Μια ψυχοθεραπεύτρια αναλύει στο iPop.gr όλα αυτά που αποφεύγουμε να αναφέρουμε όταν μιλάμε για τη βία κατά των γυναικών

19:12 25/11/2020 - Πηγή: iPop

Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών σήμερα, μια μέρα που κάθε χρόνο έρχεται να ευαισθητοποιήσει και να ενισχύσει τον αγώνα κατά της βίας. Στόχος να μην έχουμε ανάγκη αυτή τη μέρα. Στόχος να εξαλείψουμε τη βία στην πράξη. Να μην υπάρχει καμία γυναίκα που να δέχεται οποιασδήποτε μορφής βία σε κανένα περιβάλλον.

Φέτος, αυτή η μέρα έχει ακόμα μεγαλύτερη σημασία. Η πανδημία του κορονοϊού και ο αναγκαστικός εγκλεισμός στο σπίτι, σύμφωνα με τα στοιχεία, τετραπλασίασαν τις κλήσεις στις γραμμές SOS για θύματα ενδοοικογενειακής

βίας.

Πρέπει να μαχόμαστε κάθε μέρα για την εξάλειψη της βίας. Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε την σοβαρότητα και τις συνέπειες μιας κακοποιητικής κατάστασης και ο καθένας μας να κάνει πραγματικά ό,τι περνάει απ’ το χέρι του για να μειωθούν και εν τέλει να εξαλειφθούν τα φαινόμενα βίας.

Αμέτρητες σκέψεις και ανησυχίες κατακλύζουν το μυαλό μας. Αναπάντητα ερωτήματα και ένα ΓΙΑΤΙ. Γιατί να μην μπορούν όλες οι γυναίκες να βρίσκονται σε ένα ασφαλές -από κάθε άποψη- περιβάλλον; Γιατί να πρέπει το 2020 να αγωνιζόμαστε για την ισότητα των φύλων και να μην θεωρείται δεδομένη;

Με αφορμή την ημέρα, το iPop.gr επικοινώνησε με την Δέσποινα Πάρτσια, Κοινωνική Λειτουργό-Ψυχοθεραπεύτρια Gestalt και Επιστημονικά Υπεύθυνη των Προγραμμάτων του Συλλόγου «Άλμα Ζωής» Θεσσαλονίκης, για να συζητήσουμε θέματα γύρω απ’ την ψυχολογία της γυναίκας-θύματος και του άνδρα-θύτη, τον αντίκτυπο ενός κακοποιητικού περιβάλλοντος στην ψυχοσύνθεση του ατόμου, αλλά και το πώς μπορούν οι γυναίκες- θύματα να διαχειριστούν μια τόσο δύσκολη, εκφοβιστική και βίαιη κατάσταση.

Πώς ορίζουμε την ενδοοικογενειακή βία;

Είναι οποιαδήποτε φυσική, σεξουαλική, ψυχολογική βία που γίνεται σε βάρος ενός άλλου ανθρώπου. Είναι οτιδήποτε περιορίζει τη σωματική και ψυχολογική ελευθερία του θύματος. Τέτοιου είδους βίες μπορεί είναι η παράλειψη, η παραμέληση, η κακή μεταχείριση, οποιαδήποτε συμπεριφορά προκαλεί άμεση σωματική, ψυχική ή σεξουαλική βλάβη σ’ έναν άνθρωπο.
Όταν μιλάμε για τη βία κατά των γυναικών, δεν μιλάμε μόνο για τη σωματική. Υπάρχει και η ψυχολογική βία που συχνά είναι πιο δύσκολο να αναγνωριστεί. Ποια είναι κάποια κοινά “σημάδια” -εάν θα μπορούσαμε να τα ονομάσουμε έτσι- ψυχολογικής βίας;

Μια απ’ τις κύριες μορφές βίας είναι η συναισθηματική κακοποίηση και η ψυχολογική βία, που δεν προκαλεί μελανιές και κοψίματα όπως η σωματική βία, δεν είναι κάτι που φαίνεται και πολύ συχνά μπορεί κάποιος να υποτιμήσει τα σημάδια.

Η ενδοοικογενειακή βία είναι κάτι που μπορεί να συμβαίνει πολλά χρόνια, γιατί δεν ξεκινάει την επόμενη μέρα της σχέσης ή του γάμου, αλλά παίρνει πολλά χρόνια για να εδραιωθεί. Πάντα τα επεισόδια βίας είναι κλιμακωτά με αυξητική τάση, οπότε αν η βία είναι ψυχολογική, μπορεί κάποια γυναίκα να ζει κάτω από έναν τέτοιο κλοιό για πολλά χρόνια και να μην το καταλαβαίνει, απλά να έχει μάθει να ζει μ’ αυτό τον τρόπο.

Αν θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για κάποια σημάδια ώστε να βοηθήσουμε τις γυναίκες, αυτά περιλαμβάνουν τα αισθήματα απομόνωσης, αποξένωσης, το άγχος, την κατάθλιψη και συνήθως αυτές οι γυναίκες υποφέρουν από διαταραχή μετατραυματικού στρες.

Οι γυναίκες, αν μπορούν να καταλάβουν ότι ζουν σε μια κακοποιητική σχέση, συνήθως προσπαθούν να υποβαθμίσουν την κατάσταση. Δηλαδή ακόμα κι αν το περιβάλλον τους το βλέπει, πολύ πιθανό εκείνες να προσπαθούν να το δικαιολογήσουν γιατί έχουν μάθει να ζουν μ’ αυτή την κατάσταση. Αυτές οι γυναίκες έχουν μια τάση να μην θυμούνται, απομακρύνουν τα περιστατικά κακοποίησης απ’ τη μνήμη τους, βιώνουν έναν μόνιμο φόβο και πανικό, ένα συνεχόμενο στρες. Οπότε αυτές οι γυναίκες είναι συνήθως σε μια μόνιμη κατάθλιψη και φοβική κατάσταση.

Αργότερα στις θεραπείες, περιγράφουν ότι έχουν ένα πάγωμα, ένα συναισθηματικό μούδιασμα, δεν έχουν κανένα συναίσθημα, έχουν μάθει να αποστασιοποιούνται γιατί αυτός είναι ένας σημαντικός τρόπος να φροντίσουν και τον εαυτό τους, είναι πολύ πιο εύκολο να πουν ότι δεν συμβαίνει τίποτα, παρά να πουν ότι συμβαίνει.

Αυτό δεν έχει να κάνει με αδιαφορία. Πολλές φορές οι άνθρωποι δέχονται δύσκολες καταστάσεις κι αυτό γιατί έχουν αποφασίσει κάπως υποσυνείδητα ότι είναι ένας τρόπος να φροντίσουν τον εαυτό τους μέχρι να βρουν το κουράγιο να κάνουν κάτι. Έτσι, έχουν προσαρμοστεί μέσα σε μια κακοποιητική κατάσταση και η φροντίδα τους είναι να μην νιώθουν, κάτι το οποίο είναι μηχανισμός, είναι η σοφία του οργανισμού που μπορεί και το κάνει αυτό για να είναι λιγότερο το ζόρι. Οπότε πραγματικά μιλάνε για ένα μούδιασμα, ένα πάγωμα.
Πόσο εύκολο είναι μια γυναίκα να αφήσει πίσω αυτό το συναισθηματικό πάγωμα;

Υπάρχουν πολλές δομές και τρόποι να υποστηριχθεί μια γυναίκα που έχει υποστεί βία. Όταν μιλάμε για την ψυχοθεραπεία, υπάρχουν πολύ συγκεκριμένες τεχνικές, δεν κάνουμε την γυναίκα να κινδυνέψει μέσα στο περιβάλλον όπου ζει, τη βοηθάμε σταδιακά να αποκτήσει μια εμπιστοσύνη μέσα στο κακοποιητικό περιβάλλον και ύστερα να μπορέσει να σταθεί στα πόδια της έξω. Το πάγωμα και το μούδιασμα φεύγουν καθώς όλα αυτές οι δύσκολες καταστάσεις που έχει ζήσει δουλεύονται μέσα σ’ ένα κλίμα εμπιστοσύνης με τον θεραπευτή και φυσικά λύνονται όλα αυτά τα ζητήματα που την έκαναν να μείνει σ’ αυτή τη σχέση.
Γιατί συχνά οι γυναίκες δεν μπορούν να φύγουν από μια κακοποιητική σχέση;

Ένας πρώτος λόγος, όπως έχουν αποδείξει και οι έρευνες είναι οι οικονομικοί λόγοι, διότι συχνά το χαλί της βίας είναι ο έλεγχος. Ο άνθρωπος που ασκεί τη βία ουσιαστικά θέλει να έχει τον έλεγχο του άλλου. Οπότε αυτές οι γυναίκες συνήθως δεν δουλεύουν και ο βασικός παράγοντας που δεν φεύγουν είναι γιατί δεν νιώθουν ότι μπορούν να σταθούν στα πόδια τους. Ακόμα κι αν δεν το συζητάμε συχνά, αυτός είναι ένας απ’ τους κύριους λόγους που οι γυναίκες μένουν σε μια τέτοια κατάσταση.

Επίσης, θεωρούν ότι αυτή η κατάσταση είναι φυσιολογική γιατί δεν ξεκινάει απ’ την πρώτη στιγμή της σχέσης. Κάτι πολύ σημαντικό που παίζει επίσης ρόλο είναι και το προφίλ του θύτη, που συνήθως έχει το προφίλ ενός καλού ανθρώπου, με αποτέλεσμα ο περίγυρος να μην δέχεται εύκολα το γεγονός ότι μπορεί να συμβαίνει αυτή η κακοποίηση. Οι γυναίκες νιώθουν ντροπή και ότι φταίνε, είναι πολύ δύσκολο το να καταλάβουν ότι δεν έχουν κάποια συμμετοχή σ’ αυτό, ενώ φοβούνται ότι δεν έχουν καμία νομική προστασία.

Η βία έχει ένα κύκλο παντού και πάντοτε, οπότε συχνά οι γυναίκες νιώθουν πολύ εγκλωβισμένες σ’ αυτό τον κλοιό. Υπάρχουν επεισόδια έντασης και μετά «ο μήνας του μέλιτος». Είναι ένας φαύλος κύκλος που επιστρέφει ξανά και ξανά. Οι γυναίκες συνήθως αποφασίζουν να κάνουν κάτι όταν τα επεισόδια γίνονται πιο συχνά. Η πρώτη φάση είναι η ένταση, μετά αρχίζει να φεύγει ο έλεγχος kai υπάρχει μια αυξανόμενη κατάσταση πίεσης, και στη συνέχεια έρχεται αυτή η περίοδος συμφιλίωσης όπου το ζευγάρι νιώθει μια ανακούφιση και συχνά ο θύτης δείχνει μεταμέλεια, δίνει δώρα, υπόσχεται πως δεν θα το κάνει ποτέ ξανά κι αυτή είναι πάντα και μια πολύ μεγάλη παγίδα. Αυτή είναι η πιο κρίσιμη φάση του εγκλωβισμού. Όμως, η φάση της συμφιλίωσης σταδιακά αρχίζει να μικραίνει.
Ποια είναι η ψυχολογία και τα χαρακτηριστικά του δράστη; Αντιλαμβάνεται πάντα τις πράξεις του;

Αυτός ο φαύλος κύκλος συμβαίνει και στον θύτη. Οι δράστες συνήθως έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι, οπότε μιλάμε για πολύ πληγωμένους ανθρώπους. Έχουν μια πολύ χαμηλή γνώμη για τις γυναίκες κι αυτό έχει ξεκινήσει και απ’ το δικό τους περιβάλλον, έχουν μια σχέση αγάπης και μίσους με τη μητέρα τους, είναι πολύ κτητικοί, πολύ συχνά κάνουν χρήση ουσιών, αναζητούν πολύ την προσοχή και την φροντίδα, θεωρούν ότι όλα πρέπει να είναι κάτω απ’ τον δικό τους έλεγχο, δεν ικανοποιούνται εύκολα κι αυτό είναι επειδή έχουν κακοποιηθεί και έχουν αποφασίσει αυτή την κακοποίηση να την στρέψουν ενάντια σε κάποιον άλλον γιατί έτσι θεωρούν ότι θεραπεύουν και τις δικές τους πληγές. Κατηγορούν τους άλλους, είναι άκαμπτοι, πολύ ναρκισιστές, θέλουν να ενθαρρύνουν την εξάρτηση της συντρόφου τους, προσπαθούν με κάθε τρόπο να δείξουν την ανωτερότητα και τον έλεγχο, ενώ συχνά είναι πολύ αγαπητοί στο περιβάλλον, έχουν πολύ καλές δουλειές, έχουν δηλαδή ένα προφίλ που χτίστηκε κάπως ψευδώς κάτω απ’ το πέπλο της βίας.

Μετανοούν για τη βία, αλλά στιγμιαία γιατί κι εκείνοι υποφέρουν μέσα σε αυτό που ζουν, δεν μπορούν εύκολα να το σταματήσουν. Δεν τους δικαιολογούμε αλλά ένας θεραπευτής οφείλει να τους καταλάβει για να τους βοηθήσει. Είναι πολύ δύσκολο για έναν θεραπευτή αυτό, όμως, και ο θύτης είναι ένας άνθρωπος που έφτασε σε αυτό το σημείο για κάποιους λόγους.
Μέσα απ’ την δική σας εμπειρία, έχετε δει παραδείγματα βίαιων ανθρώπων που τελικά άλλαξαν;

Βέβαια, ειδικά μιλώντας για τη θεραπεία Gestalt την οποία εκπροσωπώ, μέσα από διάφορες βιωματικές διαδικασίες ώστε ο θύτης να μπει στη θέση του θύματος αλλά και να θυμηθεί τις δικές του επίπονες καταστάσεις, φυσικά υπάρχει διαδικασία αλλαγής, αλλά το πρώτο πράγμα που χρειάζεται είναι η επίγνωση. Ο θύτης πρέπει να δεχτεί αυτό που συμβαίνει,

Η βάση για όλο αυτό είναι να δούμε από πού προέρχεται. Αφού, λοιπόν, ο θύτης αποκτήσει μια επίγνωση γι’ αυτό, το βασικό είναι να αποκτήσει μια σχέση εμπιστοσύνης με τον θεραπευτή. Ένα βασικό πρόβλημα που έχει ο θύτης είναι ότι δεν εμπιστεύεται, ακριβώς επειδή ο κόσμος του χτίστηκε μέσα από μια κακοποιητική παιδική ηλικία, θεωρεί ότι ο κόσμος δεν είναι ασφαλής γι’ αυτόν, οπότε επιτίθεται σ’ αυτό τον κόσμο.

Αυτό που χρειάζεται είναι πολλή εμπιστοσύνη και ισοτιμία. Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν συνηθίσει την ισοτιμία, είναι πάντα ή από κάτω ή από πάνω. Σιγά σιγά, με πολλή δουλειά, εμπιστοσύνη και αγάπη μπορεί αυτός ο άνθρωπος να αλλάξει.

Συνήθως, βέβαια αυτοί οι άνθρωποι δεν έρχονται για ψυχοθεραπεία από μόνοι τους γι’ αυτό τον λόγο. Πιο συχνά αυτό που συμβαίνει είναι να απευθυνθούν για άλλο λόγο στον θεραπευτή και στη συνέχεια να βγει στην επιφάνεια και αυτή η κακοποιητική συμπεριφορά.
Πώς θα μπορούσε μια γυναίκα να προσεγγίσει τον άνδρα- θύτη ώστε να του πει ότι θα πρέπει να δει έναν επαγγελματία;

Αυτό εξαρτάται απ’ τη μορφή της βίας κι απ’ το κατά πόσο κλιμακώνεται. Για παράδειγμα, εάν μια γυναίκα δέχεται σωματική βία, λέμε στη γυναίκα να μην προσπαθήσει να το λύσει γιατί μπορεί να ενταθούν τα επεισόδια και η βία. Εάν, όμως, υπάρχει σε μια σχέση μια ψυχολογική βία που κατά καιρούς μπορεί να συζητιέται, εκεί μπορεί μια γυναίκα να πει στον άνδρα της να πάνε σ’ ένα σύμβουλο γάμου. Όλα εξαρτώνται απ’ το είδος της βίας, την ίδια την γυναίκα και το ψυχολογικό προφίλ της. Αυτό που σίγουρα μπορώ να μπω είναι ότι σε πολύ μεγάλα επεισόδια η λύση δεν είναι η γυναίκα να συνετίσει τον θύτη, αλλά να βρει έναν τρόπο διαφυγής απ’ αυτή την κατάσταση.
Εάν στην οικογένεια υπάρχει ένα παιδί, που δεν είναι άμεσα μάρτυρας περιστατικών βίας, η μητέρα θα πρέπει να μιλήσει στο παιδί για τους λόγους που φεύγουν;

Ένα παιδί σίγουρα αντιλαμβάνεται, ακόμα κι αν δεν έχει γίνει μπροστά του κάποιο περιστατικό. Τα σημάδια στα παιδιά είναι πολύ εμφανή, οπότε δεν υπάρχει περίπτωση ένα παιδί που είναι πάνω από 2 ετών να μην καταλαβαίνει ότι ζει σ’ ένα τοξικό περιβάλλον. Το πώς θα του μιλήσουμε έχει να κάνει με την ηλικία του. Η γνώμη μου είναι πάντα να μιλάμε στα παιδιά με τον τρόπο που καταλαβαίνουν, απλά θέλει προσοχή στις μικρές ηλικίες γιατί ενοχοποιούνται πολύ εύκολα.

Οι γυναίκες δεν θα πρέπει να ξεχνούν πως δεν είναι μόνες τους, υπάρχουν τρόποι, δομές και ειδικοί που μπορούν να βοηθήσουν και τη μαμά και το παιδί. Από τότε που η ενδοοικογενειακή βία αντιμετωπίζεται ποινικά, υπάρχουν γραμμές SOS όπου μπορεί μια γυναίκα να απευθυνθεί.
Οι γυναίκες δέχονται πολύ συχνά σεξουαλική παρενόχληση στη δουλειά τους. Μάλιστα, έρευνα της ActionAid έδειξε ότι σχεδόν 9 στις 10 γυναίκες παρενοχλούνται στον χώρο εργασίας τους. Ποιος είναι ο κατάλληλος τρόπος αντίδρασης τόσο απ’ την πλευρά του θύματος όσο και απ’ την πλευρά της επιχείρησης;

Σε πρώτη φάση οι γυναίκες που δέχονται σεξουαλική παρενόχληση στη δουλειά τους νιώθουν ντροπή και ενοχή, οπότε χρειάζεται να αναγνωρίσουν τα συναισθήματά τους και να προσπαθήσουν να βγουν μέσα απ’ αυτό μιλώντας. Οι γυναίκες πρέπει να ξέρουν ότι έχουν το δικαίωμα να μην ενδίδουν σε καμίας μορφής βία. Στην πορεία, πρέπει να μπουν όρια. Μπορούν να ζητήσουν ευγενικά να μην συμβαίνει ακόμα κι αν μιλάμε απλά για ένα πείραγμα, ένα άγγιγμα στον ώμο. Φυσικά, εάν η κατάσταση αρχίσει να κλιμακώνεται μπορεί η γυναίκα να απευθυνθεί στον ανώτερό της ή εάν είναι ο ανώτερός της αυτός που την παρενοχλεί, μπορεί να κάνει καταγγελία στην Επιθεώρηση Εργασίας, στον Συνήγορο του Πολίτη, στην Αστυνομία και σε οποιοδήποτε άλλο αρμόδιο όργανο.

Απ’ την πλευρά της επιχείρησης, ανάμεσα στα προληπτικά μέτρα είναι μια ενημερωτική ομιλία και η μετάδοση των σωστών μηνυμάτων, και σε περίπτωση κάποιου περιστατικού, η εταιρεία μπορεί να απομακρύνει άμεσα τον θύτη.
Πότε μια γυναίκα που έχει υποστεί οποιασδήποτε μορφής βία θα πρέπει να απευθυνθεί σε κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας;

Το πότε θα απευθυνθεί μια γυναίκα σε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, συχνά είναι θέμα ιδιοσυγκρασίας. Υπάρχουν γυναίκες που πάνε πολύ άμεσα σ’ έναν ειδικό, όμως, υπάρχουν κι άλλες γυναίκες που φοβούνται.

Όταν όμως φτάσουμε σε σημείο όπου η γυναίκα φοβάται και μένει σε μια τέτοια σχέση, τότε θα πρέπει να επισκεφτεί έναν ειδικό. Εάν φοβάται για τη ζωή της και των παιδιών της, εάν πιστεύει ότι η ίδια είναι η αιτία της κακοποίησης, όταν έχει συναισθήματα ντροπής και ενοχής, όταν συγχέει τη βία με την αγάπη, όταν αισθάνεται πως απειλείται, όταν υποφέρει από ενοχές ή νιώθει ότι δεν μπορεί να ζήσει μακριά απ’ αυτό τον άνθρωπο.

Τα πρώτα σημάδια είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η μοναξιά και η ανημποριά.

Υπάρχουν γραμμές ανώνυμες, υπάρχει δωρεάν βοήθεια, ξενώνες φιλοξενίας που μπορούν να στηρίξουν τη γυναίκα, οπότε οποιαδήποτε γυναίκα το διαβάζει αυτό είναι ίσως μια αρχή να τη βοηθήσουμε να δεχτεί βοήθεια!

Οι γυναίκες δεν πρέπει να έχουν στο μυαλό τους ότι εάν επισκεφτούν κάποιον ειδικό θα βιώσουν ξανά αυτά που πέρασαν. Αυτό που προέχει είναι να στηριχθεί συναισθηματικά η γυναίκα, να τη βοηθήσουμε με την κατάθλιψη, να ενισχύσουμε την αυτοεκτίμησή της, να θρηνήσει ίσως όλα αυτά που μπορεί να έχασε και μετά να πάμε παρακάτω. Σε πρώτη φάση χρειάζεται στήριξη, ενδυνάμωση, αγάπη και βοήθεια.Πού μπορώ να καλέσω και να ζητήσω βοήθεια εάν είμαι θύμα;Γραμμή SOS 15900 της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων.Κλήση στο 100 ή αποστολή γραπτού μηνύματος με Ακριβή διεύθυνση, Ονοματεπώνυμο, Είδος επείγουσας ανάγκης (π.χ. «κινδυνεύει η ζωή μου», «δέχομαι βία από το/τη σύζυγό μου»)Γραμμή Άμεσης Κοινωνικής Βοήθειας 197Γραμμή Ελπίδας 801 11 16000Γραμμή SOS “Δίπλα σου” 210 9700814Στα κατά τόπους Συμβουλευτικά Κέντρα της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων

Διάβασε πρώτος όλα τα θέματα του iPop.gr στο Google News

Το άρθρο Μια ψυχοθεραπεύτρια αναλύει στο iPop.gr όλα αυτά που αποφεύγουμε να αναφέρουμε όταν μιλάμε για τη βία κατά των γυναικών εμφανίζεται στο iPop.