Η μάχη της Ηλεκτρικής: Η μέρα που οι εργάτες έσωσαν τον ηλεκτρισμό στην Ελλάδα

09:57 13/10/2024 - Πηγή: Emea.gr

Μετά τη συμμαχική Απόβαση στη Νορμανδία στις 6 Ιουνίου του 1944 και ενώ ο Κόκκινος Στρατός επέλαυνε προς τα Βαλκάνια είχε καταστεί σε όλους σαφές ότι η απελευθέρωση της Ελλάδας από τα ναζιστικά στρατεύματα Κατοχής δε θα αργούσε. Βάσει των συμφωνιών της Καζέρτας και του Λιβάνου οι ελληνικές αντιστασιακές οργανώσεις και η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση είχαν έλθει σε κατ’ αρχή συνεννόηση

για το χειρισμό της κατάστασης μετά την αποχώρηση των Γερμανών.

Το πρωΐ της 12ης Οκτωβρίου 1944 ο στρατηγός Φέλμι συνοδευόμενος από το δήμαρχο Αθηναίων Γεωργάτο κατάθεσε ένα στεφάνι στον Άγνωστο Στρατιώτη, ενώ ήδη οι μηχανοκίνητες φάλαγγες των Γερμανών εγκατέλειπαν από νωρίς την Αθήνα διαμέσου της Ιεράς Οδού. Στις 9:15 π.μ. η γερμανική φρουρά της Ακρόπολης προχώρησε στην υποστολή της ναζιστικής σημαίας έπειτα από συνολικά 1.624 μέρες κατοχής (ή 3,5 έτη, που μεσολάβησαν από τον Απρίλιο του 1941 έως εκείνη την ημέρα) και ένας στρατιώτης τύλιξε βιαστικά το σύμβολο της κατοχής και αποχώρησε από τον Ιερό Βράχο.

Ακολούθησαν συγκρούσεις μεταξύ ΕΛΑΣ και Ελλήνων εργατών με τους ναζί δολιοφθορείς, που απέτρεψαν την καταστροφή του εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος στο Κερατσίνι. Από την άλλη, σημαντικό τμήμα του λιμανιού του Πειραιά ανατινάχθηκε από τους αποχωρούντες Γερμανούς. Στις 15 Οκτωβρίου 1944 (ημερομηνία κατά την οποία τα πρώτα βρετανικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στον Πειραιά) οργανώθηκε διαδήλωση από τις εθνικιστικές οργανώσεις η οποία χτυπήθηκε στη περιοχή της Ομόνοιας από οπαδούς του ΕΑΜ, που λίντσαραν και προπηλάκισαν μέλη των εθνικιστικών οργανώσεων.

Η απάντηση δεν άργησε να έρθει όταν μέλη διαδήλωσης του ΕΑΜ πυροβολήθηκαν με αποτέλεσμα δεκάδες νεκρούς και τραυματίες από ένοπλους που είχαν καταλύσει στα ξενοδοχεία της περιοχής. Παρ’ όλους τους νεκρούς της η εαμική αντίδραση παρέμεινε στο πλαίσιο της καταγγελίας, χωρίς αντίποινα. Από τα πυρά σκοτώθηκαν τουλάχιστον επτά μέλη εαμικών οργανώσεων και τραυματίστηκαν 82 άνθρωποι.

Δύο ημέρες πριν, είχε προηγηθεί η ένοπλη σύγκρουση στο εργοστάσιο της Ηλεκτρικής στο Κερατσίνι, η οποία εξασφάλισε τη συνέχιση της ηλεκτροδότησης του ήδη σκληρά δοκιμαζόμενου λαού στην Αθήνα και στον Πειραιά.

Η μνήμη της θρυλικής μάχης της Ηλεκτρικής

Η μνήμη της θρυλικής μάχης της Ηλεκτρικής που δόθηκε για την προστασία των υποδομών της χώρας από τα υποχωρούντα γερμανικά στρατεύματα, ενώ η απελευθέρωση είχε έρθει, θυμίζει την αντίσταση και τον αγώνα του ελληνικού λαού και των εργαζομένων, αλλά και τη σημασία της διαφύλαξης της ηλεκτρικής ενέργειας, πρωτίστως ως κοινωνικού αγαθού, που παραμένει επίκαιρη και κρίσιμη.

Η νικηφόρα για τη χώρα ένοπλη σύγκρουση στο εργοστάσιο της Ηλεκτρικής στο Κερατσίνι, στις 13 Οκτωβρίου 1944, εξασφάλισε τη συνέχιση της ηλεκτροδότησης του ήδη σκληρά δοκιμαζόμενου λαού στην Αθήνα και στον Πειραιά.

Η εταιρεία, σε επιστολή της προς τον ΕΛΑΣ Πειραιά στις 18 Οκτωβρίου 1944, υπήρξε εύγλωττη: «Ἡ λαμπρή νίκη ποῦ στεφάνωσε τά ὅπλα σας χαιρετίστηκε ἀπό τό Πανελλήνιο σάν μιά ἀκόμα ἐπιβεβαίωσι ὅτι τά παιδιά τῆς Ἀθάνατης Ἑλλάδας οὐδέποτε θά σκύψουν κάτω ἀπό τό βάρβαρο καί τυρανικό ζυγό. Καί ἡ συναίσθησι ὅτι ἐκάματε τό καθῆκον σας πρός τήν Πατρίδα εἶναι ἡ μόνη ἱκανοποίησί σας. Κλαῖμε μαζύ σας τούς ἔνδοξους νεκρούς κι΄ ἡ μνήμη τους, ἄς εἶστε βέβαιοι, δέν θά σβυστῆ ἀπό τό χρόνο ποῦ φθείρει τούς θνητούς».

Ο επικεφαλής της ΔΕΗ, το 2016 Μανόλης Παναγιωτάκης δήλωσε ότι «οι παλιοί μας συνάδελφοι με τον αγώνα τους έσωσαν την εταιρεία υπερασπιζόμενοι τη δουλειά τους και ταυτόχρονα μια υποδομή κρίσιμη για την κοινωνία και την ανάπτυξη της ελεύθερης Ελλάδας. Σήμερα, η δική μας εταιρεία, σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες, μας καλεί να δώσουμε ενωμένοι τον καλύτερο μας εαυτό για την ανάπτυξη και ισχυροποίησή της, όρο για την ανάπτυξη της χώρας και την ευημερία του λαού μας» και ανακοίνωσε την απόφαση της ΔΕΗ ότι από την επόμενη χρονιά, το 2017 δηλαδή και κάθε χρόνο θα εορτάζεται ως επίσημη αργία του προσωπικού.

Η μάχη της Ηλεκτρικής ήταν η τελευταία μάχη ενός πολέμου που είχε μόλις τελειώσει.

Οι Γερμανοί εγκατέλειψαν την Αθήνα, που είχε κηρυχθεί “ανοχύρωτη πόλη”, στις 12 Οκτωβρίου 1944. Ο Πειραιάς όμως δεν είχε την ίδια τύχη. Αξίζει να παρατεθούν οι οδηγίες της Διοίκησης του Α’ Σώματος Στρατού ΕΛΑΣ προς τους μαχητές του στις 12 Οκτωβρίου, ημέρα της υποχώρησης των Γερμανών από την Αθήνα: «Όλοι στις θέσεις σας ήρεμοι, αξιοπρεπείς, περήφανοι για τη μεγάλη μας νίκη, τη νίκη του λαού».

Τη στιγμή, όμως, που ο λαός της πρωτεύουσας πανηγύριζε για την απελευθέρωση, ο Πειραιάς συγκλονιζόταν από τρομερές εκρήξεις. Ο αγώνας δεν έχει τελειώσει εκεί.

Οι γερμανικές δυνάμεις είχαν θέσει σε εφαρμογή το ευρύτερο σχέδιο καταστροφών στις περιοχές από τις οποίες υποχωρούσαν. Παρά τις αλλεπάλληλες διαπραγματεύσεις, επίσημες και παρασκηνιακές, οι κατακτητές είχαν σχεδιάσει μεθοδικά την καταστροφή του Πειραιά. Προχώρησαν σε συντεταγμένες ανατινάξεις σε λιμενικές εγκαταστάσεις, εργοστάσια και άλλες σημαντικές υποδομές της χώρας, η ισοπέδωση των οποίων αποτελούσε και την βασική επιδίωξή τους. Γνωρίζοντας το σχέδιο των κατακτητών και παρά τις εντολές μη επίθεσης του διορισμένου από την κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου, στρατιωτικού διοικητή Αττικής Επαμεινώνδα Σπηλιωτόπουλου, με τη συναίνεση και των Βρετανών συμμάχων, ο ΕΛΑΣ είχε θέσει τις δυνάμεις του σε επιφυλακή.

Τα ξημερώματα της 13ης Οκτωβρίου 1944, ένα ειδικό τμήμα ανατινάξεων του γερμανικού στρατού, με 56 άνδρες, αφού κατέστρεψε τις εγκαταστάσεις της Shell, κατευθύνθηκε προς τον όρμο του Αγίου Γεωργίου στον κεντρικό σταθμό της Ηλεκτρικής Εταιρείας Αθηνών – Πειραιώς (ΗΕΑΠ) με σκοπό την ανατίναξή του. Εκεί όμως προσέκρουσε στη σθεναρή αντίσταση μαχητών του 6ου Ανεξάρτητου Συντάγματος ΕΛΑΣ Πειραιά και ένοπλων εργαζομένων στο εργοστάσιο της Ηλεκτρικής.

Ύστερα από τρίωρη μάχη, κατάφεραν να ανατρέψουν τον εις βάρος τους συσχετισμό δυνάμεων και να αποτρέψουν την καταστροφή του σταθμού. Οι απώλειες του εχθρού ήταν 11 νεκροί, 21 τραυματίες και 24 αιχμάλωτοι.

Από τους υπερασπιστές της Ηλεκτρικής έπεσαν 11 αγωνιστές, μεταξύ των οποίων 3 εργαζόμενοι της Ηλεκτρικής Εταιρείας Αθηνών – Πειραιώς: Αντώνης Καλαποθάκος, Νέστορας Γεωργιάδης, Δημήτρης Μαργαρώνης, Γεώργιος Γκούρδας, Παναγιώτης Κοσμίδης, Ανδρέας Κούνουπας, Παναγιώτης Μαυρομάτης, Ιωάννης Ηλιόπουλος, Γρηγόρης Μεγγίσογλου, Ακρίτας Τοροσίδης, Παπάζογλου Συρίγος.

Συγκλονιστικές είναι οι περιγραφές των αγωνιστών, που προέρχονται, αντίστοιχα, από τις εκθέσεις του Σωτήρη Κυβέλου, διοικητή του 6ου Συντάγματος ΕΛΑΣ Πειραιά, 1η Νοεμβρίου 1944, και των επικεφαλής του Ι Τάγματος Ταμπουρίων Πέτρου Ευσταθόπουλου και Αλέκου Βαρυτιμίδη, 17 Οκτωβρίου 1944:

«Οι περισσότεροι δεν είχον παρά πιστόλια και καμιά χειροβομβίδα, αλλά η λύσσα των και ο φανατισμός των ήτο άνευ περιγραφής, ερρίπτοντο μέσα στα λυσσασμένα πυρά των Γερμανών μ’ έναν νεανικό ενθουσιασμό ζητωκραυγάζοντες σαν τρελλοί.

Ο θρυλικός μαχητής Γεώργιος Γκιόρδας στην πρώτη γραμμή πυρός, πριν ξεψυχήση, ανεφώνησε ‘Ζήτω η Ελλάς’. Ο γενναίος Καλαποθάκος της Φρουράς του εργοστασίου εξασφάλισε με τον θάνατόν του την ακεραιότητα του εργοστασίου».

Η Μάχη της Ηλεκτρικής υπήρξε η κορύφωση μιας σειράς διαπραγματεύσεων και συμπλοκών που ξεκίνησαν το πρωί της 12ης Οκτωβρίου και ολοκληρώθηκαν με την τελική νίκη το πρωί της 13ης Οκτωβρίου.

Νεότερη Ιστορία

Σήμερα η ΔΕΗ, ο απόγονος της «Ηλεκτρικής Εταιρείας» είναι ο κορυφαίος Όμιλος καθαρής ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Ο Όμιλος ΔΕΗ είναι κορυφαία εταιρεία ενέργειας στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, με δραστηριότητες στην παραγωγή, διανομή, λειτουργία δικτύων και πώληση προϊόντων και υπηρεσιών ενέργειας σε Ελλάδα, Ρουμανία και Βόρειο Μακεδονία. Είναι ο μεγαλύτερος πάροχος ηλεκτρικής ενέργειας σε Ελλάδα και Ρουμανία, εξυπηρετώντας 8,8 εκατ. πελάτες συνολικά, παρέχοντας περίπου 33 TWh ενέργειας.

Για πάνω από 70 χρόνια, ο Όμιλος ΔΕΗ βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της Ελληνικής βιομηχανίας ηλεκτρικής ενέργειας και συνέβαλλε στην ηλεκτροδότηση όλης της χώρας. Η ΔΕΗ είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών από το 2001.

Η ΔΕΗ είναι η κορυφαία εταιρεία παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα και τη Ρουμανία, με 10,8 GW παραγωγικού δυναμικού, με θερμικούς και υδροηλεκτρικούς σταθμούς καθώς και εγκαταστάσεις Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

Είναι ηγετικός παίκτης καθαρής ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη με 4,7 GW παραγωγικού δυναμικού από ανανεώσιμες πηγές και έργα 2,8GW σε στάδιο κατασκευής/έτοιμα προς κατασκευή με συνολικό χαρτοφυλάκιο έργων περίπου 20GW.

Κατέχει ποσοστό 51% στον Διαχειριστή Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας Α.Ε., ο οποίος είναι ο μοναδικός ιδιοκτήτης και διαχειριστής του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, με πάνω από 249.000 χιλιόμετρα δικτύου. Στη Ρουμανία κατέχει το δίκτυο διανομής σε 3 περιφέρειες της χώρας, συμπεριλαμβανομένου του Βουκουρεστίου, που είναι μακράν η σημαντικότερη περιφέρεια της χώρας. Διανέμει ενέργεια σε πάνω από 3,1 εκατομμύρια πελάτες, στο 1/3 περίπου της Ρουμανίας με πάνω από 134.000 χλμ. δικτύου.

Για 70 και πλέον χρόνια η ΔΕΗ αποτελεί κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη της εθνικής μας οικονομίας.

Η ίδρυσή της, τον Αύγουστο του 1950, ήρθε να αλλάξει την εικόνα του ενεργειακού τοπίου της Ελλάδας, υλοποιώντας ένα ιδιαίτερα κρίσιμο εθνικά έργο, τον εξηλεκτρισμό της χώρας. Σήμερα πρωτοπορεί και ηγείται της ενεργειακής μετάβασης, μέσω του μετασχηματισμού της και του νέου στρατηγικού της πλάνου, σε πλήρη εναρμόνιση με τους φιλόδοξους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ελλάδας για κλιματική ουδετερότητα το 2050.

Η ΔΕΗ αλλάζει με κατεύθυνση τον ενεργειακό μετασχηματισμό που συντελείται παγκοσμίως στον κλάδο, με σκοπό να πρωταγωνιστήσει ξανά στην ελληνική αγορά και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Εισέρχεται σε μια νέα φάση κατά την οποία σχεδιάζει να μετασχηματισθεί σε μια μοντέρνα, σημαντικά εξωστρεφή και αποτελεσματική ευρωπαϊκή εταιρεία παροχής ενέργειας.

Έχει σπουδαία και μακρά ιστορία, αλλά ανοίγει πλέον ένα νέο κεφάλαιο σε αυτή, δημιουργώντας αξία προς όφελος της περιοχής, των καταναλωτών και του περιβάλλοντος.

1. Καθαρό και ευέλικτο χαρτοφυλάκιο μονάδων παραγωγής, με την προώθηση των επενδύσεων σε ΑΠΕ και την απo-ανθρακοποίηση των δραστηριοτήτων της μέσω της επιτάχυνσης της απόσυρσης των λιγνιτικών μονάδων.

2. Εκσυγχρονισμό του δικτύου διανομής μέσω της εφαρμογής νέων τεχνολογιών σε όλες τις δραστηριότητες του Ομίλου.

3. Παροχή υπηρεσιών λιανικής τοποθετώντας τον πελάτη στο επίκεντρο της εμπορικής δραστηριότητάς της.

Η πρώτη φάση της επόμενης μέρας

Η ΔΕΗ επαναπροσδιορίζει τον εαυτό της προκειμένου να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της ενεργειακής μετάβασης μέσα από την υλοποίηση των ακόλουθων στρατηγικών προτεραιοτήτων:

– Την εφαρμογή του “Green Deal” στην παραγωγή ενέργειας, μέσω του ταχύτερα εφαρμοζόμενου σχεδίου απολιγνιτοποίησης στην Ευρώπη και αύξηση των επενδύσεών σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

– Την ψηφιοποίηση και βελτιστοποίηση της λειτουργικής αποδοτικότητας σε όλες τις δραστηριότητες.

– Την τοποθέτηση του Πελάτη στο επίκεντρο της προσοχής επεκτείνοντας περαιτέρω το χαρτοφυλάκιο των προϊόντων με την εισαγωγή νέων υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας και την είσοδο σε νέους επιχειρηματικούς τομείς όπως η ηλεκτροκίνηση.

Δέσμευση απέναντι στα διεθνή ESG κριτήρια

Στρατηγική φιλοσοφία της ΔΕΗ, όπως αναφέρεται στο σάιτ της είναι το «Creating Shared Value», δηλαδή η δημιουργία και μέτρηση της διαμοιραζόμενης ωφέλειας μεταξύ επιχείρησης, κοινωνίας και περιβάλλοντος.

Με αυτό το σκεπτικό προσεγγίζει τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, σε απόλυτη συνάρτηση με το επιχειρηματικό μοντέλο και τις ανάγκες μετασχηματισμού του, επενδύοντας σε ολοκληρωμένες, καινοτόμες και υψηλής ποιότητας υπηρεσίες και προϊόντα.

Στόχος είναι η διαμόρφωση ενός καλύτερου εργασιακού περιβάλλοντος και οι σχέσεις αμοιβαίου οφέλους, με άξονες την οικονομική ανάπτυξη, την περιβαλλοντική μέριμνα και την κοινωνική ευημερία.

Στρατηγική & Δράσεις για το Περιβάλλον

Η περιβαλλοντική διάσταση είναι ενσωματωμένη σε κάθε πλευρά της στρατηγικής μας. Η ΔΕΗ, πέραν της εφαρμογής της κοινοτικής και εθνικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας, λαμβάνει επιπλέον πρωτοβουλίες στοχεύοντας στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος στο σύνολο των δραστηριοτήτων της, με ιδιαίτερη έμφαση στις περιοχές στις οποίες λειτουργούν τα ορυχεία λιγνίτη και τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Οι επιδιώξεις και οι κατευθύνσεις, που σχετίζονται με την περιβαλλοντική επίδοση της ΔΕΗ, αποτυπώνονται στην Περιβαλλοντική Πολιτική της, η οποία καθιερώνεται, εφαρμόζεται και διατηρείται ενήμερη, προκειμένου να θέτει το πλαίσιο για την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων και τη συνεχή βελτίωση της ΔΕΗ.