Τεχνητή νοημοσύνη: Ο αντίκτυπος στην αγορά εργασία και οι μελλοντικές προκλήσεις

10:45 17/7/2023 - Πηγή: Emea.gr

H εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης (Artificial Intelligence, AI) επιταχύνεται μετά την καθιέρωση της εφαρμογής ChatGPT πέρυσι τον Νοέμβριο, με όλο και περισσότερες επιχειρήσεις να τη χρησιμοποιούν ή να σχεδιάζουν να τη χρησιμοποιήσουν.

Θεωρείται μία τεχνολογική επανάσταση, η οποία εκτός από τα οφέλη που έχει στην παραγωγικότητα των επιχειρήσεων, προκαλεί και ανησυχίες για πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά εργασίας, όπως στο ύψος της απασχόλησης και των μισθών ή στην προστασία των προσωπικών δεδομένων των εργαζομένων

Μελέτη του ΟΟΣΑ,

η οποία βασίζεται στα αποτελέσματα έρευνας που έκανε το 2022 σε 2.000 εργοδότες και 5.300 εργαζόμενους στον μεταποιητικό και χρηματοπιστωτικό κλάδο επτά χωρών, οδηγεί σε ένα εκ πρώτης όψεως απροσδόκητο συμπέρασμα: Οι ανησυχίες για σημαντική μείωση της απασχόλησης δεν έχουν επιβεβαιωθεί έως τώρα. Συνολικά, μάλιστα, η ανεργία κινείται στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 10ετιών στις χώρες του ΟΟΣΑ παρά την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας το τελευταίο 12μηνο λόγω του υψηλού πληθωρισμού και της συνεχούς αύξησης των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες.

Ο περιορισμένος αντίκτυπος της ΑΙ στην αγορά εργασίας εξηγείται, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, από το γεγονός ότι η χρήση της βρίσκεται ακόμη σε ένα αρχικό στάδιο, με τις μεγάλες επιχειρήσεις να πειραματίζονται για την εφαρμογή της. Εξηγείται ακόμη από το ότι οι πρωτοπόρες στη χρήση της εταιρείες ήταν απρόθυμες να προχωρήσουν σε απολύσεις εργαζομένων, προτιμώντας την προσαρμογή του προσωπικού τους μέσω των συνταξιοδοτήσεων, οικειοθελών αποχωρήσεων και περιορισμού των προσλήψεων.

Ωστόσο, είναι φανερό ότι ο κίνδυνος υποκατάστασης ανθρώπινου δυναμικού από τα προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης είναι υπαρκτός και αναγνωρίζεται από τους ίδιους τους εργαζόμενους που ρωτήθηκαν στην έρευνα. Τρεις στους πέντε ανησυχούσαν ότι μπορεί να έχαναν τη δουλειά τους στην επόμενη 10ετία, ιδιαίτερα εκείνοι που συνεργάζονταν με την ΑΙ, ενώ δύο στους πέντε φοβούνταν μειώσεις στους μισθούς τους μέσα στην ίδια χρονική περίοδο.

Τον μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν θεωρητικά τα επαγγέλματα, όπου η δουλειά μπορεί να γίνει αυτοματοποιημένα, τα οποία αντιστοιχούν στο 27% της συνολικής απασχόλησης. Κίνδυνοι μπορεί να υπάρχουν, ωστόσο, και για άλλα επαγγέλματα καθώς, σε αντίθεση με προηγούμενες σχετικές τεχνολογίες, όπως των ρομπότ, η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί μία καθολικού σκοπού τεχνολογία – όπως ο ηλεκτρισμός ή το διαδίκτυο – και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλους τους οικονομικούς κλάδους και για ένα ευρύτατο φάσμα εργασιών.

Για την ώρα, πάντως, η ΑΙ δεν καταργεί σε σημαντικό βαθμό θέσεις εργασίας, αλλά αλλάζει τη φύση τους και τις ειδικότητες που χρειάζονται για την διεκπεραίωσή τους. Οι εργοδότες που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι αυξήθηκε η σημασία εξειδικευμένων δεξιοτήτων για τη διαχείριση της τεχνητής νοημοσύνης, ενώ δύο στους πέντε θεωρούσαν ότι η έλλειψη επαρκών στελεχών εξειδικευμένων για τη ΑΙ αποτελούσε εμπόδιο για της χρήση της.

Εως τώρα, επίσης, η ΑΙ φαίνεται να έχει βελτιώσει την ποιότητα εργασίας, περιλαμβανομένης της υγιεινής και ασφάλειας. Το 63% των εργαζομένων που πήραν μέρος στην έρευνα ανέφεραν ότι βελτίωσε την ευχαρίστηση από την εργασία τους με την αυτόματη διεξαγωγή επικίνδυνων ή ανιαρών εργασιών.

Από την άλλη πλευρά, υπήρχαν και ανησυχίες για εντατικοποίηση στους χώρους εργασίας και για προβλήματα στην προστασία των προσωπικών δεδομένων. Πολλοί εργαζόμενοι ανησυχούσαν για τη συλλογή στοιχείων μέσω της ΑΙ σχετικά με τον τρόπο που κάνουν τη δουλειά τους ή για την προσωπική τους δραστηριότητα.

Κατά την άποψη του ΟΟΣΑ η τεχνητή νοημοσύνη θα επηρεάζει όλο και περισσότερο την οικονομία και τη αγορά εργασίας στο μέλλον και συνεπώς θα πρέπει από τώρα να υπάρξει μέριμνα για να υπακούει αυτή σε κώδικές σωστής χρήσης, ώστε τα αναμφισβήτητα οφέλη της να υπερτερούν των κινδύνων.

Οι κυβερνήσεις θα πρέπει, σημειώνει ο Οργανισμός, να προσαρμόσουν τη νομοθεσία που έχουν σήμερα για την προστασία των προσωπικών δεδομένων στην περίπτωση της ΑΙ και να προετοιμάσουν τους εργαζόμενους να αποκτήσουν τις δεξιότητες που χρειάζονται για τη χρήση της, με τη χορήγηση κινήτρων στις επιχειρήσεις για εκπαίδευση του προσωπικού τους ή/και με την επίσημη εκπαίδευση.

Ο σκοπός είναι να μην πέσουμε στην παγίδα του τεχνολογικού ντετερμινισμού, να καθορίζει δηλαδή η τεχνητή νοημοσύνη τις αλλαγές στην κοινωνία και τον πολιτισμό, αλλά το αντίθετο. «Αντί να ρωτάμε τι μπορεί να κάνει η ΑΙ, πρέπει να ρωτήσουμε τι θέλουμε να κάνει για εμάς», αναφέρει ο ΟΟΣΑ.