Β. Μάμαλης στο BV: «Τα λιμάνια είναι επιχειρήσεις και πρέπει να έχουν κέρδη»

01:09 23/6/2024 - Πηγή: Emea.gr

Συνέντευξη στη Μαρία Ν.Σ. Πανάγου

Ο Βασίλης Μάμαλης αφού ολοκλήρωσε την καριέρα του ως αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού, έχοντας την εμπειρία του Ελληνικού Δικτύου Λιμένων και με επιπλέον σπουδές στα Δημόσια Οικονομικά, τον Αναλογισμό και τη Διαχείριση Κινδύνου, ανέλαβε τη θέση του executive director της Ε.ΛΙΜ.Ε. μόλις πριν από μερικούς μήνες αλλά έχει ήδη προλάβει, σε συνεργασία και με την υποστήριξη της διοίκησης, να ενισχύσει την εξωστρέφειά της και να σχεδιάσει ένα πλάνο για νέες συνεργασίες με τα λιμάνια της χώρας, αλλά και τον εκσυγχρονισμό των υποδομών τους.

«Εμείς

ξεκινήσαμε στα τέλη 2023 να κάνουμε επαφές με τα λιμάνια για να εξηγήσουμε ποιοι είμαστε, τι κάνουμε, αλλά κυρίως να πούμε εκείνοι τι μπορούν να κάνουν. Και μέσα στο πρώτο εξάμηνο του του 2024 ‘’αποκτήσαμε’’ 4 νέα μέλη: τα λιμάνια του Πόρου, της Θάσου, της Σαλαμίνας, του Ακτίου-Βόνιτσας, ενώ στη ‘’σειρά’’ βρίσκεται -αλλά όχι ακόμη επίσημα- και η Άνδρος», μάς λέει ο κ, Μάμαλης.

Η εξωστρέφεια αυτή που ήδη αποδίδει καρπούς αποτυπώθηκε και στα Ποσειδώνια, την μεγαλύτερη ναυτιλιακή έκθεση παγκοσμίως που πραγματοποιήθηκε στις αρχές του Ιουνίου στο Metropolitan Expo. Από το περίπτερό της πέρασαν, όχι μόνο, συνεργάτες της Ένωσης, αλλά και εκπρόσωποι λιμανιών που θέλουν να ενταχθούν στην «οικογένεια» της Ένωσης που κάτω από την ομπρέλα της έχει τα μεγαλύτερα -αλλά και μικρότερα- λιμάνια της Ελλάδας, δίνοντας στήριξη, ιδέες και λύσεις. Από την Ε.ΛΙΜ.Ε πέρασαν ακόμη μαθητές και φοιτητές Πανεπιστημίων που ήθελαν να ενημερωθούν για τα λιμάνια και τις εργασιακές ευκαιρίες που προσφέρουν.

Μάλιστα, κατά τη διάρκεια της έκθεσης υπεγράφη μια πολύ σημαντική συμφωνία με την Ένωση Ελληνικών Ναυπηγείων με στόχο τη δέσμευση και των δύο φορέων να αλλάξει ο τρόπος που λειτουργούν τα ναυπηγεία αλλά και τα λιμάνια, με απώτερο σκοπό τη βελτίωση της ασφάλειας με τα νέα ρυμουλκά αλλά και την ενίσχυση της εγχώριας ναυπηγικής βιομηχανίας καθώς και τη δημιουργία θέσεων εργασίας .

«Δεν πρέπει στιγμή να ξεχνάμε ότι το 80% των προϊόντων που χρησιμοποιούμε έχει μεταφερθεί με ένα πλοίο και έχει περάσει από ένα λιμάνι για να βρεθεί στο ράφι ενός σούπερ μάρκετ, σε ένα μαγαζί και να καταλήξει στο σπίτι μας», λέει ο κ. Μάμαλης.

«Στην εποχή μας αυτό προϋποθέτει εκσυγχρονισμό των υποδομών, να υπάρχουν έξυπνα λιμάνια και κυρίως πράσινα λιμάνια.

Το λιμάνι δεν είναι μόνο ένας χώρος για να πάμε να φάμε, το λιμάνι είναι μία επιχείρηση. Και πρέπει να έχει κέρδη.
Το λιμάνι είναι ο φυσικός χώρος ο οποίος εμπεριέχει την τεχνική υποδομή για την εξυπηρέτηση των πλοίων. Υπάρχουν πολλών κατηγοριών λιμάνια: Αυτά που εξυπηρετούν πολλαπλά φορτία, όπως ο Πειραιάς, η Θεσσαλονίκη, ο Βόλος, η Ηγουμενίτσα και το Ηράκλειο, και τα λιμάνια που εξυπηρετούν μία αγορά, για παράδειγμα το λιμάνι της Ραφήνας που εξυπηρετεί αποκλειστικά την ακτοπλοΐα».

-Πώς υπάρχουν αυτές οι υποδομές, πώς συντηρούνται, πώς εξελίσσονται;

«Μέχρι πρόσφατα περιμέναμε το κράτος να διαχειριστεί και να υποστηρίξει την υποδομή. Μετά την έναρξη των ιδιωτικοποιήσεων των λιμανιών που ξεκίνησε με τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη είδαμε ότι πρέπει το λιμάνι να λειτουργεί σαν επιχείρηση για να είναι βιώσιμο και να διαχέονται τα αποτελέσματα της ανάπτυξης του στο σύνολο της οικονομίας. Δεδομένου ότι κανένα κράτος στον κόσμο δεν μπορεί να λειτουργήσει ως επιχείρηση στον ανταγωνισμό της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας και του παγκόσμιου εμπορίου.

Το λιμάνι πρέπει να αντιμετωπιστεί σαν επιχείρηση για να μπορεί να παίζει το παιχνίδι του παγκόσμιου ανταγωνισμού. Τα πλοία δεν περιμένουν κανέναν. Αν τα λιμάνια δεν είναι έτοιμα για να εξυπηρετήσουν τα πλοία, αυτά θα βρουν τρόπο να πάνε σε άλλο λιμάνι και να φορτώσουν ή να ξεφορτώσουν τα φορτία τους».

-Οι υφιστάμενες υποδομές μπορούν να εξυπηρετήσουν τη ζήτηση που υπάρχει σήμερα;

«Στην Ελλάδα έχουμε 13 μεγάλα λιμάνια που λειτουργούν σαν ανώνυμες εταιρείες και περίπου 100 μικρότερα. Τα μέλη μας είναι 26 και 5 που βρίσκονται υπό ένταξη, οπότε συνολικά μετράμε τριάντα ένα.
Ας επικεντρωθούμε στα μεγάλα λιμάνια τα οποία μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες, οι υποδομές τους δηλαδή είναι επαρκείς για να εξυπηρετήσουν τα φορτία. Ο Πειραιάς είναι το μεγαλύτερο, μετά η Θεσσαλονίκη και μετά αυτό της Πάτρας.

Οι υφιστάμενες υποδομές επαρκούν ώστε τα λιμάνια να έχουν θετικούς ισολογισμούς. Δεν είναι ζημιογόνα όπως στο παρελθόν.

Οι θετικές εξελίξεις απορρέουν από την αλλαγή της φιλοσοφίας με την ιδιωτικοποίηση του λιμανιού του Πειραιά. Είδαμε πώς λειτουργεί ένα ιδιωτικό λιμάνι και πώς δημιουργεί πλούτο -γιατί το ζητούμενο δεν είναι να βγάλει μόνο χρήματα το λιμάνι αλλά να δημιουργηθεί ένα cluster των επαγγελμάτων γύρω από αυτό, να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας και οι τοπικές κοινωνίες αλλά και η εθνική οικονομία να έχουν οφέλη.

Τα τελευταία δύο χρόνια με μεγάλη προσπάθεια των διοικήσεων των λιμανιών και σε συνεργασία με την κυβέρνηση ακόμη και τα λιμάνια που βρίσκονται υπό κρατικό έλεγχο έχουν επιδείξει τεράστια πρόοδο.

Αυτό που θέλουμε όμως είναι να έρθουν επενδυτές και να δούμε να πολλαπλασιάζονται αυτά που ήδη έχουν επιτευχθεί.
Άρα, ναι, είναι βιώσιμες οι επιχειρήσεις-λιμάνια αλλά θέλουμε να φτάσουμε σε ένα επίπεδο που το ελληνικό λιμενικό σύστημα θα είναι ανταγωνιστικό και θα πρωτοστατεί στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα σε ακόμη υψηλότερες θέσεις, μην ξεχνάμε ότι το μεγαλύτερου λιμανιού της Ευρώπης είναι το Ρότερνταμ της Ολλανδίας και αποτελεί ένα πολύ ισχυρό πρότυπο ανάπτυξης. Να είμαστε ανταγωνιστικοί και να πάρουμε το μερίδιο της αγοράς που έχουμε τη δυνατότητα να πάρουμε».

-Πώς θα γίνει αυτό;

«Αυτό γίνεται μόνο με τον εκσυγχρονισμό των λιμανιών και την αλλαγή της νοοτροπίας – που αλλάζει – όταν ιδιωτικοποιούνται τα λιμάνια και σίγουρα με τις συνεργασίες.
Κάποιοι σκέφτονται ότι έτσι, τα λιμάνια στην Ελλάδα θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ανταγωνιστικά σαν επιχειρήσεις οπότε το ένα θα έβαζε σε κίνδυνο κλεισίματος κάποιο άλλο.
Αυτό όμως δεν ισχύει γιατί είναι τόσο μεγάλος ο όγκος των φορτίων και οι δυνατότητες που μας δίνει η γεωπολιτική θέση της χώρας μας που όλα τα λιμάνια μπορούν να λειτουργήσουν συνεργατικά».

-Με τα μικρά λιμάνια τι γίνεται;

«Όταν μιλάμε για τα μικρά λιμάνια και ειδικά για αυτά του νησιωτικού χώρου, εκεί, πέρα από τα ζητήματα της διασύνδεσης με την ενδοχώρα, όπου έχει δοθεί μεγάλο βάρος και έχει αυξηθεί η χρηματοδότηση των άγονων γραμμών, έτσι ώστε οι νησιώτες να απολαμβάνουν ό,τι μπορεί να απολαύσει κάποιος που έχει πρόσβαση σε μία εθνική οδό. Το μόνο σίγουρο είναι ότι πρέπει να στηριχθούν και τα λιμενικά ταμεία για να διατηρήσουν τις υποδομές και να βελτιωθεί αυτή η διασύνδεση. Καλό είναι να μη μείνουμε στον τουρισμό και το καλοκαίρι, γιατί υπάρχουν μόνιμοι κάτοικοι στα νησιά τον χειμώνα και οι Έλληνες καπετάνιοι με πολύ άγχος και ρίσκα φροντίζουν να υπάρχει αυτή διασύνδεση».

-Γιατί το Κράτος δεν το λύνει αυτό το πρόβλημα;

«Το Κράτος προσπαθεί να διορθώσει ή να αναβαθμίσει κάποια από αυτά τα λιμάνια, αλλά τα νησιά είναι πάρα πολλά. Πάντα υπάρχει προτεραιοποίηση των αναγκών αλλά τα χρήματα δεν είναι ποτέ αρκετά».

-Μήπως αυτά τα λιμάνια θα πρέπει με κάποιο τρόπο να δημιουργήσουν έσοδα έτσι ώστε από μόνα τους να σταθούν, αναβαθμίζοντας τις υποδομές τους; Και αν ναι, ποιος είναι αυτός ο τρόπος;

«Εκεί θα πρέπει να γίνει μια ευρύτερη συζήτηση με τις τοπικές κοινωνίες για το πώς τα μικρά λιμάνια θα πρέπει να εξελιχθούν, να καταφέρουν να δημιουργήσουν έσοδα και να έχουν πρωτοβουλίες και λόγο στα έργα τους και με ιδία κεφάλαια».

-Υπάρχουν τοπικοί φορείς που αρνούνται κάτι τέτοιο;

«Με τα μέλη μας η επικοινωνία είναι πολύ καλή. Και πολλοί μας πλησιάζουν και ρωτούν πώς μπορούμε να τους βοηθήσουμε.

Αλλά η αλήθεια είναι ότι συναντάμε δύο απόψεις: Η μία λέει ότι ‘’αυτό που έχουμε είναι αρκετό, δεν θέλουμε περισσότερη ανάπτυξη’’ και υπάρχει και η άλλη πλευρά που επιθυμεί διακαώς να μπει σε αυτό το παιχνίδι της ανάπτυξης και μέσω του θαλάσσιου τουρισμού.

Εμείς δεν επιβάλλουμε ποτέ τίποτα. Οι πολιτικές γίνονται πάντα από την τοπική αυτοδιοίκηση και το κράτος. Εμείς λειτουργούμε συμβουλευτικά.

Δημιουργούμε τις προϋποθέσεις για να υπάρχει επικοινωνία. Και μετά να βρούμε λύσεις».

-Γιατί κάποιος να μην θέλει να αναπτυχθεί;

«Η έννοια της ανάπτυξης δεν έχει για όλους μας την ίδια ερμηνεία. Οι μόνιμοι κάτοικοι πρέπει να αποφασίζουν ποιος τρόπος ζωής είναι ικανοποιητικός ή ακόμη ότι τους κάνει ευτυχισμένους.

Συνήθως αφού υπάρχει η επάρκεια που χρειάζεται για να περάσουν καλά όλο τον χρόνο, δεν θέλουν να αλλάξουν την καθημερινότητά τους».

-Υπερτουρισμός: Ευκαιρία ή ‘’μάστιγα’’;

«Αυτή την περίοδο είναι πολύ ανοιχτή η συζήτηση για τον υπερτουρισμό που πλήττει τη δυτική Μεσόγειο και έχει έρθει τις τελευταίες δύο σεζόν και στην Ανατολική πλευρά, δηλαδή και στη χώρα μας. Εδώ λοιπόν έχουμε αρχίσει να μιλάμε για τον υπερτουρισμό που επιβαρύνει τις υποδομές, το φυσικό περιβάλλον και εν τέλει την καθημερινότητα των κατοίκων. Και εκεί μπαίνει το όριο της ανάπτυξης.

Όμως υπάρχουν και κάποια νησιά που προσδοκούν στον θαλάσσιο τουρισμό, κυρίως της κρουαζιέρας και τα οποία θέλουν πάρα πολύ να εμπλακούν σε αυτόν τον κύκλο των τουριστών που έρχονται από την Ευρώπη ή την Αμερική» και άλλα που βιώνουν τον υπερτουρισμό».

-Που δηλαδή;

«Στη Μύκονο και στη Σαντορίνη. Αλλά υπάρχουν κι άλλα πανέμορφα νησιά αντίστοιχου μεγέθους που δεν έχουν τόσο πολύ τα φώτα πάνω τους.

Έχει διαφορά ο τουρίστας που πάει εκεί με ένα γιοτ και απαιτούνται λιμενικές υποδομές, αλλά υπάρχει και η κρουαζιέρα που δεν απαιτεί ιδιαίτερες υποδομές στο λιμάνι σε σχέση με μια μαρίνα. Γιατί η κρουαζιέρα μπορεί να εξυπηρετηθεί και με βάρκες. Στη Σαντορίνη για παράδειγμα δεν θα δέσει ποτέ κρουαζιερόπλοιο στο λιμάνι.

Το ίδιο ισχύει και αλλού. Εμείς βλέπουμε τη ζωή από το λιμάνι. Όχι από τη στεριά».

-Τι ανάγκες υπάρχουν σε αυτά τα λιμάνια;

«Σε πολλά λιμάνια έχουν ελλείψεις προσωπικού. Υπάρχουν τα Λιμενικά Ταμεία που δεν έχουν υπαλλήλους και σε κάποιες περιπτώσεις πρόεδρος είναι ο ίδιος ο δήμαρχος χωρίς άλλους εργαζόμενους. Το αποτέλεσμα είναι να μην μπορούν να διεκπεραιώσουν απλά πράγματα ρουτίνας, όπως το ποιος θα πάει να εισπράξει λιμενικά τέλη από τα σκάφη που θα προσδέσουν στο λιμάνι ή θα ποιος θα ασχοληθεί με τα διοικητικά και τα νομικά θέματα. Είναι σοβαρό αυτό το πρόβλημα.
Έχουμε κάνει μεγάλη προσπάθεια να βοηθήσουμε σε λειτουργικά ζητήματα δημιουργώντας στην Ε.ΛΙΜ.Ε. μια γραμμή βοηθείας (help desk).

Παρέχουμε βοήθεια εκεί που δεν υπάρχει τεχνογνωσία, βοηθάμε να λυθούν εξειδικευμένα θέματα, όπως είναι η διαχείριση λιμενικών εγκαταστάσεων, γεφυρώνουμε την επικοινωνία με τα συναρμόδια υπουργεία όπως το Ναυτιλίας, του Τουρισμού και το Οικονομικών και προσπαθούμε να απαντήσουμε κάθε ερώτημα που μας μεταφέρουν.

Η υπηρεσία αυτή έχει ξεκινήσει να λειτουργεί πιλοτικά και σκοπεύουμε να την εξελίξουμε περισσότερο στο μέλλον. Για παράδειγμα μπορεί να δεχθούμε ένα ερώτημα για το πως γίνεται μία αίτηση αποκατάστασης λειτουργικών βαθών στο λιμάνι. Αυτό συμβαίνει όταν έχει έρθει άμμος από τη θάλασσα και δεν μπορούν να βγουν τα καΐκια και οι βάρκες. Μας ρωτάνε για το πού πρέπει να απευθυνθούν, πώς γίνεται η διαδικασία ή που θα βρουν χρηματοδότηση.
Και τους «παίρνουμε από το χέρι» με πολλή αγάπη και τους βοηθάμε».

-Τι άλλο κάνετε;

«Αντιμετωπίζουμε το μεγάλο πρόβλημα των χρηματοδοτήσεων. Εμείς ως φορέας συνεργαζόμαστε με πολλούς διεθνείς Οργανισμούς, αφουγκραζόμαστε το τι γίνεται έξω και το μεταφέρουμε στα μέλη μας. Έχουμε βοηθήσει λιμάνια να μπουν σε προγράμματα χρηματοδότησης και αναμένεται να λάβουν χρηματοδοτήσεις εκατομμυρίων, συγκεκριμένα για την αναβάθμιση των τουριστικών τους υποδομών».

Η ‘’πράσινη’’ μετάβαση

Το πρασίνισμα των λιμανιών είναι το μεγάλο ζητούμενο γιατί οι προϋποθέσεις της ευρωπαϊκής οδηγίας που έχουν θέσει για μείωση των ρύπων κατά 55% δημιουργούν υποχρεώσεις στα πλοία και στα λιμάνια.

«Αν αύριο η τεχνολογία προχωρήσει, κάτι που περιμένουμε από τους επιστήμονες και την αγορά για να δούμε ποιο θα είναι το καύσιμο που θα χρησιμοποιούν τα πλοία, πρέπει να προετοιμάσουμε τα λιμάνια για την αλλαγή που έρχεται.
Το μόνο που είναι αποδεκτό σαν σύγχρονη τεχνολογία και έχει να κάνει με πρασίνισμα είναι η διασύνδεση των πλοίων με ρεύμα ξηράς. Δηλαδή ένα πλοίο αντί να λειτουργεί με τις μηχανές του και να εκπέμπει ρύπους να μπορεί να διασυνδέεται στο ηλεκτρικό δίκτυο του λιμανιού λαμβάνοντας πράσινη ηλεκτρική ενέργεια.

Το πλέον άμεσο είναι να διασυνδεθούν τα πλοία με ηλεκτρικό ρεύμα από την ξηρά όταν βρίσκονται στο λιμάνι. Σε αυτή την κατεύθυνση η χώρα μας έχει δεσμευτεί ότι μέχρι το 2030, 12 λιμάνια μας θα είναι έτοιμα γι’ αυτό.

Το ηλεκτρικό ρεύμα ως καύσιμο είναι γενικά ακριβό και όσον αφορά την ποντοπόρο ναυτιλία είναι δύσκολο να βρει εφαρμογή, αφού ένα πλοίο που ξεκινάει το ταξίδι του από την Ασία ή την Αυστραλία και καταλήγει κάπου στην Ευρώπη είναι πρακτικά αδύνατο να διακόπτει κάθε τόσο το ταξίδι του για να φορτίσει τις μπαταρίες του.

Έτσι ως προς την ποντοπόρο ναυτιλία δεν υπάρχει συζήτηση για ηλεκτρικά πλοία. Σε επίπεδο πορθμείων και ακτοπλοΐας η συζήτηση είναι ανοιχτή. Τα πραγματικά ηλεκτροκίνητα πλοία έχουν αναπτυχθεί στις Σκανδιναβικές χώρες, αλλά είναι κρατικά πλοία και όχι ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Αυτό εξελίσσεται παράλληλα με την τεχνολογία της μπαταρίας και ίσως μπορεί να καλύψει τη liner ναυτιλία, δηλαδή τα πλοία που κάνουν σταθερά δρομολόγια. Ξέρω που θα πάω, πόση ώρα θα κάνω, που θα βρω ρεύμα να γεμίσω τις μπαταρίες μου».

-Είναι απολύτως αναγκαία η ηλεκτρική διασύνδεση πλοίου με ρεύμα ξηράς (cold ironing) όπως φαίνεται…

«Στον Πειραιά, για παράδειγμα, υπάρχουν ομάδες πολιτών που διαμαρτύρονται για τους καπνούς από τα κρουαζιερόπλοια. Είναι ένα θέμα που θα λυθεί με την εφαρμογή του cold ironing.

Δίνονται πολλά χρήματα για την έρευνα και από τον Διεθνή Οργανισμό Ναυτιλίας, την ΕΕ και άλλους φορείς. Δεν υπάρχει η λύση στα χέρια μας, προσδοκούμε όμως καλύτερες και πιο άμεσες λύσεις στο μέλλον που θα μπορούν να υποστηρίξουν τις πράσινες ενεργειακές ανάγκες των λιμανιών και των ελλιμενιζόμενων πλοίων τους».

-Έχει τεθεί και το θέμα της πυρηνικής ενέργειας για τα πλοία. Στα λιμάνια τι θα πρέπει να γίνει σε αυτή την περίπτωση;

«Όταν μιλάμε για πυρηνική ενέργεια δεν αναφερόμαστε στους κλασικούς πυρηνικούς αντιδραστήρες που είχαμε στο μυαλό μας από τη δεκαετία του 60 και μετά αλλά για κάτι διαφορετικό και πιο σύγχρονο. Η σύγχρονη πυρηνική ενέργεια δεν έχει να κάνει με σύντηξη ουρανίου. Έχει ενδιαφέρον.

Το ηλεκτρικό ρεύμα που θα χρειάζονται τα λιμάνια μπορεί να είναι περισσότερο από αυτό που χρειάζονται ολόκληρες οι πόλεις. Αν οι εταιρείες παροχής ενέργειας και τα δίκτυα μας φέρνουν αυτό το ρεύμα στο λιμάνι, εμείς θα διασυνδέσουμε όλα τα πλοία. Αν όμως έχουμε έναν πυρηνικό αντιδραστήρα στο λιμάνι προφανώς θα είναι πάρα πολύ εύκολο να διασυνδέουμε τα πλοία και να δώσουμε και ρεύμα στην πόλη».

-Τι είναι τα ”έξυπνα” λιμάνια; Εχουμε στην Ελλάδα;

«Έξυπνα λιμάνια υπάρχουν. Όπως για παράδειγμα ο Πειραιάς και η Θεσσαλονίκη. Έξυπνο λιμάνι θα πει να χρησιμοποιούνται ειδικά λογισμικά για να παρακολουθούνται τα λιμάνια και να διεκπεραιώνονται τα έργα, να κατανέμονται οι εργασίες για να γίνεται πιο αποτελεσματικά η διαχείριση, να υπάρχει ο έλεγχος. Σιγά σιγά εξελίσσονται και τα μικρότερα λιμάνια».

Προκλήσεις και Προοπτικές

«Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα ελληνικά λιμάνια είναι πολλές και πολυσύνθετες. Από την έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού μέχρι την ανάγκη για συνεχή εκσυγχρονισμό και προσαρμογή στις νέες τεχνολογίες και τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις, η πορεία προς την ανάπτυξη είναι μονόδρομος. Ωστόσο, οι προοπτικές είναι αισιόδοξες. Με σωστές στρατηγικές επενδύσεις και αποτελεσματική διαχείριση, τα ελληνικά λιμάνια μπορούν να αναδειχθούν σε σημαντικούς κόμβους στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα.

Και εμείς σαν Ένωση, συμμετέχουμε σε αυτή την πρόκληση».