Georg Simmel, παρέκβαση για τον ξένο

07:31 25/9/2013 - Πηγή: Matrix24

Εάν η περιπλάνηση από τόπο σε τόπο είναι απελευθέρωση από κάθε δεδομένο χωρικό σημείο και άρα εννοιολογικά αντίθετο της προσκόλλησης σε αυτό, τότε ο κοινωνιολογικός τύπος του ξένου συνενώνει κατά κάποιο τρόπο αμφότερα τα στοιχεία.

Για μιαν άλλη φορά γίνεται φανερό ότι η σχέση προς το χώρο αποτελεί αφενός προϋπόθεση, αφετέρου και σύμβολο των ανθρώπινων σχέσεων. Εν προκειμένω ο ξένος δεν έχει τη σημασία που του έχει αποδοθεί πολλάκις ως τώρα, ήτοι του περιπλανώμενου, του ανθρώπου που σήμερα έρχεται και αύριο αναχωρεί, αλλά υποδηλώνει

εκείνον που σήμερα έρχεται και αύριο μένει.

(…) Η ενότητα της εγγύτητας και της απόστασης, η οποία εμπεριέχεται σε κάθε ανθρώπινη σχέση, μπορεί εν συντομία να διατυπωθεί ως ακολούθως: η απόσταση που ενέχει η σχέση δηλώνει ότι ο κοντινός βρίσκεται μακράν, ενώ αντίθετα η ιδιότητα του ξένου δηλώνει ότι ο μακρινός βρίσκεται κοντά. Οι κάτοικοι του Σείριου λόγου χάρη δεν είναι στην ουσία ξένοι για μας, αλλά είναι για μας ανύπαρκτοι, διότι βρίσκονται πέρα από τις έννοιες της εγγύτητας και της απόστασης. Ο ξένος, όπως άλλωστε οι φτωχοί και οι διάφοροι «εσωτερικοί εχθροί», αποτελεί στοιχείο της ίδιας της ομάδας - στοιχείο που η θέση και η διάρθρωση του εμπερικλείει ταυτόχρονα την ιδιότητα του έξω και του απέναντι από αυτήν.

(…) Ο ξένος παρουσιάζεται μέσα σε ολόκληρη την ιστορία της οικονομίας ως έμπορος και αντίστοιχα ο έμπορος παρουσιάζεται ως ξένος. Εφόσον λοιπόν κάποιοι δεν εγκαταλείπουν τον τόπο τους προκειμένου να αποκτήσουν τα απαραίτητα γι αυτούς αγαθά, ο έμπορος πρέπει απαραιτήτως να είναι ξένος, μια και κανένας άλλος δεν έχει την ευκαιρία να ζήσει από αυτή τη δραστηριότητα. Η παρουσία του ξένου καθίσταται ιδιαιτέρως αισθητή όταν αυτός παραμείνει στον τόπο της δραστηριότητας του αντί να τον εγκαταλείψει. Σε αντίθεση με την πρωτογενή παραγωγή, το εμπόριο είναι σε θέση να απασχολήσει ολοένα και περισσότερους ανθρώπους. Ως εκ τούτου ενδείκνυται για τον ξένο, ο οποίος εισχωρεί ως υπεράριθμος σε έναν κύκλο όπου οι οικονομικές θέσεις είναι ήδη κατειλημμένες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ιστορία των Εβραίων της Ευρώπης.
(…) Ο ξένος είναι κοντά μας στο μέτρο που αισθανόμαστε να μας συνδέουν με αυτόν κοινά στοιχεία εθνικής ή κοινωνικής, επαγγελματικής ή γενικής ανθρώπινης φύσης. Είναι μακριά μας στο μέτρο που αυτά τα κοινά στοιχεία εκτείνονται πέρα από αυτόν και εμάς μας συνδέουν μόνο και μόνο επειδή συνδέουν ούτως ή άλλως πάρα πολλά άτομα. Έτσι διεισδύει εύκολα ακόμη και στις πιο στενές σχέσεις το στοιχείο της «ξένωσης».

(απο το βιβλίο του Γκέοργκ Ζίμελ, Περιπλάνηση στη νεωτερικότητα, Αλεξάνδρεια).