Εικόνες «κενού εξουσίας»

21:03 4/6/2013 - Πηγή: Matrix24

Σήμερα, 8η μέρα των γεγονότων και καθώς οι περιοχές γύρω από την Πλατεία Ταξίμ στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης, με τα οδοφράγματα από πλάκες πεζοδρομίων, τις σωρούς σκουπιδιών και κάποιο πλαστικό μπουκάλι με το ασπριδερό διάλυμα ενάντια στην επίδραση των δακρυγόνων ξεχασμένο στο κατώφλι κάποιας εισόδου πολυκατοικίας, παρουσιάζουν εικόνα ανοχύρωτης πόλης και η κατάσταση δίνει την αίσθηση “κενού εξουσίας”, κάποιοι πιο ψύχραιμοι σχολιαστές –ένας-δύο ραδιοφωνικοί σταθμοί, το “Ατσίκ Ράντιο” και το ραδιόφωνο του Πανεπιστημίου του Βοσπόρου, λίγες ειδησεογραφικές ιστοσελίδες, όπως η “Μπίανετ” και η

“Τ24″ και μερικοί δημοσιογράφοι και διανοούμενοι, όπως ο Μπουράτ Μπελγκέ (Πανεπιστήμιο Μπιλγκί και “Ταράφ”), η Ντενίζ Αρίμπογαν (Πανεπιστήμιο Μπιλγκί και “Ακσάμ”), ο Γκιουβέν Γκιουζέλντερε (καθηγητής Φιλοσοφίας και Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Duke και “Ατσίκ Ράντιο”), αναζητούν εύλογες απαντήσεις σε αυτό που θεωρούν προφανές: ότι η συνεχιζόμενη διαμαρτυρία δείχνει μια βαθύτερη κατάσταση αναστάτωσης.

Μια σύντομη αναδρομή στο πότε και πώς ξεκίνησαν τα γεγονότα: την Τρίτη 28 Μαϊου μετά το ξερίζωμα τριών πλατανιών και το γκρέμισμα του βόρειου τοιχίου του Πάρκου, μια ομάδα ακτιβιστών για την προστασία του περιβάλλοντος εγκαταστάθηκε στο Πάρκο με σκοπό να εμποδίσει, παθητικά και ειρηνικά, το ξερίζωμα των υπόλοιπων δέντρων για να πραγματοποιηθεί ένα ήδη πολυσυζητημένο σχέδιο: η ανοικοδόμηση στο χώρο αντιγράφου του στρατώνα “Τοπτσού” που βρισκόταν εκεί ως τα 1945, αυτή τη φορά ως εμπορικό κέντρο.

Στις 5.00 το πρωί της Πέμπτης 30 Μαϊου η αστυνομία επιτέθηκε στους ακτιβιστές, τους απομάκρυνε με δακρυγόνα και έβαλε φωτιά στις τρεις σκηνές που είχαν στήσει… Η βίαιη αυτή εκδίωξη από την αστυνομία θεωρείται βέβαιο ότι ήταν επακόλουθο της φράσης του τ Τούρκου Πρωθυπουργού Ερντογάν στην ομιλία του κατά την τελετή θεμελίωσης της 3ης Γέφυρας του Βοσπόρου (που με σπουδή είχε προγραμματιστεί για τις 29 Μαίου και της δόθηκε το όνομα του σουλτάνου Γιαβούζ Σελίμ, του “σφαγέα των σιιτών Αλεβί” της Τουρκίας): «… βγαίνουν στο μεταξύ κάποιοι και λένε το ένα και το άλλο για τον Περίπατο της Πλατείας Ταξίμ. Έχω να τους διαμηνύσω λοιπόν πως “ό,τι και να κάνετε, στο Πάρκο Ταξίμ εγώ το έχω αποφασίσει, εκεί θα αποκαταστήσουμε την ιστορία».

Αντίθετα από αυτό που συνέβαινε συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις και, επομένως, η αστυνομία δεν το είχε προβλέψει, η διαμαρτυρία δεν σταμάτησε με την έφοδό της. Κόσμος άρχισε να συρρέει στο Πάρκο κατά χιλιάδες. Οι επιθέσεις με δακρυγόνα και νερό τις πρωινές ώρες συνεχίστηκαν την Παρασκευή και το Σάββατο, χωρίς να καταστεί δυνατό να ανακοπεί η προσέλευση στο Πάρκο του κόσμου, που είχε αρχίσει να αυτό-οργανώνεται.

Το Σάββατο 1η Ιουνίου γύρω στις 13.00 μ.μ. ο Τούρκος Πρωθυπουργός έκανε μια ομιλία στη Γενική Συνέλευση της Ένωσης Εξαγωγέων Τουρκίας στην Κωνσταντινούπολη. Στην ημίωρη αυτή ομιλία, διέθεσε περίπου 10 λεπτά για την οικονομική πολιτική και τις εξαγωγές και τα υπόλοιπα 20 για το Πάρκο. Δεν “έκανε πίσω”. Είπε, «θα κάνουμε το στρατώνα εκεί, αλλά δεν έχουμε αποφασίσει τελειωτικά αν θα γίνει εμπορικό κέντρο, ίσως το κάνουμε ένα μουσείο της πόλης». Ο τόνος του όμως ήταν ήπιος (η τουρκική κοινή γνώμη έχει συνηθίσει εδώ και πολύ καιρό να τον ακούει οργίλο), οπότε, έδωσε την αίσθηση ότι ήθελε να εκτονωθεί η κατάσταση… Πράγματι, περίπου δύο ώρες αργότερα, γύρω στις 15.30, η Νομαρχία ανακοίνωσε ότι η αστυνομία αποσύρεται από την Πλατεία Ταξίμ και ότι επιτρέπεται η πρόσβαση του κόσμου στο Πάρκο. Έτσι και έγινε. Το απόγευμα του Σαββάτου, ο κόσμος που συγκεντρώθηκε στην Πλατεία Ταξίμ υπολογίζεται σε πάνω από 100.000 και όλη η νύχτα πέρασε σε ατμόσφαιρα πανηγυριού.

Διαμαρτυρίες αλληλεγγύης άρχισαν γρήγορα να οργανώνονται σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Τουρκίας, αλλά και στο εξωτερικό είχαν αρχίσει ήδη από τις 29 Μαίου.

Στην Κωνσταντινούπολη κάποιες ομάδες ακραίων εθνικιστών –με σύνθημά τους το «Ερντογάν, παραιτήσου»– που είχαν παρεισφρήσει στο κύμα των ειρηνικών διαδηλωτών και είχαν ήδη προκαλέσει υλικές ζημιές τις νύχτες της Πέμπτης και της Παρασκευής, έκαναν πιο “θαρρετά” την εμφάνισή τους τη νύχτα του Σαββάτου, κρατώντας τουρκικές σημαίες ή φορώντας τες στους ώμους ως πελερίνες… Δεν βρίσκονται με τους διαδηλωτές στην Πλατεία και το Πάρκο, αλλά άρχισαν να συγκρούονται με την αστυνομία και είναι αυτές που έχουν δημιουργήσει τα οδοφράγματα. Το ίδιο συμβαίνει και στην Άγκυρα, όπου οι ακτιβιστές για την προστασία του περιβάλλοντος συγκεντρώνονται στο Πάρκο “Κουγουλού”, ενώ άλλες ομάδες συγκρούονται με την αστυνομία στην περιοχή κοντά στην αμερικανική πρεσβεία…

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ερντογάν από το Σάββατο (1/6) μέχρι χθες (από το Μαρόκο), μίλησε έξι φορές για τα γεγονότα (τρεις ομιλίες σε γενικές συνελεύσεις και εγκαίνια, την τακτική μηνιαία ομιλία του που μεταδίδεται σε εθνικό δίκτυο «Στην Υπηρεσία του Λαού» (2/6), μια ειδική για το θέμα τηλεοπτική συνέντευξη στο –συμπολιτευόμενο- κανάλι “Χαμπέρ Τουρκ” με τον διευθυντή του Φατίχ Αλταϊλί, η οποία μεταδόθηκε και από το κανάλι Sky Türk 360, που πουλήθηκε πριν από πέντε ημέρες στον ιδιοκτήτη του “Χαμπέρ Τουρκ” Τουργκάι Τζίνερ από το Συμβούλιο Ελέγχου Κεφαλαιαγοράς στο οποίο είχε περιέλθει προ δεκαημέρου, κατασχεμένο λόγω χρεών από τον άλλο μεγαλοεπιχειρηματία Μεχμέτ Καράμεχμετ, και, οι δηλώσεις του από το Μαρόκο), κάθε φορά διαψεύδοντας τις ήπιες και “απολογητικές” δηλώσεις στις οποίες είχαν προβεί τόσο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αμπντουλάχ Γκιουλ, όσο και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Μπουλέντ Αρίντς, ο υπουργός Παιδείας Ναμπί Αβτζί και ο Πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης Τζεμίλ Τσιτσέκ.

Επισημάνθηκε πιο πριν ο τρόπος απόκτησης του καναλιού Sky Türk 360 από τον Τουργκάι Τζίνερ για να υπογραμμισθεί μια από τις μεθόδους με τις οποίες η σημερινή κυβέρνηση έχει καταφέρει να έχει έλεγχο επί των ΜΜΕ. Γίνεται έτσι αντιληπτό γιατί τα τούρκικα ΜΜΕ εν πολλοίς δοκιμάστηκαν και στην περίπτωση των γεγονότων του Πάρκου “Γκεζί”, όπου “είδαν” τα γεγονότα μετά από τριήμερο (όπως πχ στην περίπτωση του βομβαρδισμού του χωριού Ουλούντερε (κουρδικά: Ρομπόσκι) από την τουρκική πολεμική αεροπορία τον Δεκέμβριο 2011 με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 35 κάτοικοί του, που τα τουρκικά ΜΜΕ άρχισαν να μεταδίδουν ύστερα από δώδεκα ώρες…).

“Η εξέγερση για το Πάρκο δεν είναι κομματική”

Μια διαπίστωση όλων γενικώς των Τούρκων σχολιαστών και αναλυτών είναι ότι “η εξέγερση για το Πάρκο δεν είναι κομματική” και ούτε ταξική. Κατά τον Ινσέλ, ο κόσμος που συγκεντρώνεται στο Πάρκο μπορεί να καταταγεί σε δύο κατηγορίες, η πρώτη είναι νέοι 18-25 ετών, που “βγαίνουν πρώτη φορά στο δρόμο” και η δεύτερη είναι λίγο μεγαλύτεροι, μικρομεσαία στελέχη του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα που φέρνουν μαζί τα παιδιά τους και πιο ηλικιωμένοι “κλασικοί αριστεροί”, επισημαίνοντας τη μεγάλη παρουσία γυναικών.

Είναι πιθανό, όμως, ότι οι “εξεγερμένοι” και οι “δυσαρεστημένοι” δεν είναι μόνον αυτοί. Αυτή την εντύπωση δίνει σαφώς το κείμενο του Αμπντουλάχ Μουράντογλου στη χθεσινή “Γιενί Σαφάκ” – κείμενο “αναπάντεχο” για τη συγκεκριμένη εφημερίδα που ανήκει στον στενό φίλο και συμπέθερο του Τούρκου Πρωθυπουργού, Αχμέτ Αλμπαϊράκ και λειτουργεί ως “όργανο” του ΑΚΡ (άλλος δημοσιογράφος της, ο Αλί Ακέλ, που είχε γράψει κριτικά για τη στάση της κυβέρνησης στο θέμα του βομβαρδισμού του Ουλούντερε, είχε απολυθεί πάραυτα, μετά από σχετική δημόσια δήλωση του Ερντογάν τον Μάρτιο 2012). Το άρθρο του Μουράντογλου έχει τίτλο «Τα κοινωνιολογικά σήματα που εκπέμπει το Πάρκο “Γκεζί”» και το μεταφράζουμε ολόκληρο παρακάτω:

«Τον τελευταίο μήνα, παρακολούθησα μερικές κηδείες εκτός Κωνσταντινούπολης. Μίλησα με πολλούς ανθρώπους, που οι περισσότεροι ανήκουν στη μεσαία τάξη και έχουν ψηφίσει ΑΚΡ. Οι άνθρωποι αυτοί, ακόμη και αν δεν έχουν χάσει κάθε ελπίδα από το ΑΚΡ, σίγουρα δεν τους έχει απομείνει ίχνος απ’ τον παλιό τους ενθουσιασμό. Όπως λέει σε ένα τραγούδι του ο Ιμπραχίμ Τατλίσες, είναι κουρασμένοι από τον πόνο και στα πρόσωπά τους διαβάζεις το αίσθημα της μοναξιάς.

Αυτοί που ζουν σε φιλντισένιους πύργους λένε “όλα πάνε καλά, δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας”, εμείς όμως κοιτάζουμε τους ανθρώπους καταπρόσωπο, τείνουμε ους ευήκοο στα λεγόμενα τους και αντιλαμβανόμαστε κι αυτά που δεν θέλουν να πουν. Έχουμε φίλους, γνωστούς και συγγενείς από όλα τα στρώματα της κοινωνίας. Η ουσία της κουβέντας μας όταν μιλάμε είναι ότι η ‘ανασφάλεια’ αυξάνει όσο πάει. Υπάρχουν μερικά γεγονότα που αν κάποιος δεν τα αντιληφθεί ως τα σημάδια μιας κοινωνικής αντίδρασης που μεγαλώνει, τα γεγονότα αυτά οδηγούν σε βαριές συνέπειες. Αν οι εξουσίες δεν επιστήσουν την προσοχή τους σε αυτά “που δεν μπορούν να ειπωθούν”, οι καταπιεσμένες αντιδράσεις εμφανίζονται με δράσεις που μετατρέπονται σε ένα σύμβολο η κάθε μια. Τα γεγονότα του Πάρκου “Γκεζί” εξελίσσονται ακριβώς σε αυτό το μοτίβο.

Τα γεγονότα στο Πάρκο “Γκεζί” απαξιώνονται, επειδή θεωρείται ότι τα ξεκίνησαν οι γνωστοί αντίπαλοι της εξουσίας, εκπέμπουν όμως συνεχώς σημάδια διόγκωσης. Διότι, τα εχέφρονα τμήματα της κοινωνίας δεν έχουν οικειοποιηθεί την επίσημη στάση που τηρείται απέναντι σε αυτά τα γεγονότα. Ένας γείτονας που συνάντησα γυρίζοντας στο σπίτι χθες αργά το βράδυ, έβγαλε την οργή του λέγοντάς μου, ‘πες τους να ’ρθουν στα συγκαλά τους, τι είναι αδελφέ μου αυτά που συμβαίνουν στο “Γκεζί”». Η αντίδραση αυτή που έχει μετατραπεί σε οργή, ενός γείτονα που οικογενειακά έχει ψηφίσει ΑΚΡ είναι για μένα πολύ πιο σημαντική από μια δημοσκόπηση.

Είναι ξεκάθαρο πως υπάρχει ένα ζήτημα αντίληψης που η διαχείρισή του είναι πλημμελής. Παρότι η επίσημη πλευρά λέει το αντίθετο, υπάρχει η πεποίθηση ότι στο Πάρκο “Γκεζί” θα χτιστεί ένα εμπορικό κέντρο. Το πιο σωστό θα ήταν, αντί να υποθάλπεται η αστυνομία στη χρήση ασύμμετρης βίας, να αναρωτηθεί κανείς γιατί έχει δημιουργηθεί αυτή η πεποίθηση. Η ασύμμετρη βία δημιουργεί σύγχυση, ενώ οι εικόνες βίας που βλέπουμε αυξάνουν τις αντιδράσεις. Σίγουρα υπάρχουν και θα υπάρξουν κάποιοι που θα θελήσουν να οξύνουν τα πράγματα λογαριάζοντας ότι αυτό θα φέρει σε δύσκολη θέση την κυβέρνηση. Όμως, ο φίλος λέει πάντα την αλήθεια: στο σημείο που έχουν φτάσει τα γεγονότα, φαίνεται –δυστυχώς- να έχουν ξεπεράσει τις προσδοκίες αυτών που κάνουν τέτοιους λογαριασμούς.

Ο Πρόεδρος του Συνταγματικού Δικαστηρίου, Χασίμ Κιλίτς, στην ομιλία του στον Σύνδεσμο Επιχειρηματιών και Βιομηχάνων Τουρκίας (TÜSİAD) έκανε λόγο για απώλεια του εδάφους για διάλογο και συμβιβασμό. Ο Κιλίτς προειδοποίησε λέγοντας, «Αυτός που βλάπτεται από την κουλτούρα μίσους και συμφέροντος είναι ο ψυχικός κόσμος της κοινωνίας. Η ένταση και η βία που επικρατούν στο δρόμο, στο σχολείο, στο γήπεδο, στους τόπους διασκέδασης, στην οδική κυκλοφορία, στα ΜΜΕ, στην τηλεόραση, είναι ο πιο σοβαρός εν δυνάμει κίνδυνος της Τουρκίας του μέλλοντος. Οι δολοφονίες γυναικών, οι περιπτώσεις βιασμών που παγώνουν το αίμα του ανθρώπου, οι αρπαχτές για γρήγορο πλουτισμό, το αθέμιτο κέρδος, ο πολιτικός εγωισμός, η επίδειξη, δεν είναι παρά οι ορατές όψεις των όσων συμβαίνουν στην επιφάνεια. Οι ανησυχίες που επικρατούν όμως στα βάθη της κοινωνικής ζωής, είναι σημάδια μιας μεγάλης διάλυσης».

Εκείνοι που οι δουλειές και οι επιχειρηματικές τους δραστηριότητες πηγαίνουν πρίμα, ζουν, κοινωνικά, ως ξεχωριστές clan. Κοιτούν ο ένας τον άλλον, ακούν ο ένας τον άλλον και νομίζουν πως όλα βαίνουν καλώς. Οι συνάδελφοι μας δημοσιογράφοι, οι ειδικοί μας επί της στρατηγικής, καθώς τρέχουν από τηλεοπτικό πρόγραμμα σε τηλεοπτικό στρογγυλό τραπέζι, κι έχουν αποστηθίσει ως αλήθεια το αντίθετο των όσων λένε οι αντίπαλοί τους συζητητές, δεν έχουν την παραμικρή ιδέα για το τι συμβαίνει στην πραγματικότητα. Έτσι, απ’ τη μια κοροϊδεύουν τον εαυτό τους κι από την άλλη συμβάλλουν στο να παρασύρονται αυτοί που κρατούν στα χέρια τους την εξουσία και να νομίζουν πως όλα βαίνουν όντως καλώς. Τι να τους κάνει κανείς τους εχθρούς όταν έχει τέτοιους φίλους!».

Σήμερα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Γκιουλ, κάλεσε και συναντήθηκε με τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και –καθώς ο Ερντογάν βρίσκεται στο εξωτερικό- εκτελούντα χρέη Πρωθυπουργού Μπουλέντ Αρίντς. Όλοι ανέμεναν ότι κάτι θα έβγαινε από αυτή τη συνάντηση, κάτι συγκεκριμένο που θα εκτόνωνε την κατάσταση και θα οδηγούσε στην επιστροφή σε κάποια ομαλότητα. Ο Αρίντς, όμως, μίλησε επί μια ώρα στους δημοσιογράφους μετά τη συνάντηση και όλα όσα είπε ήταν ήξεις αφήξεις. Ολίγη συγνώμη, ολίγο λάθος των αστυνομικών δυνάμεων και τίποτα για την ουσία: ούτε ποιος ευθύνεται για την εξέλιξη της κατάστασης: δύο θάνατοι, εκατοντάδες τραυματίες και περίπου 2.500 συλληφθέντες, ούτε τι θα γίνει στο Πάρκο. Όπως έχουν τα πράγματα αυτή τη στιγμή, η Πλατφόρμα για την Προστασία του Περίπατου του Ταξίμ, που είχε δημιουργηθεί το 2011, δεν φαίνεται ότι θα παρατήσει τον αγώνα της πριν ακούσει ότι «το έργο αναστέλλεται»…

Ο Ερντογάν μιλώντας χθες από το Μαρόκο παρέμενε στις γνωστές θέσεις του πάνω στο θέμα: «αν αυτοί βγάζουν κόσμο στο δρόμο, εγώ έχω το 50% που περιμένει σήμα μου…», «ο λαός μου θα τους δώσει την απάντηση μετά από δέκα μήνες (στις δημοτικές εκλογές)…», μίλησε για «αναρχικούς και ξένο δάκτυλο» (θέμα στο οποίο υπερθεμάτισαν σήμερα πρωτοσέλιδα η “Γενί Σαφάκ” και η “Σταρ”, αφήνοντας, βάσει πληροφοριών των μυστικών υπηρεσιών, να εννοηθεί ότι “πρόκειται για δάκτυλο του Ισραήλ ή της Συρίας ή του Ιράν”), υπαινίχθηκε ότι «(οι τούρκοι) είναι αγνώμονες» και προέβλεψε σιβυλλικά ότι «θα επιστρέψω και τα επεισόδια θα λήξουν σε λίγες μέρες»…

Ο αρθρογράφος της “Ζαμάν” Σαχίν Αλπάϊ έλεγε ήδη χθες στην Mehtap TV, ότι «αν ο Πρωθυπουργός δεν είναι εκτός πραγματικότητας, τότε, συνειδητά δεν προσπαθεί να βρεθεί λύση για το Πάρκο, σκεπτόμενος ενδεχομένως να αφήσει το κίνημα να φθαρεί».

Ενώ, ο Αχμέτ Ινσέλ, παρατηρεί ότι ο Ερντογάν είναι τελευταία «συνεχώς ταραγμένος, υπερκινητικός, με ασύμμετρες και βίαιες αντιδράσεις», ο Γκιουβέν Γκιουζέλντερε υποστηρίζει με παραδείγματα ότι «ο Τούρκος Πρωθυπουργός υπήρξε πολύ επιτυχημένος ως τώρα στην διαχείριση της αντίληψης» και προτείνει ως εξήγηση το Σύνδρομο της Ύβρεως –ότι, δηλαδή, «ο Ερντογάν πάσχει από το Σύνδρομο αυτό, που, σύμφωνα με τον Ντέϊβιντ Όουεν, αλλοιώνει την αντίληψη της πραγματικότητας και δίνει στον πάσχοντα υπερβολική αυτοπεποίθηση που οδηγεί σε απαξίωση όλων των απόψεων πλην των δικών τους». [Βλ. David Owen, Ασθενείς Ηγέτες στην Εξουσία, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2009].

Πολλοί λένε, επίσης, ότι για όλα φταίει η “αυλή” που κρατάει τον Ερντογάν σε φιλντισένιο πύργο και αξίζει να σημειώσουμε ότι χθες ο Γιαλτσίν Ακντογάν, ο πιο στενός από τους συνεργάτες του που αρθρογραφεί και στην “Σταρ”, δήλωσε ότι «ηγέτες σαν τον Ερντογάν εμφανίζονται μια φορά στα 100 χρόνια» και ο ίδιος κυκλοφορεί μέσω του Twitter ρήση, συνοδευόμενη από σχετικό αφισάκι, που λέει «τον Μεντερές τον κρεμάσατε, τον Οζάλ τον δηλητηριάσατε, τον Ερντογάν δεν θα σας τον χαρίσουμε».

Σε κάθε περίπτωση, ένα πράγμα φαίνεται σίγουρο: ότι το καλοκαίρι θα είναι θερμό στην Τουρκία.