Το κόστος της αδράνειας

07:41 2/12/2013 - Πηγή: Matrix24

Τα τελευταία χρόνια, η χώρα πληρώνει το κόστος της αδράνειας. Διαφορετικά, πληρώνει το γεγονός ότι δεν αντιλήφθηκε ότι σε έναν κόσμο που συνεχώς εξελίσσεται και μεταβάλλεται η στασιμότητα συνεπάγεται οπισθοδρόμηση. Στο δεύτερο ήμισυ του 20ου αιώνα, η χώρα πέτυχε πολλά, όπως η αύξηση του εθνικού εισοδήματος, η γεφύρωση του μετεμφυλιακού χάσματος και η είσοδος στον ευρωπαϊκό πυρήνα. Ωστόσο, δεν μπόρεσε ποτέ να διαμορφώσει στέρεους θεσμούς, λειτουργικό φορολογικό σύστημα, κράτος δικαίου, συγκροτημένο σύστημα εισοδηματικής αναδιανομής, αποτελεσματικό κράτος πρόνοιας, συνεχή και υποσχόμενη καινοτόμο

επιχειρηματικότητα. Για την ακρίβεια, οι σποραδικές απόπειρες εκσυγχρονισμού κάποιων στρατηγικών τομέων και λειτουργιών του κράτους πολεμήθηκαν και η πλειοψηφία αυτών κατέληξαν ατελέσφορες ή παραπαίουσες. Έπεσαν θύματα των δυνάμεων της αδράνειας. Γιατί, όμως;

Κυριολεκτικά, η αδράνεια ορίζεται ως «η ιδιότητα της ύλης να αντιστέκεται στις μεταβολές τις κινητικής της κατάστασης». Κατ’ αναλογία, η αδράνεια νοείται ως η τάση τμημάτων της πολιτικής και της κοινωνίας να αντιστέκονται στις αλλαγές και τις διαφοροποιήσεις εν συγκρίσει με το παρελθόν. Εναλλακτικά, η αδράνεια μπορεί να θεωρηθεί ως η συνισταμένη της απραξίας, της αναβλητικότητας και της αναποφασιστικότητας. Άλλωστε, η δράση απαιτεί δύσκολες αποφάσεις, ρήξεις με τα τετριμμένα, μάχη με τα «κακώς κείμενα». Αντιθέτως, η αδράνεια αρνείται τη μεταβολή, είναι βολική και εύκολη. Είναι μια συντηρητική στάση, η οποία μεταθέτει τις ευθύνες και τις επίπονες αποφάσεις στο μέλλον. Παράλληλα, συντελεί σε ένα «ειδεχθές έγκλημα» κατά της στοιχειώδους γενεαλογικής δικαιοσύνης. Κατ’ αυτή την έννοια, οι ετεροχρονισμένες αποφάσεις συνεπάγονται ένα απείρως μεγαλύτερο κόστος, το οποίο συναθροίζει και το σωρευτικό κόστος της αναβολής και της αδράνειας.

Η αδράνεια αναπτύχθηκε και εδραιώθηκε εξαιτίας της ανοχής απέναντι στους πολιτικούς και κοινωνικούς φορείς οι οποίοι πρότασσαν στατικές και εφήμερες «λύσεις», σε ένα κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον που προδήλως ήταν δυναμικό και συνεχώς εξελισσόμενο. Η ευκολία που προσφέρουν οι παγιωμένες δομές του παρελθόντος, ο φόβος απέναντι στο νέο, η νοοτροπία της ήσσονος προσπάθειας, η πίστη σε «από μηχανής» ηγέτες, η ανάπτυξη πελατειακών σχέσεων, η αδιαφορία και η αποστροφή απέναντι στην ατομική και συλλογική αριστεία καθώς και πολλά άλλα διαμόρφωσαν λογικές απραξίας και απομόνωσης των ολίγων που κατά το παρελθόν διατύπωσαν το πρόβλημα και εναντιώθηκαν στις δυνάμεις της αδράνειας.

Οι δυνάμεις της αδράνειας διαδραμάτισαν κομβικό ρόλο στις πολιτικές αποφάσεις, εκτελώντας εξουσία χωρίς σαφείς στόχους, σχέδιο και όραμα. Δημιούργησαν ένα μύθο χωρίς δύσκολες αποφάσεις που θα έπλητταν ή θα στενοχωρούσαν, με αποτέλεσμα τον μετριασμό ή την περιθωριοποίηση των δυνάμεων της ευθύνης και της δράσης. Πολιτικές προτάσεις που δεν εξυπηρετούσαν το απλουστευτικό αφήγημα της μεταπολίτευσης δύσκολα ευδοκιμούσαν.

Τα πράγματα σήμερα έχουν διαφοροποιηθεί, δεδομένου ότι η χώρα βρέθηκε στο χείλος της χρεοκοπίας, συνεπώς οι αποφάσεις είναι πλέον αναγκαίες και η δράση επιβεβλημένη. Η δημοσιονομική προσαρμογή και οι αλλαγές είναι έντονες και σκληρές αφενός εξαιτίας των επιλογών των εταίρων και αφετέρου επειδή η χώρα άφησε τα προβλήματα να οξυνθούν αδιαφορώντας για το μέλλον.

Με βάση τα ανωτέρω, η αδράνεια στις κοινωνικές και πολιτικές αποφάσεις δεν είναι ένα φυσικό φαινόμενο, ή μια ιδιότητα στην οποία έχουμε εγκλωβιστεί. Είναι αποτέλεσμα επιλογών, που αποδεικνύουν την απουσία υπευθυνότητας, ωριμότητας, προσανατολισμού και στόχευσης για μια χώρα. Οι δυνάμεις της υπάρχουν και σήμερα, και ευαγγελίζονται επιστροφή στον πρότερο βίο σχετικά γρήγορα και εύκολα, χωρίς ουσιαστικές τομές και αλλαγές. Ωστόσο, η περιοριστική δημοσιονομική πολιτική σε αυτή την εξαιρετικά δύσκολη περίοδο δεν δικαιολογεί το μηδενισμό των πάντων, τις ανεδαφικές προτάσεις και την προσκόλληση στις δομές και τις νοοτροπίες του παρελθόντος. Εν ολίγοις, η αδράνεια -μια βασική γενεσιουργός αιτία του μαρασμού και της ήττας- δεν μπορεί να αποτελέσει συστατικό και μέρος του σχεδίου για την επόμενη μέρα. Ο απεγκλωβισμός από αυτή είναι η αναγκαία –αλλά όχι ικανή- συνθήκη για την ανάκτηση της διεθνούς αξιοπιστίας και της απολεσθείσας δυναμικής.