τα πιο σημαντικά στοιχεία για ένα παιδί, η ασφάλεια και η σταθερότητα, έχουν διαταραχθεί. Οπότε, είναι φυσικό να βιώνουν ένα είδους «burn out», όμοιο με αυτό που βιώνουμε και εμείς οι ενήλικες.

Σύμφωνα με τις κλινικές παρατηρήσεις των ειδικών, τους τελευταίους μήνες πολλά παιδιά βίωσαν άγχος και αβεβαιότητα, είχαν αρνητικές σκέψεις και προβληματισμούς. Ο θυμός, η αναστάτωση, η αντίδραση, οι δυσκολίες στον ύπνο, η έντονη προσκόλληση στους γονείς είναι καταστάσεις που συναντάμε.

Pexels

Ορισμένα από τα σωματικά προβλήματα που παρουσιάζουν ή μπορεί να παρουσιάσουν τα παιδιά είναι:

Μειωμένη σωματική δραστηριότηταΑκανόνιστα σχήματα ύπνουΑυξημένη κατανάλωση της τροφής με αποτέλεσμα αύξηση του βάρουςΑπώλεια καρδιοαναπνευστικής ικανότητας

Ορισμένα ακόμα πιο σοβαρά, αλλά συνήθως τα παραβλέπουμε, είναι τα ψυχολογικά προβλήματα:

Φόβοι για λοίμωξηΑπογοήτευση και ανίαΈλλειψη της προσωπικής επαφής με τους συμμαθητές, φίλους και δασκάλουςΑπώλεια προσωπικού χώρου στο σπίτι

Μελέτες έχουν δείξει ότι οι μετα-τραυματικές καταστάσεις άγχους ήταν τέσσερις φορές υψηλότερες στα παιδιά που ήταν σε καραντίνα, παρά σε εκείνους που δεν ήταν. Και αυτό ίσως μας δείχνει πόσο σημαντικό είναι το άνοιγμα των σχολείων και πόσο εξίσου σημαντικό να παραμείνει έτσι.

Μπορεί αυτή την περίοδο λοιπόν που καλούνται για ακόμη μια φορά να αλλάξουν τη ρουτίνα τους και να προσαρμοστούν πάλι σε νέα δεδομένα να είναι απείθαρχα, νευρικά και κινητικά. Δεν αποκλείεται, επίσης, να δυσκολεύονται στον ύπνο τους, να κάνουν υπερβολική χρήση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, να αδυνατούν να υπακούσουν στα όρια που τους βάζουν ή να αναγκάζουν τους γονείς να τους κάνουν πολλές παρατηρήσεις.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;

Η διαχείριση της νέας πραγματικότητας και των συναισθημάτων που γεννά δεν είναι φυσικά εύκολη. Οι γονείς, ωστόσο, μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ανακούφιση και στήριξη των παιδιών τους, χωρίς να προκαλούν πανικό. Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να συνδεθούν με τα παιδιά τους για να μπορέσουν να αφουγκραστούν τις συναισθηματικές τους ανάγκες. Ας τους εξηγήσουμε πως είμαστε διαθέσιμοι για να αντιμετωπίσουμε μαζί αυτή τη νέα πραγματικότητα. Επίσης, χρειάζεται να επιστρέψουμε σταδιακά στη ρουτίνα, καθώς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάθε παιδί αντιμετωπίζει διαφορετικά τις αλλαγές και θέλει τον δικό του χρόνο.

Κι αν ξανακλείσουν;

Εξηγούμε στο παιδί, ότι βρισκόμαστε σε ένα μεταβατικό στάδιο και όπως σε όλα τα μεταβατικά στάδια, υπάρχουν δοκιμές και μπορεί τα πράγματα να μην πάνε καλά, οπότε θα υπάρχει το ενδεχόμενο να ξαναγυρίσουμε στην προηγούμενη μας κατάσταση. «Κι αν ξαναγυρίσουμε, δεν είναι κάτι καινούριο. Ξέρουμε πώς θα το αντιμετωπίσουμε και τι θα κάνουμε. Το έχουμε ξαναπεράσει και μπορούμε να βρούμε και να εγκαινιάσουμε μια καινούρια ασχολία μαζί».

Είναι σημαντικό να γνωρίζουν τα ενδεχόμενα που αντιμετωπίζουμε, καθώς αυτό θα τους παρέχει την πολυπόθητη ασφάλεια και εμπιστοσύνη. Οφείλουμε να είμαστε ενεργοί ακροατές των συναισθημάτων τους και των αγωνιών τους, έτσι μπορούμε να προλάβουμε οποιαδήποτε κατάσταση ή να αλλάξουμε την στάση μας, έτσι ώστε τα παιδιά μας να προσαρμοστούν ευκολότερα.

Η ομάδα του www.allaboutparents.gr 

Διάβασε πρώτος όλα τα θέματα του iPop.gr στο Google News

Το άρθρο Άνοιγμα σχολείων: Τι επίδραση έχουν στην ψυχική υγεία των παιδιών οι συνεχόμενες αλλαγές; εμφανίζεται στο iPop.