Το πνεύμα της Βαϊμάρης

07:30 4/1/2013 - Πηγή: Matrix24

Η λήξη του Μεγάλου Πολέμου (του πρώτου παγκοσμίου δηλαδή) βρήκε τη Γερμανία σε μια κατάσταση πρωτοφανή : ενώ δεν είχε χάσει τον πόλεμο εξαναγκάστηκε από τις 27 νικήτριες δυνάμεις να υποστεί τις ταπεινώσεις του ηττημένου. Πέρα από τις επανορθώσεις, την απαγόρευση των εξοπλισμών, την παραχώρηση στη Γαλλία της Αλσατίας και της Λωρραίνης, την παραίτηση από όλες τις αποικίες της, την απώλεια του Νταντσιχ, την ακύρωση της Συνθήκης του Μπρεστ Λιτοφσκ κτλ, η Γερμανία υποχρεώθηκε να αποδεχθεί το Σύμφωνα της Κοινωνίας των Εθνών που

οδήγησε στο πολίτευμα της Βαϊμάρης.

Χωρίς καμιά υπερβολή υπήρχε ενα «στιλ Βαϊμάρης» πολύ πριν από την ίδια τη Βαϊμάρη. Μιλάμε για για τον εξπρεσιονισμό στη ζωγραφική,. Τη λογοτεχνία και το θέατρο, καθώς και στην ατονική μουσική. Συνάμα η πόλη συσχετίστηκε με το όνομα του Φρόιντ, με τη θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν και με την κοινωνιολογία του Μαξ Βέμπερ. Επίσης ο Γκρόπιους είχε καταθέσει το κτίσμα Μπαουχάους. Συγκεκριμένα, ο μοντερνισμός της Βαϊμάρης προκάλεσε εκ του αντιθέτου ένα πολιτικο-πολιτιστικό ρεύμα αντίδρασης που έκανε τη σχολή Μπαιχάους να μοιάζει με κόκκινο πανί στα μάτια της Δεξιάς. Ο λόγος; Τα νεόδμητα σπίτια δεν είχαν «γερμανικές»στέγες αλλά επίπεδες.

Ο Μάρτιν Χάιντεγκερ, ο Κάρλ Σμίθυ, ο Σπέγκλερ κλπ, εξέφρασαν ο καθείς με τον τρόπο του τις νέες ιδέες της γερμανικής κοινωνίας. Η απροσωπία, ήτοι ο κοινός νους, σήμαινε για τον Γερμανό φιλόσοφο την απουσία αυτού που μιλούσε με καθιερωμένα σχήματα, με άλλα λόγια η δικτατορία των πολλών εμπόδιζε τον πολίτη να έχει διαυγή σχέση με τον εαυτό του.

Ο Κάρλ Σμίθ κατήγγελλε το Κοινοβούλιο το οποίο θεωρούσε τόπο σύγκρουσης των οργανωμένων συμφερόντων και όχι θεσμό όπου εκφραζόταν η ανταλλαγή απόψεων. Άραγε θα μπορούσε η Γερμανία να απαλλαγεί απο την επιδημία του κοινοβουλευτισμού; Αν ο πρόεδρος στρέφεται κατά του καγκελαρίου, η δημοκρατία κατά του κοινοβουλίου, ο λαός να γίνεται μάρτυρας κατηγορίας κατά των εκπροσώπων του, ο Σμίθ μπορούσε να δικαιολογήσει (δημοκρατικότατα…) τη συνηγορία υπέρ του Φίρερ και της εκλογής δια βοής.

Όσο για τον Σπέγκλερ στρεφόταν υπέρ του γερμανικού και ακριβέστερα του πρωσικού σοσιαλισμού. Στο βιβλίο του «Πρωσισμός και σοσιαλισμός» τόνιζε ότι το μέγα παγκόσμιο ζήτημα είναι η εκλογή ανάμεσα στην πρωσική και στην αγγλική ιδέα, ήτοι στον σοσιαλισμό και τον καπιταλισμό, στο Κράτος και στο Κοινοβούλιο. Θεωρούσε τον Μάρξ νεκρό, οπότε η εργατική τάξη όφειλε να απαλλαγεί απο τις μαρξιστικές αυταπάτες.

Η διαιρεμένη γερμανική κοινωνία, που άλλοτε αριθμούσε εκατοντάδες πριγκιπάτα, έπρεπε παντί τρόπω να συνενωθεί σε ένα ακέραιο έθνος. Άρα ο εθνικισμός ήταν η απάντηση στον μαρξισμό και στον φιλελευθερισμό. Τυχαία μήπως ο Χίτλερ διέκρινε τη χρησιμότητα του εθνικισμού στην εσωτερική πολιτική, ως όπλου κατά της μαρξιστικής Αριστεράς όλων των αποχρώσεων.