Ανάγκη συνεχούς επιτήρησης για να μην επανεμφανισθεί η πολιομυελίτιδα στην Ευρώπη

16:17 25/10/2013 - Πηγή: Παρασκηνιο

Του Αθανάσιου Τσακρή

Η πολιομυελίτιδα, νόσος που έχει εξαφανιστεί από τα περισσότερα μέρη του κόσμου, συνεχίζει να απασχολεί τον ΠΟΥ σε κάποιες γεωγραφικές περιοχές. Έτσι στις αρχές Οκτωβρίου τουλάχιστον δύο άτομα στη Συρία εμφάνισαν τη νόσο, όπως έδειξαν οι μικροβιολογικές εξετάσεις, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα το τμήμα Λοιμωδών Νοσημάτων στο γραφείο του ΠΟΥ για την Ανατολική Μεσόγειο να δηλώσει ότι: «Δεδομένης της μεγάλης μετακίνησης πληθυσμών τόσο εντός της Συρίας όσο και στα σύνορα, σε συνδυασμό με την επιδείνωση των υγειονομικών συνθηκών, οι επιδημίες είναι αναπόφευκτες». Δήλωση

που εγείρει ανησυχία σε μια χώρα όπου το ένα τρίτο των νοσοκομείων έχει πάψει να λειτουργεί, ενώ σε άλλες περιπτώσεις το 70% του προσωπικού έχει εγκαταλείψει τις θέσεις του.

Η πολιομυελίτιδα είναι ιογενής λοίμωξη, που προσβάλει κυρίως παιδιά ηλικίας μικρότερης των 5 ετών. Προκαλείται από 3 τύπους του ιού που ανήκουν στην ομάδα των εντεροϊών. Οι ιοί αυτοί έχουν την ιδιότητα να επιβιώνουν στο περιβάλλον σε νερό ή τροφή που έχουν μολυνθεί από κόπρανα ασθενών και εισέρχονται στον οργανισμό με την εντεροστοματική οδό. Οι περισσότεροι άνθρωποι που θα μολυνθούν με τον ιό μπορεί να μην έχουν καθόλου συμπτώματα. Ωστόσο, μερικοί εμφανίζουν γενικά συμπτώματα όπως πυρετό, πονοκέφαλο, εμετούς και έντονες μυαλγίες και ένα μικρό ποσοστό (1 στους 200) μπορεί να εμφανίσουν μόνιμη παράλυση (κυρίως των κάτω άκρων). Μεταξύ των ασθενών που παραλύουν, 5-10% πεθαίνουν λόγω παράλυσης των αναπνευστικών μυών. Θεραπεία δεν υπάρχει, παρά μόνο υποστηρικτικά μέτρα. Ωστόσο, η μόλυνση από τον ιό προλαμβάνεται μέσω του εμβολιασμού, ο οποίος προστατεύει όχι μόνο όσους έχουν εμβολιαστεί, αλλά και την ευρύτερη κοινότητα. Αυτά είναι σε δύο μορφές: 1) σε ενέσιμη μορφή από νεκρούς ιούς (IPV) και 2) από του στόματος χορηγούμενο που περιέχει ζωντανούς εξασθενημένους ιούς (OPV), το οποίο μάλιστα, μπορεί να χορηγηθεί και από απλούς εθελοντές, ενώ το κόστος του είναι μόλις 11 cents του δολαρίου.

Η μεγάλη προσπάθεια εξάλειψης της πολιομυελίτιδας με τη συμμετοχή περισσότερων από 20 εκατομμύρια εθελοντών παγκοσμίως πέτυχε τον εμβολιασμό περισσότερο από 2.5 δισ. παιδιών τα τελευταία 20 χρόνια, και είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση σε ποσοστό 99% των ατόμων με παράλυση (από 350.000 το 1988 σε 223 το 2012). Σήμερα μόνο τρεις χώρες στο κόσμο παραμένουν ενδημικές για τον ιό (Αφγανιστάν, Νιγηρία και Πακιστάν), από 125 που ήταν το 1988, ενώ παράλληλα υπάρχει πρόσφατα αναφορά κάποιων λίγων περιστατικών από την Αιθιοπία, τη Σομαλία και την Κένυα. Πρόσφατη μελέτη έχει αναδείξει ότι αν η πολιομυελίτιδα εξαφανιζόταν από τον πλανήτη έως το 2015, το οικονομικό όφελος για την ανθρωπότητα έως το 2035 θα έφτανε τα 40 με 50 δισ. δολάρια.

Αν και οι χώρες της EU/EEE από το 2002 έχουν ανακηρυχθεί επίσημα «απαλλαγμένες – πολιομυελίτιδας», ανησυχία προέκυψε τον τελευταίο χρόνο λόγω, όχι μόνο της εμφάνισης πιθανών κρουσμάτων στη Συρία, αλλά και από την απομόνωση του άγριου τύπου (όχι στέλεχος του εμβολίου) του ιού 1 της πολιομυελίτιδας (wild-type polio virus 1) σε απόβλητα και ασυμπτωματικούς φορείς στο Ισραήλ.

Πιο συγκεκριμένα από το Φεβρουάριο έως τον Αύγουστο του 2013, ο ιός απομονώθηκε συνολικά από 91 δείγματα αποβλήτων από συνολικά 27 σημεία δειγματοληψίας στο Νότιο και Κεντρικό Ισραήλ. Ταυτόχρονα απομονώθηκε και από δείγματα κοπράνων 42 ασυμπτωματικών φορέων, κατοίκων των ίδιων περιοχών (4.4% του συνόλου των ατόμων που ελέγχθηκε). Τα συγκεκριμένα άτομα είχαν εμβολιαστεί μόνο με τον IPV τύπο του εμβολίου, σύμφωνα με τις ισχύουσες εθνικές οδηγίες. Τα στελέχη του ιού που απομονώθηκαν σχετίστηκαν με αυτά του Πακιστάν, καθώς και αυτά που απομονώθηκαν από απόβλητα στο Κάιρο το Δεκέμβριο του 2012. Μέχρι σήμερα δεν έχουν αναφερθεί περιστατικά κλινικής λοίμωξης στις αντίστοιχες περιοχές. Πρέπει να σημειωθεί ότι, μέχρι την παραπάνω αναφορά, το Ισραήλ είχε να απομονώσει άγριο τύπο του ιού της πολιομυελίτιδας σε περιβαλλοντικά δείγματα από το 2002. Σποραδικές περιπτώσεις απομόνωσης από δείγματα περιβαλλοντικά είχαν σημειωθεί από το 1991 έως 2002, χωρίς αναφορές μετάδοσης του ιού και εμφάνισης της νόσου. Το 1988 καταγράφηκαν τα τελευταία περιστατικά παραλυτικής πολιομυελίτιδας.

Η ανησυχία στην Ευρώπη από τα πρόσφατα δεδομένα προέρχεται από το γεγονός ότι χώρες της Ευρώπης γειτνιάζουν με γεωγραφικές περιοχές όπου παρατηρείται μειωμένη ή καθόλου εμβολιαστική κάλυψη έναντι της πολιομυελίτιδας. Υπολογίζεται ότι 12 εκατομμύρια πληθυσμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση ηλικίας 29 ετών δεν έχουν εμβολιαστεί ή δεν έχουν ολοκληρώσει όλες τις δόσεις του εμβολιαστικού σχήματος, όπως αυτό καθορίζεται από τις αντίστοιχες εθνικές οδηγίες. Βέβαια πρόσφατες επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι δεν υπάρχει κυκλοφορία ούτε του άγριου τύπου του ιού, ούτε του τύπου του εμβολίου, στην περιοχή της Ευρώπης, γεγονός που δείχνει ότι αυτή συνεχίζει να είναι ελεύθερη πολιομυελίτιδας.

Συγκεκριμένα, για την χώρα μας, κρούσμα πολιομυελίτιδας οφειλόμενο σε άγριο τύπο του ιού έχει να εμφανιστεί από το 1997, ως αποτέλεσμα της υψηλής εμβολιαστικής κάλυψης και τα υψηλά επίπεδα ανοσίας του Ελληνικού πληθυσμού. Τα τελευταία κρούσματα καταγράφηκαν το 1996 σε παιδιά αθιγγάνων που δεν είχαν εμβολιασθεί έναντι της πολιομυελίτιδας, ενώ η συγκεκριμένη εμφάνιση της λοίμωξης συνέβη στο πλαίσιο επιδημίας που υπήρχε την εποχή εκείνη σε γειτονικές χώρες (Αλβανία και Γιουγκοσλαβία).

Η μόνη λύση για να μην υπάρξει επανάκαμψη της πολιομυελίτιδας είναι η ενίσχυση της επιδημιολογικής επιτήρησης σε όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας. Οι ιδιαιτερότητες που υπάρχουν στη χώρα μας, όπως πληθυσμοί με μειωμένη εμβολιαστική κάλυψη (αθίγγανοι) και η είσοδος μεταναστών και προσφύγων από ενδημικές περιοχές, δείχνουν ίσως την μεγαλύτερη ανάγκη επιδημιολογικής επιτήρησης της πολιομυελίτιδας στη χώρα μας, τόσο σε επίπεδο περιβάλλοντος, όσο και στην ενίσχυση της καταγραφής και διερεύνησης όλων των πιθανών περιστατικών χαλαρής παράλυσης που μπορεί να συνδέονται με λοίμωξη από τον ιό. Μπορεί σήμερα να θεωρούμαστε «ελεύθεροι πολιομυελίτιδας», αλλά τα παραπάνω δεδομένα, σε συνδυασμό με την συνεχιζόμενη οικονομική κρίση, που επηρεάζει τη δυνατότητα τήρησης του προγράμματος εμβολιασμών από τις «πληγείσες» ελληνικές οικογένειες, θα μπορούσε να οδηγήσει στην επανεμφάνιση ενός ακόμη προβλήματος για τη Δημόσια Υγεία.

* Ο Αθανάσιος Τσακρής, είναι Καθηγητής Μικροβιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Παν/μίου Αθηνών

The post Ανάγκη συνεχούς επιτήρησης για να μην επανεμφανισθεί η πολιομυελίτιδα στην Ευρώπη appeared first on Paraskhnio.gr.