ΣΜΕ: Εξόρυξη, Πολιτισμός και Ανάπτυξη

19:28 4/12/2024 - Πηγή: Emea.gr

«Ο ορυκτός πλούτος είναι Εθνικός Πλούτος. H άκριτη ή μη σταθμισμένη απόρριψή του είναι βέβαιο ότι λειτουργεί ως μελλοντική εθνική απώλεια με απρόβλεπτες συνέπειες για τη διασφάλιση της αναπτυξιακής πορείας της Χώρας», επεσήμανε ο Αριστοτέλης Αϊβαλιώτης Γεν. Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών του ΥΠΕΝ στην εκδήλωση που πραγματοποίησε ο ΣΜΕ σήμερα στο Λαύριο για τα εκατό χρόνια από την ίδρυση του.

«Προσβλέπουμε στην διατήρηση και ανάδειξη της μεταλλευτικής

αυτής κληρονομιάς σε εθνικό επίπεδο, με παράλληλη ανάπτυξη εναλλακτικών χρήσεων στους πρώην μεταλλευτικούς χώρους. Έχω την τύχη να προΐσταμαι σε πολιτικό επίπεδο μιας υπηρεσίας που αγαπάει πολύ το Λαύριο και ετοιμάζει ένα πολύ σημαντικό πλαίσιο που αφορά και το Λαύριο αλλά και ολόκληρη τη χώρα μας. Εννοώ την Γενική Διεύθυνση Ορυκτών Πρώτων Υλών που είχε την ιδέα και την πρωτοβουλία να διαμορφώσει πλαίσιο αναφορικά με την αποκατάσταση, φύλαξη, ανάδειξη κι εναλλακτική αξιοποίηση των πρώην μεταλλευτικών περιοχών («post mining») αλλά και την προώθηση της επιστημονικής έρευνας. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά δύσκολο και καινοτόμο έργο με πολλά προ-απαιτούμενα ως προς τις υποδομές, με τελικό στόχο να διασφαλιστεί η μεταλλευτική άυλη και υλική κληρονομιά αλλά και να προσδιοριστούν με σαφήνεια τα πολύπλευρα κριτήρια των άλλων τυχόν εναλλακτικών μετα-χρήσεων προς μια «ήπια» ανάπτυξη», τόνισε ο κ. Αϊβαλιώτης και συνέχισε εξηγώντας ότι «Το έργο ανατέθηκε σε διυπηρεσιακή επιτροπή, η οποία δουλεύει για αρκετό χρονικό διάστημα προσπαθώντας να ξεπεράσει τις αδυναμίες και να προσφέρει μια θετική παρακαταθήκη για τον τόπο μας. Ήδη, η λειτουργία της επιτροπής έχει λειτουργήσει ως οδηγός στο σχεδιασμό και στην έναρξη υλοποίησης ενός πολύ σημαντικού έργου που είναι και το πρώτο στα πλαίσια του post mining. Το έργο αυτό έχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση και αφορά την μελέτη και πλήρη περιβαλλοντική αποκατάσταση του παλιού μεταλλείου της Κίρκης στον Έβρο, μιας πολύ επιβαρυμένης περιβαλλοντικά μεταλλευτικής περιοχής».

Ο Κώστας Γιαζιτζόγλου πρόεδρος του ΣΜΕ, υπογράμμισε ότι «Το ελληνικό υπέδαφος είναι πλούσιο σε ορυκτούς πόρους ενώ η χώρα διαθέτει αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό και τεχνογνωσία για την περαιτέρω αξιοποίησή τους. Εάν αρθούν τα εμπόδια, οι προοπτικές είναι πολύ θετικές». Ο πρόεδρος του ΣΜΕ δεν παρέλειψε να αναφέρει ότι ζούμε σε μια εποχή με έντονες γεωπολιτικές αναταράξεις και ανέφερε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση κατόρθωσε να βρίσκεται σχεδόν πλήρως εξαρτημένη από τρίτες χώρες για τις περισσότερες κρίσιμες πρώτες ύλες. «Η όποια προσπάθεια κάλυψης της απόστασης, έστω και καθυστερημένη, δεν μπορεί να στηρίζεται απλά και μόνον σε βήματα περιορισμού της γραφειοκρατίας, όπως ο πρόσφατος Κανονισμός», υπογράμμισε ο κ. Γιαζιτζόγλου.

Η Ευρώπη, επισήμανε ο πρόεδρος του ΣΜΕ, πρέπει να διαβάσει με προσοχή έκθεση του Mario Draghi και να αντιμετωπίσει άμεσα και δυναμικά το σημαντικό και συνεχώς αυξανόμενο έλλειμμα ανταγωνιστικότητας που έχει. Σε μια εποχή που οι φυσικοί μας σύμμαχοι απομακρύνονται ενώ οι ανταγωνιστές μας συνασπίζονται δεν υπάρχουν χρονικά περιθώρια για ολιγωρία.

Ο Αθανάσιος Κεφάλας, Πρόεδρος της Επιτροπής Εορτασμού των εκατό χρόνων του ΣΜΕ είπε μεταξύ άλλων: «Το Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου και τα μεγάλου ενδιαφέροντος τεχνολογικά μνημεία της αρχαιότητας που συμβάλλουν στη δημιουργία τουριστικού προϊόντος για τη Λαυρεωτική, είναι δύο παραδείγματα ότι η εξόρυξη ικανοποιεί τρέχουσες ανάγκες πρώτων υλών για την κοινωνία και δημιουργεί υποδομές και ευκαιρίες για το μέλλον.» Στην παρουσίαση του «Γιορτάζουμε τα 100 χρόνια από την ίδρυση του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, αφιερώνουμε το Έτος 2024 στους Ορυκτούς Πόρους και προβάλλουμε σε σειρά εκδηλώσεων, με πάνω από 50 ομιλητές μέχρι τώρα, ότι ο κλάδος είναι διαχρονικός πυλώνας του ανθρώπινου πολιτισμού και της οικονομικής ανάπτυξης. Εξόρυξη, Πολιτισμός και  Ανάπτυξη!

Ο Δρ. Πέτρος Τζεφέρης, Γενικός Διευθυντής Ορυκτών Πρώτων Υλών του ΥΠΕΝ είπε: «Το Λαύριο αποτελεί μοναδικό μνημείο παγκοσμίως που συνδυάζει αρχαία και νεότερη μεταλλευτική-μεταλλουργική κληρονομιά, βιομηχανική αρχαιολογία αλλά και γεω-ορυκτολογική κληρονομιά (GeoHeritage- Industrial Archaeology-Historic Mining) με πολύ υψηλή μνημειακή πυκνότητα».

«Προσβλέπουμε στην διατήρηση και ανάδειξη της μεταλλευτικής αυτής κληρονομιάς με παράλληλη ανάπτυξη εναλλακτικών χρήσεων στους πρώην μεταλλευτικούς χώρους. Το ΥΠΕν έχει αναθέσει σε Ομάδα Εργασίας το έργο της διαμόρφωσης θεσμικού πλαισίου για το ζήτημα της εναλλακτικής αξιοποίησης των πρώην μεταλλευτικών χώρων (post mining) με τελικό στόχο να διασφαλιστεί η μεταλλευτική άυλη και υλική κληρονομιά αλλά και να  προσδιοριστούν με σαφήνεια τα πολύπλευρα  κριτήρια των άλλων τυχόν εναλλακτικών μετα-χρήσεων προς μια «ήπια» ανάπτυξη.   Πρόκειται για ένα εξαιρετικά δύσκολο και καινοτόμο  έργο με πολλά προ-απαιτούμενα ως προς τις υποδομές, γι’ αυτό άλλωστε ΟΥΔΕΙΣ επί μισό ΑΙΩΝΑ από την ύπαρξη του Μεταλλευτικού Κώδικα (ΜΚ), δεν καταπιάστηκε με αυτό.  Στην ημερίδα του ΣΜΕ θα συζητήσουμε με τους ειδικούς για το έργο αυτό».

Ο Γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), Καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Νίκος Βέττας, υπογράμμισε τη σημασία που έχει για την ελληνική οικονομία ο εξορυκτικός κλάδος μέσα στην ευρύτερη βιομηχανία. Αν και η βιομηχανική παραγωγή αυξάνεται γενικά τα τελευταία χρόνια, όπως και η συμμετοχή της στην εθνική οικονομία και τις εξαγωγές της, αποτελεί μικρότερο μέρος της οικονομίας μας σε σχέση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές και άλλες συγκρίσιμες οικονομίες, ενώ αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις όπως το κόστος ενέργειας και η στενότητα εργατικού δυναμικού. Η εξόρυξη αποτελεί έναν ιδιαίτερα κρίσιμο κρίκο της παραγωγικής αλυσίδας στη χώρα, με μεγαλύτερη σχετική συμμετοχή από τους μέσους ευρωπαϊκούς όρους. Σύμφωνα και με προηγούμενες μελέτες του ΙΟΒΕ, έχει ισχυρή συνεισφορά στα εισοδήματα και την απασχόληση, σε εθνικό και σε τοπικό επίπεδο, ενώ υπάρχει σταδιακή μετατόπιση της δραστηριότητας προς υψηλότερη αξία. Τέλος, συνεισφέρει κρίσιμα στην τάση ενίσχυσης της παραγωγικής και ευρύτερης ασφάλειας στην Ευρώπη σε ένα ευμετάβλητο παγκόσμιο περιβάλλον.

 Η Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Ανάπτυξης και Πολιτικής της Γενικής Διεύθυνσης Ορυκτών Πρώτων Υλών του ΥΠΕΝ, Ευφροσύνη Βαρβιτσιώτη τόνισε στην ομιλία της ότι η ολοκλήρωση του κύκλου ζωής ενός μεταλλείου μπορεί να σηματοδοτεί την έναρξη νέων εναλλακτικών χρήσεων, η αληθινή όμως πρόκληση σχετίζεται με την διατήρηση και ανάδειξη της μεταλλευτικής κληρονομιάς, μέσω αυτών.

Ο σχεδιασμός όλων των σταδίων που προηγούνται της λήξης της εξορυκτικής δραστηριότητας και οδηγούν στην ομαλή μετάβαση από την παραγωγική διαδικασία στην μετα- μεταλλευτική αξιοποίηση του χώρου παρουσιάζει δυσκολίες, καθώς πρόκειται για ένα πεδίο εν πολλοίς αρρύθμιστο στη μεταλλευτική νομοθεσία. Ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός των βημάτων που απαιτούνται, προϋποθέτει την πρόβλεψη:

πλάνου κλεισίματος του μεταλλείου (Mine closure plan), το οποίο θα πρέπει να επικαιροποιείται κατά τη διάρκεια της εκμετάλλευσης,κανόνων παράδοσης και παραλαβής του χώρου, ώστε να καταγράφονται οι εκτάσεις και οι μεταλλευτικές εγκαταστάσεις εντός αυτού, και να είναι ξεκάθαρο το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς,μέτρων συντήρησης και φύλαξης του ανενεργού μεταλλείου, ώστε να αποφεύγονται κίνδυνοι ασφάλειας, αλλά και καταστροφικές παρεμβάσεις στα

μεταλλευτικά έργα εντός αυτού, καθώς και 

της διαδικασίας έγκρισης των επενδυτικών σχεδίων εναλλακτικής αξιοποίησης, με όρους όμως σεβασμού στην μεταλλευτική ιστορία του συγκεκριμένου τόπου.

Η ρύθμιση των ανωτέρω βημάτων δεν αποτελεί εύκολη διαδικασία, καθώς απαιτεί την επίλυση ζητημάτων καταγραφής των χώρων και του ιδιοκτησιακού καθεστώς των ακινήτων, χρηματοδότησης των δράσεων και συνεργασίας διαφορετικών φορέων.

Δημιουργεί όμως σημαντικές ευκαιρίες για τη δημιουργία νέων πόλων οικονομικής και τουριστικής ανάπτυξης σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, αλλά και για την προστασία και ανάδειξη στοιχείων του μεταλλευτικού παρελθόντος του τόπου.

 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε και η ομιλία του Δρ. Χρήστου Ρούμπου, Διευθυντή Μελετών Εκμετάλλευσης και Περάτωσης Ορυχείων της ΔΕΗ, όπου παρουσίασε ολόκληρο το πλάνο για την αξιοποίηση των εκτάσεων που εκμεταλλευόταν η ΔΕΗ και ανέφερε ότι 100.000 στρέμματα θα μεταβιβαστούν στο Ελληνικό Δημόσιο, μέσω της ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε. 

Συνοπτικά ο Δρ. Ρούμπος ανέφερε ότι η συμβολή των επιφανειακών μεταλλευτικών έργων λιγνιτικής παραγωγής στην ανάδειξη αρχαιολογικών χώρων, στην ανασκαφή αρχαίων οικισμών και στον εντοπισμό αρχαιολογικών ευρημάτων είναι σημαντική. 

Επίσης, στην μεταλιγνιτική εποχή σημασία έχουν οι νέες μετά-μεταλλευτικές χρήσεις με βάση τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και της κυκλικής οικονομίας. 

Γι’ αυτό εξάλλου θα γίνει σε κάποια σημεία συνέχιση της επιχειρηματικής δραστηριότητας στις περιοχές των Ορυχείων, με έμφαση σε έργα ΑΠΕ (φωτοβολταϊκά πάρκα, αντλησιοταμιευτικά έργα, άλλες ενεργειακές χρήσεις. 

Ο Γενικός Διευθυντής του ΣΜΕ, κ. Καβαλόπουλος κάλεσε στο τέλος τους παρευρισκόμενους στην εκδήλωση να δουν για πρώτη φορά την έκθεση «Ορυκτά και Άνθρωπος».