Τι συμβαίνει με τη Διώρυγα του Παναμά και γιατί ο Τραμπ την θέλει πίσω

00:38 27/12/2024 - Πηγή: Emea.gr

Ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, δείχνει με κάθε ευκαιρία τις άγριες διαθέσεις του σε όλα τα μέτωπα. Αφού τα έβαλε με την transgender κοινότητα τώρα τα πυρά του κατευθύνονται στην διοίκηση της διώρυγας του Παναμά.

Η Διώρυγα του Παναμά, μια ζωτικής σημασίας αρτηρία για το παγκόσμιο εμπόριο, έχει γίνει για ακόμη μια φορά επίκεντρο πολιτικής διαμάχης.

Πρόσφατα ο Τραμπ ζήτησε από τον Παναμά να μειώσει τα τέλη διέλευσης

για τα αμερικανικά πλοία, διαφορετικά θα διακινδυνεύσει η επιστροφή του καναλιού στον αμερικανικό έλεγχο.

Αυτή η απαίτηση όχι μόνο αναζωπυρώνει τις ιστορικές εντάσεις γύρω από την ιδιοκτησία του καναλιού, αλλά αντικατοπτρίζει την ευρύτερη προσέγγιση του Τραμπ στις διεθνείς σχέσεις και το εμπόριο.

Ιστορικό πλαίσιο της Διώρυγας του Παναμά

Η Διώρυγα του Παναμά ολοκληρώθηκε το 1914 και μείωσε σημαντικά τα θαλάσσια ταξίδια μεταξύ του Ατλαντικού και του Ειρηνικού Ωκεανού.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έλεγχαν το κανάλι και τις γύρω περιοχές μέχρι το 1999, όταν η πλήρης κυριαρχία μεταβιβάστηκε στον Παναμά σύμφωνα με τους όρους των Συνθηκών Torrijos-Carter.

Αυτή η μεταβίβαση είχε σκοπό να ενισχύσει την καλή θέληση μεταξύ των δύο εθνών και να εξασφαλίσει την ουδετερότητα της Διώρυγας στη διεθνή ναυτιλία.

Το κανάλι έχει γίνει έκτοτε ένα κρίσιμο οικονομικό πλεονέκτημα για τον Παναμά, αποφέροντας σημαντικά έσοδα μέσω τελών διέλευσης από πλοία που διέρχονται από εκεί. Μάλιστα, το 2024 η Διοίκηση της Διώρυγας του Παναμά ανέφερε έσοδα περίπου 2,47 δισ. δολάρια.

Οι απαιτήσεις του Τραμπ

Σε μια σειρά αναρτήσεων στην πλατφόρμα του Truth Social στις 22 Δεκεμβρίου 2024, ο Τραμπ επέκρινε τα τέλη που επιβλήθηκαν από τον Παναμά ως «υπερβολικά» και ότι απομακρύνουν πλήρως τα αμερικανικά συμφέροντα.

Τόνισε ότι οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος χρήστης του καναλιού, υπεύθυνες για περίπου το 75% της κυκλοφορίας του, και υποστήριξε ότι αυτά τα τέλη είναι άδικα δεδομένης της ιστορικής συνεισφοράς της Αμερικής στον Παναμά.

«Τα τέλη που χρεώνει ο Παναμάς είναι γελοία, ειδικά αν γνωρίζουμε την εξαιρετική γενναιοδωρία που έχει δοθεί στον Παναμά από τις ΗΠΑ», έγραψε ο Τραμπ.

Απείλησε περαιτέρω ότι εάν δεν μειωθούν αυτά τα τέλη, θα απαιτούσε να επιστραφεί ο έλεγχος του καναλιού στις Ηνωμένες Πολιτείες, υποστηρίζοντας ότι ποτέ δεν προοριζόταν για τον Παναμά να χρεώσει τόσο υψηλούς ναύλους στα αμερικανικά πλοία.

Οι δηλώσεις Τραμπ έρχονται σε μια εποχή που οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού εξακολουθούν να ανακάμπτουν από κρίσεις που προκαλούνται από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των καιρικών συνθηκών που επηρεάζουν τις λειτουργίες των καναλιών.

Η πρόσφατη ξηρασία στην Κεντρική Αμερική οδήγησε σε αυξημένους περιορισμούς στη διαμετακόμιση και υψηλότερο λειτουργικό κόστος για τις ναυτιλιακές εταιρείες.

Επιπλέον, ο ισχυρισμός του Τραμπ ότι μπορεί να υποχρεώσει τον Παναμά να επιστρέψει τον έλεγχο της διώρυγας εγείρει ερωτήματα σχετικά με το διεθνές δίκαιο και τους διπλωματικούς κανόνες.

Οι ΗΠΑ παραιτήθηκαν από τον έλεγχο του καναλιού μέσω νομικά δεσμευτικών συνθηκών. Συνεπώς, οποιαδήποτε απόπειρα διεκδίκησής της θα αντιμετώπιζε πιθανώς σημαντικά νομικά και πολιτικά εμπόδια.

Αντιδράσεις από τον Παναμά

Η κυβέρνηση του Παναμά επέπληξε άμεσα τις απαιτήσεις του Τραμπ. Ο Πρόεδρος José Raúl Mulino τόνισε ότι «κάθε τετραγωνικό μέτρο» του καναλιού ανήκει στον Παναμά και ότι η κυριαρχία του είναι αδιαπραγμάτευτη.

Αυτή η απάντηση υπογραμμίζει τις πιθανές διπλωματικές συνέπειες από τις δηλώσεις Τραμπ και υπογραμμίζει τη λεπτή ισορροπία δυνάμεων στις σχέσεις ΗΠΑ-Παναμά.

Επιπλέον, η κυβέρνηση του Mulino έχει επισημάνει ότι ενώ εκτιμά τη σχέση τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν θα διατρέχουν απειλές σχετικά με την εδαφική κυριαρχία.

Η ηγεσία του Παναμά θεωρεί τα σχόλια του Τραμπ ως προσβολή όχι μόνο για την εθνική τους υπερηφάνεια αλλά και ως προσπάθεια υπονόμευσης της οικονομικής τους αυτονομίας.

Ευρύτερες επιπτώσεις για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ

Τα σχόλια του Τραμπ για τη Διώρυγα του Παναμά αντικατοπτρίζουν μια ευρύτερη τάση στην εξωτερική του πολιτική προσέγγιση – μια που χαρακτηρίζεται από μονομερή προσέγγιση και έμφαση στα αντιληπτά εθνικά συμφέροντα έναντι της πολυμερούς συνεργασίας.

Αυτή η στάση θα μπορούσε να έχει εκτεταμένες συνέπειες για τις σχέσεις των ΗΠΑ με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής και όχι μόνο.

Η πρόταση ότι η Αμερική μπορεί να ανακτήσει εδάφη από ένα άλλο έθνος απηχεί ιστορικά προηγούμενα αποικιοκρατίας και ιμπεριαλισμού, τα οποία πολλές χώρες στη Λατινική Αμερική προσπαθούν εδώ και καιρό να ξεπεράσουν.

Μια τέτοια ρητορική μπορεί να αποξενώσει τους συμμάχους και να ενισχύσει τη δυσαρέσκεια μεταξύ των εθνών που θεωρούν τις ενέργειες των ΗΠΑ ως νεοαποικιακές.

Επιπλέον, η εστίαση του Τραμπ στην επιρροή της Κίνας στον Παναμά προσθέτει ένα άλλο επίπεδο πολυπλοκότητας. Έχει εκφράσει ανησυχίες για τις κινεζικές επενδύσεις σε υποδομές του Παναμά, υποδηλώνοντας ότι αυτό θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή.

Ωστόσο, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι ενώ η Κίνα έχει σημαντικές επενδύσεις στη Λατινική Αμερική, δεν διαχειρίζεται ούτε ελέγχει άμεσα τη Διώρυγα του Παναμά.

Τελικά, το πώς θα εξελιχθεί αυτό το ζήτημα θα εξαρτηθεί από τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο εθνών και την ικανότητά τους να εξισορροπούν τα εθνικά συμφέροντα με σεβασμό στην κυριαρχία και τις διεθνείς συμφωνίες που έχουν δημιουργηθεί εδώ και δεκαετίες.

Το μέλλον της διώρυγας του Παναμά παραμένει ένα κρίσιμο ζήτημα όχι μόνο για το εμπόριο αλλά και για την περιφερειακή σταθερότητα και συνεργασία μεταξύ δύο εθνών με αλληλένδετες ιστορίες.