Η Γερμανία «σπάει» τα αυστηρά δημοσιονομικά δεσμά και χαλαρώνει το δημοσιονομικό… φρένο!

10:06 10/11/2024 - Πηγή: Emea.gr

Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς (SPD) απέπεμψε τον υπουργό Οικονομικών, Κρίστιαν Λίντνερ (FDP), κίνηση που είχε ως αποτέλεσμα την αποχώρηση του FDP από τον τρικομματικό συνασπισμό, και κατ’ επέκταση ο κ. Σολτς να χάσει την πλειοψηφία που κατείχε μέχρι πρότινος στο Γερμανικό κοινοβούλιο. Μάλιστα, ο Καγκελάριος σχεδιάζει να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης για τις 15 Ιανουαρίου 2025, έτσι ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την καταφυγή σε πρόωρες εκλογές τον προσεχή Μάρτιο. Μέχρι να

σχηματιστεί νέα κυβέρνηση, ο Όλαφ Σολτς θα ηγείται μιας κυβέρνησης μειοψηφίας, που θα υποστηρίζεται από το SPD και τους Πράσινους.

Το πρόωρο τέλος του συνασπισμού αφήνει τη Γερμανία δίχως τον αναγκαίο πηδαλιούχο, και δη σε μια εξαιρετικά ταραχώδη περίοδο, που ακολουθεί τη θριαμβευτική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις αμερικανικές εκλογές. Η κυβέρνηση μειοψηφίας είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα μπορέσει να εγκρίνει τον προϋπολογισμό για το 2025. Ωστόσο, το κοινοβούλιο μπορεί να θεσπίσει μερικούς λιγότερο αμφιλεγόμενους νόμους, πιθανώς με την υποστήριξη κατά περίπτωση από το αντιπολιτευόμενο κεντροδεξιό CDU/CSU. Εάν χρειαστεί, τα βασικά κόμματα του δημοκρατικού τόξου στη Γερμανία, συμπεριλαμβανομένων των CDU/CSU και FDP, ενδέχεται να συμφωνήσουν να αυξήσουν τη γερμανική υποστήριξη προς την Ουκρανία.

Πρόωρες εκλογές ενόψει

Οι πλέον πρόσφατες δημοσκοπήσεις καταδεικνύουν ότι και τα τρία κόμματα που είχαν καταφέρει να δώσουν στήριξη στον Καγκελάριο Σούλτς προκειμένου να κυβερνήσει τη Γερμανία προ τριετίας, ήτοι το δικό του SPD, οι Πράσινοι και το FDP, υπολογίζεται πως θα απωλέσουν αρκετές ψήφους στις πρόωρες εκλογές. Μάλιστα, οι ίδιες δημοσκοπήσεις δείχνουν τη στήριξη για το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, το κεντροδεξιό CDU/CSU, στο 32%, πολύ μπροστά από το SPD με 16%, τους Πράσινους με 11% και το FDP με μόλις 3-4%. Παράλληλα, κανένα από τα προαναφερθέντα «συστημικά» κόμματα δεν θα συνεργαζόταν με το ακροδεξιό AfD, το οποίο ωστόσο λαμβάνει ποσοστό 17% στις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Σε ομοσπονδιακό επίπεδο, ακόμη και η κεντροαριστερά πιθανότατα θα αποφύγει οποιαδήποτε συμμαχία με την αριστερή BSW (7%), η οποία τάσσεται ξεκάθαρα υπέρ του Πούτιν και των επιμέρους χειρισμών του, ανεξαρτήτως ζητήματος. 

Ως αποτέλεσμα, οι πρόωρες εκλογές πιθανότατα θα οδηγήσουν σε μια νέα κυβέρνηση υπό την ηγεσία του CDU/CSU. Παρά ταύτα, το CDU/CSU θα χρειαστεί τουλάχιστον έναν εταίρο συνασπισμού από την κεντροαριστερά, με πιθανότερο το SPD είτε -λιγότερο πιθανό- τους Πράσινους. Η κεντροαριστερά από την πλευρά της εκτιμάται πως θα επιμείνει στη χαλάρωση του… φρένου του χρέους, το οποίο αποτέλεσε το κύριο μήλο της έριδος μεταξύ του FDP και των κεντροαριστερών εταίρων του στον πλέον ανενεργό συνασπισμό των πολλών τελευταίων ετών. Προκειμένου να αναδειχθεί καγκελάριος ο επικεφαλής του CDU, Φρίντριχ Μερτς, πιθανότατα θα συμφωνήσει ότι το ανώτατο όριο για το κυκλικά προσαρμοσμένο έλλειμμα είτε πρέπει να αρθεί πάνω από το τρέχον 0,35% του ΑΕΠ είτε ότι η Γερμανία χρειάζεται ένα νέο ειδικό ταμείο εκτός προϋπολογισμού. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα θα ήταν η χώρα να θέσει τις αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες σε ασφαλή βάση.

Μεταρρυθμίσεις, δημόσιες επενδύσεις και μείωση φορολογίας των επιχειρήσεων στο «τραπέζι» των συζητήσεων

Υπάρχουν βάσιμες ελπίδες πως το αποτέλεσμα των μετεκλογικών διαπραγματεύσεων μεταξύ του CDU/CSU και του μελλοντικού κεντροαριστερού εταίρου του στον κυβερνητικό συνασπισμό θα έχει στο επίκεντρο ένα αναγκαίο πακέτο μεταρρυθμίσεων, το οποίο με τη σειρά του θα ενισχύσει την προσφορά και τη ζήτηση, παρέχοντας περισσότερο χώρο για δημόσιες επενδύσεις, μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων, περικοπή προνοιακών και συνταξιοδοτικών παροχών, καθώς επίσης και μια πιο ορθολογική μεταναστευτική πολιτική. Εκτός από ορισμένα προσωρινά τεχνάσματα, ένα τέτοιο πακέτο μεταρρυθμίσεων θα απαιτήσει πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί είτε μέσω της αύξησης του ανώτατου ορίου του ελλείμματος που συναρτάται με το «φρένο» στο χρέος ή με την προσφυγή σε ένα μέσο εκτός προϋπολογισμού παρόμοιο με το ειδικό ταμείο 100 δισ. ευρώ για στρατιωτικές δαπάνες.

Ένα τέτοιο πακέτο μεταρρυθμίσεων φαίνεται να είναι το πιο πιθανό αποτέλεσμα μιας νέας εκλογικής διαδικασίας. Ωστόσο, ο κίνδυνος σε αυτό το ενδεχόμενο είναι σημαντικός. 

Μια μεταρρύθμιση του συνταγματικά κατοχυρωμένου «φρένου» σε ότι αφορά στο Γερμανικό χρέος, θα απαιτούσε πλειοψηφία 2/3 στο εκεί κοινοβούλιο. Πολλά μπορεί επίσης να εξαρτώνται από το FDP, πόσο μάλλον από τη στιγμή κατά την οποία ο επικεφαλής του, Λίντνερ, είναι ένας αποδεδειγμένος ακτιβιστής, με τέτοια δυναμική που δύναται να… εκτινάξει το FDP από το σημερινό ποσοστό του που κινείται στο 3-4%, σε ποσοστό μεγαλύτερο εν συγκρίσει με το όριο του 5% που αποτελεί προϋπόθεση για την διασφάλιση εδρών στο κοινοβούλιο. Στην ευόδωση ενός τέτοιου σεναρίου, το FDP θα μπορούσε ενδεχομένως να μπλοκάρει οποιαδήποτε μεταρρύθμιση του δημοσιονομικού πλαισίου, εάν το CDU/CSU, το SPD και οι Πράσινοι που είναι υπέρ της μεταρρύθμισης δεν μπορέσουν να συγκεντρώσουν από μόνοι τους τα 2/3 των εδρών στο κοινοβούλιο.

Αβεβαιότητα μέχρι την άνοιξη ή το φθινόπωρο του 2025;

Οι πρόωρες εκλογές σίγουρα ενέχουν αρκετούς κινδύνους, εντούτοις όμως πιθανώς να έχουν οικονομικό και πολιτικό νόημα. Η συνεχής διαμάχη εντός του ανενεργού -πλέον- τρικομματικού συνασπισμού είχε μετατραπεί σε σημαντικό εμπόδιο για την αναγκαία ανάπτυξη της Γερμανικής οικονομίας. Αντιμέτωπες με μεγάλη αβεβαιότητα σχετικά με τη μελλοντική πορεία της οικονομικής πολιτικής, οι εταιρείες έχουν καθυστερήσει τις απαραίτητες επενδύσεις, οδηγώντας σε στασιμότητα το σύνολο των δεικτών που σχετίζονται με την ανάπτυξη. Μάλιστα, ολοένα και περισσότεροι πολιτικοί παρατηρητές θεωρούν πως η χώρα θα μπορούσε να επωφεληθεί από την επίλυση αυτής της αβεβαιότητας μετά τις πρόωρες εκλογές την ερχόμενη άνοιξη, αντί να χρειάζεται να περιμένει μέχρι την κρίσιμη ημερομηνία της 28ης Σεπτεμβρίου 2025.

Η έλλειψη κρατικού προϋπολογισμού για το 2025 στα σίγουρα δεν θα έχει ως απόρροια λ.χ. την διακοπή λειτουργίας κρίσιμων τομέων του ευρύτερου Γερμανικού Δημόσιου τομέα, όπως συμβαίνει συχνά-πυκνά στις ΗΠΑ. Το σύνολο των δαπανών όπως ορίζονται εκ του νόμου θα συνεχιστούν κανονικά, ενώ δεν προβλέπεται να αποφευχθεί η επίδραση σε ορισμένες διακριτές δαπάνες. Και μπορεί μια τέτοια πρακτική να μην έχει αισθητό βαθμό επίδρασης βραχυπρόθεσμα, εν τούτοις όμως το σχετικό κόστος αναμένεται να αυξηθεί με την πάροδο του χρόνου. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αβεβαιότητας ενόψει των πρόωρων εκλογών, οι κίνδυνοι για τις αρκούντως υποτονικές προβλέψεις στις οποίες έχουν προβεί πλήθος από οικονομικοί αναλυτές σε σχέση με τη γερμανική ανάπτυξη τείνουν να κλίνουν προς τα κάτω. Ωστόσο, αυτό θα μπορούσε εύκολα να αντισταθμιστεί από την ισχυρότερη ανάπτυξη, όταν αυτή η αβεβαιότητα επιλυθεί έπειτα από το αποτέλεσμα των εκλογών. Εάν και εφόσον όλα κυλήσουν ομαλά υπό την έννοια της ξεκάθαρης επιλογής κυβερνητικού σχηματισμού. Σε διαφορετική περίπτωση, η περαιτέρω αποδόμηση της Γερμανικής πολιτικής σκηνής, δεν απέχει και τόσο, προς όφελος καιροσκοπικών φωνών με έντονο λαϊκιστική χροιά…