Πέθανε η Μελίνα Μερκούρη

07:58 6/3/2013 - Πηγή: Matrix24

Καταγόταν από γνωστή οικογένεια πολιτικών. Ο παππούς της, Σπυρίδων Μερκούρης, είχε διατελέσει για πολλά χρόνια δήμαρχος Αθηναίων και ο πατέρας της, Σταμάτης Μερκούρης υπήρξε βουλευτής. Ο θείος της, Γεώργιος Μερκούρης, ίδρυσε το Εθνικοσοσιαλιστικόν Κόμμα Ελλάδος λίγο πριν τον Πόλεμο.

Η Μαρία Αμαλία (Μελίνα) Μερκούρη, γεννήθηκε στην Αθήνα στις 18 Οκτωβρίου 1920.Το Σεπτέμβρη του 1938 γίνεται δεκτή στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Το χειμώνα του 1939 παντρεύεται τον Παναγή Χαροκόπο. Πρωτοεμφανίζεται στη θεατρική σκηνή

το 1944 στο Θέατρο Βρετάνια με το θίασο του Γιώργου Παππά και Αντώνη Γιαννίδη, με το έργο του Αλέξη Σολομού «Το μονοπάτι της Λευτεριάς».

Ακολούθησε μια σπουδαία πορεία στο θεατρικό σανίδι της χώρας έως το 1950 με παραστάσεις όπως «Το Πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα», «Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ», «Λεωφορείον ο Πόθος» (που αποτέλεσε μια από τις παραστάσεις σταθμούς στην καριέρα της και για την οποία γράφτηκε το τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι «Χάρτινο το Φεγγαράκι»), αλλά και έργα όπως: «Ο Θάνατος του Εμποράκου», «Bolero» και η ιστορική παράσταση «Η Άννα των Χιλίων Ημερών».

Από το 1951 αρχίζει να πρωταγωνιστεί παράλληλα και στην γαλλική θεατρική σκηνή, όπου έγινε μούσα ενός από τους μεγαλύτερους θεατρικούς συγγραφείς, του Μαρσέλ Ασάρ. Το 1960 παίζει με το θέατρο Τέχνης το «Γλυκό Πουλί της Νιότης» με τον πρωτοεμφανιζόμενο τότε Γιάννη Φέρτη.

Επόμενος σημαντικός σταθμός στην θεατρική της καριέρα είναι το «Illya Darling» που ανεβάζει στο Broadway στις ΗΠΑ, με προπωλημένα όλα τα εισιτήρια των παραστάσεων και συμπρωταγωνιστή τον Νίκο Κούρκουλο, ενώ είχε ήδη κάνει περιοδεία σε κάθε πολιτεία των ΗΠΑ.

Το έργο ήταν η θεατρική διασκευή του κινηματογραφικού έργου Never on Sunday (Ποτέ την Κυριακή), που της είχε χαρίσει παγκόσμια αναγνώριση.

Στα χρόνια της δικτατορίας, όταν τελείωσε τις παραστάσεις του “Illya Darling” έπαιξε μόνο την Λυσιστράτη το 1972.

Το 1975 και ενώ έχει επιστρέψει στην Ελλάδα, ανεβάζει με τον Νίκο Κούρκουλο την «Όπερα της πεντάρας», το 1976 τη «Μήδεια» με το Κ.Θ.Β.Ε., ενώ το 1978 το «Συντροφιά με το Μπρεχτ» από το Ελληνικό θέατρο του Μάνου Κατράκη, παράσταση για την οποία γράφτηκε από το Θάνο Μικρούτσικο το «Άννα μην κλαις» για να τραγουδηθεί από τη Μελίνα Μερκούρη και τον Γιάννη Κούτρα.

Έκλεισε ουσιαστικά την θεατρική της καριέρα με το έργο «Ορέστεια» στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου από το Θέατρο Τέχνης.

Το 1992 κάνει μια τελευταία, έκτακτη, εμφάνιση στην όπερα Πυλάδης, σε βιντεοσκοπημένη σκηνή, στο ρόλο της Κλυταιμνήστρας, που παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Το σινεμά

Σημαντική ήταν και η πορεία της στον διεθνή και ελληνικό κινηματογράφο. Της χάρισε αρκετά βραβεία με κορυφαίο το εκείνο της πρώτης γυναικείας ερμηνείας του Φεστιβάλ των Κανών και επίσης μία υποψηφιότητα για Όσκαρ για το Ποτέ την Κυριακή το οποίο έχασε απ’την Ελίζαμπεθ Τέιλορ το 1960.

Το κινηματογραφικό της ντεμπούτο έγινε με ένα θεατρικό έργο που είχε γραφτεί από τον Ιάκωβο Καμπανέλλη ειδικά για τη Μελίνα Μερκούρη, το «Στέλλα με τα κόκκινα γάντια», που στην ταινία είχε τον τίτλο «Στέλλα» (1955). Η ταινία αυτή ήταν η μόνη που έκανε η Μελίνα Μερκούρη με ελληνική παραγωγή.

Η τραγουδίστρια

Παράλληλα είχε σπουδαία πορεία στη δισκογραφία καθώς έχουν κυκλοφορήσει πάνω από δεκαπέντε δίσκοι της, πέρα από soundtrack ταινιών και θεατρικών παραστάσεων. Έχει τραγουδήσει μεγάλους Έλληνες συνθέτες, Μάνο Χατζιδάκι, Μίκη Θεοδωράκη, Σταύρο Ξαρχάκο, Γιάννη Μαρκόπουλο, Βασίλη Τσιτσάνη αλλά και κορυφαία ερμηνεία μουσικών έργων των Κουρτ Βάιλ και Μπέρτολτ Μπρεχτ.

Η πολιτική

Στη διάρκεια της επταετίας πολέμησε σφοδρά τη Χούντα, χρησιμοποιώντας τη φήμη και τη λάμψη που είχε αποκτήσει, με συνέπεια να της αφαιρεθεί η ελληνική υπηκοότητα. Έδωσε αρκετές συναυλίες και διοργάνωσε αρκετά μεγάλο αριθμό πορειών αντιδικτατορικού χαρακτήρα. Επεδίωξε και συναντήθηκε με πολιτικούς αλλά και με πνευματικές προσωπικότητες παγκοσμίου κύρους, με σκοπό να τους ευαισθητοποιήσει ενάντια στη χούντα. Κατά την διάρκεια των αγώνων της έγιναν εναντίον της απόπειρες δολοφονίας, μία από τις οποίες παραλίγο να της στερήσει τη ζωή.

Με την πτώση της χούντας επιστρέφει στην Ελλάδα όπου και εγκαθίστανται μόνιμα πλέον και συνεργαζόμενη με στελέχη της αντιστασιακής οργάνωσης Π.Α.Κ. και τον Ανδρέα Παπανδρέου ιδρύουν το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα.

Κατεβαίνει υποψήφια στη Β΄ Πειραιά το 1974 αλλά δεν καταφέρνει να εκλεγεί βουλευτής, πράγμα το οποίο επιτυγχάνει το 1977.

Διετέλεσε υπουργός Πολιτισμού κατά τα χρονικά διαστήματα 1981-1989 και 1993-1994, θέση η οποία της έδωσε την ευκαιρία να ξεκινήσει εκστρατεία για την επιστροφή των κλεμμένων μαρμάρων της Ακρόπολης από τον Λόρδο Έλγιν, τα οποία βρίσκονται στις προθήκες του Βρετανικού Μουσείου, να δημιουργήσει το θεσμό των δημοτικών περιφερειακών θεάτρων (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.) για την πολιτιστική ανάπτυξη της ελληνικής περιφέρειας αλλά και τον θεσμό των πολιτιστικών πρωτευουσών της Ευρώπης, με πρώτη την Αθήνα το 1985. Το 1990 διεκδίκησε την δημαρχία της Αθήνας, χωρίς επιτυχία.

Στη δεύτερη θητεία της στο υπουργείο πολιτισμού δίνει μεγάλη σημασία στην εισαγωγή του πολιτισμού και της θεατρικής αγωγής στα σχολεία, αλλά καταβεβλημένη από πολύχρονη μάχη με τον καρκίνο άφησε την τελευταία της πνοή στο νοσοκομείο Memorial της Νέας Υόρκης, την Κυριακή 6 Μαρτίου του 1994.

Στην Ελλάδα κηρύχθηκε τριήμερο εθνικό πένθος. Η Μελίνα έγινε η πρώτη Ελληνίδα που κηδεύτηκε με τιμές αρχηγού κράτους την Πέμπτη 10 Μαρτίου του 1994 και στην τελευταία της κατοικία τη συνόδευσαν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι.

Την ώρα της κηδείας της τα θέατρα και τα μαγαζιά στο Μπρόντγουεϊ παρέμειναν κλειστά.

Σύμφωνα με επιθυμία της, ιδρύθηκε από το σύζυγό της Ζυλ Ντασέν το Πολιτιστικό Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη, το οποίο έχει ως στόχο την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα.

Βραβεία Μελίνας Μερκούρη

Το βραβείο «Μελίνα Μερκούρη» για τις πολιτιστικές πρωτεύουσες, ανακοινώθηκε το 2010 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον πρόεδρό της τον Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο. Αφορά τον αγώνα της για την πολιτιστική ενοποίηση της Ευρώπης και δίδει ένα ποσό 1,5 εκατ. ευρώ στην εκάστοτε πολιτιστική πρωτεύουσα.

«Όλα ξεκίνησαν το 1985 στην Αθήνα, στο λίκνο της ευρωπαϊκής μυθολογίας, υπό την αιγίδα της Μελίνας Μερκούρη. Με την αποφασιστικότητά της συνέβαλε καθοριστικά στην επιτυχία της πρώτης πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης. Γι’ αυτό το λόγο αποφασίσαμε να τιμήσουμε το όνομά της, μέσα από το νέο μηχανισμό χρηματοδότησης για τις πολιτιστικές πρωτεύουσες», είπε ο κ. Μπαρόζο.

Το Θεατρικό Βραβείο «Μελίνα Μερκούρη» θεσμοθετήθηκε στην Ελλάδα το 2007 και δίνεται μαζί με το βραβείο «Δημήτρης Χορν», σε νέους και νέες Έλληνες και Ελληνίδες ηθοποιούς, αντίστοιχα.

Βραβείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO

H 6η Μαρτίου, ημέρα του θανάτου της, έχει ορισθεί από την UNESCO ως παγκόσμια μέρα πολιτισμού κατά την οποία απονέμεται το Βραβείο «Μελίνα Μερκούρη» από το 1997 και κάθε δύο χρόνια σε ανθρώπους ή οργανισμούς για την προσπάθειά τους να διασωθούν μνημεία πολιτισμού της ανθρωπότητας. Το βραβείο περιλαμβάνει και μία συμβολική επιταγή ύψους 20.000 δολαρίων.