Παίρνοντας διδάγματα από την ιστορία...

08:17 26/4/2014 - Πηγή: Matrix24

Το σημερινό χρέος επιτρέπει στη σημερινή γενιά ψηφοφόρων να ζει σε βάρος αυτών που δεν ψηφίζουν ακόμη και εκείνων που είναι αγέννητοι. Το γεγονός αυτό είναι συνέπεια της δυσλειτουργίας των θεσμών, που δεν έχουν λάβει υπόψη τους ότι το κράτος είναι ένας συνεταιρισμός μεταξύ των γενεών (N. Ferguson, Ο Μεγάλος Εκφυλισμός, Εκδόσεις Παπαδόπουλος, 2013).

Για το πρόβλημα που αναδεικνύεται ως μείζον αναζητείται θεσμική λύση. Διαφορετικά, η αβεβαιότητα για το μέλλον

θα επιβαρύνει το παρόν.

Ο Ferguson προτείνει να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο οι κυβερνήσεις δίνουν λογαριασμό για τα οικονομικά τους, δηλαδή να αποφεύγεται η ανειλικρίνεια. Μια τέτοια προοπτική θα έδινε τη δυνατότητα στους πολίτες να γνωρίζουν τι μέρος των ελλειμμάτων χρηματοδοτούν επενδύσεις και τι μέρος τους χρηματοδοτούν την τρέχουσα κατανάλωση. Στη χώρα μας το δεύτερο είδος των ελλειμμάτων ήταν ο κύριος παράγοντας που ενίσχυσε την πλασματική ευημερία και τη διαφθορά.

Τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής ήταν η απώλεια της αξιοπιστίας του κράτους, η άνοδος του κόστους δανεισμού, οι περικοπές των δαπανών, οι αυξήσεις των φόρων και η φτώχεια.

Η οικτρή οικονομική κατάσταση οδηγεί στην οργή των πολιτών, που αναζητούν ευθύνες από τους πολιτικούς και τις τράπεζες. Οι ευθύνες υπάρχουν, αλλά και οι πολίτες δεν ήταν αμέτοχοι για το περιβάλλον της κρίσης. Ο απερίσκεπτος δανεισμός και η χωρίς όρια κατανάλωση επέτειναν τις συνέπειες της έλλειψης θεσμικής θωράκισης και του πολιτικού εκφυλισμού.

Οι υπάρχοντες θεσμοί δεν έδιναν τη δυνατότητα στους πολίτες να γνωρίζουν και δεν τους υποχρέωναν να αναλαμβάνουν ευθύνες, και τώρα που βιώνουν το δράμα της παρακμής, θυμώνουν και απαιτούν ρυθμίσεις που να μην τους αγγίζουν!

Η ανανέωση των θεσμών και οι δικλείδες που θα εξασφαλίζουν τη λειτουργικότητά τους είναι το μείζον. Άλλωστε, γνωρίζουμε από την ιστορία ότι με κάποια σύνολα θεσμών οι κοινωνίες μπορούν να ευημερούν. Αυτό συμβαίνει επειδή οι θεσμοί δίνουν τη δυνατότητα στους ανθρώπους να επινοούν νέες και πιο αποδοτικές μεθόδους εργασίας και να θεωρούν το δικό τους καλό μέρος του γενικού καλού. Αντίθετα, όταν επικρατούν οι κακοί θεσμοί, οι άνθρωποι μένουν εγκλωβισμένοι σε φαύλους κύκλους άγνοιας, φτώχειας και βίας. Και το χειρότερο...είναι πιο εύκολο οι χώρες να μένουν προσκολλημένες σε κακούς θεσμούς, πράγμα που πιστοποιείται από την παραμονή πολλών χωρών στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας τους, βυθισμένες στους αλληλοσπαραγμούς και τη φτώχεια.

Η κρίση πρέπει να μας κάνει πιο σοφούς, πολιτικούς και πολίτες, για να διορθώσουμε την πορεία μας. Τα υπέρμετρα δημόσια χρέη ακυρώνουν το κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ των γενεών και ενισχύουν το χάος.

Η προσεκτική ανάγνωση της ιστορίας θα μας δώσει τη δυνατότητα να διαλύσουμε την ομίχλη που μας κρύβει τη σκληρή πραγματικότητα...

Ο. Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς-π. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

E-mail: [e-mail]