Η ερμηνεία των ονείρων από τον Φρόιντ

15:30 4/11/2012 - Πηγή: Παρασκηνιο

Σύγγραμμα του αυστριακού νευρολόγου και ψυχίατρου Ζίγκμουντ Φρόιντ (1856-1939), που αποτέλεσε την πρώτη συστηματική προσπάθεια να εξηγηθούν με επιστημονικό τρόπο τα όνειρα («Die Traumdeutung», ο πρωτότυπος τίτλος στα Γερμανικά).

«Στις σελίδες που ακολουθούν θα αποδείξω ότι υπάρχει μια ψυχολογική τεχνική, που κάνει δυνατή την ερμηνεία των ονείρων και μέσω αυτής της τεχνικής κάθε όνειρο αποκαλύπτεται ως ψυχολογική δομή» γράφει στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου ο πατέρας της ψυχανάλυσης. Κυκλοφόρησε στις 4 Νοεμβρίου 1899 στη Λειψία από τον εκδοτικό οίκο «Άλφρεντ Ντόιτκε», με

έτος έκδοσης το 1900, για να υποδηλωθεί ο κοσμοϊστορικός του χαρακτήρας.

Όλα ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του 1896, όταν πέθανε ο πατέρας του Γιάκοπ σε ηλικία 81 ετών. Στον σαραντάχρονο Ζίγκμουντ απελευθερώθηκαν συναισθήματα, που θεώρησε ότι ήταν απωθημένα και αφορούσαν πρώιμες εμπειρίες του. Από τον Ιούλιο του 1897 ξεκίνησε μια σοβαρή προσπάθεια για να αποκαλύψει το νόημά τους, αντλώντας από μια τεχνική γνωστή ανά τους αιώνες, την αποκρυπτογράφηση των ονείρων. Ασχολήθηκε επίμονα με τα όνειρα, γιατί τα θεωρούσε ως «τη βασιλική οδό προς τη γνώση του ασυνείδητου» και πίστευε ότι έχουν κρυφά νοήματα. Προσπάθησε να τα καταλάβει, ώστε μέσα από αυτά να καταλάβει τους ίδιους τους ανθρώπους και το πώς αυτοί σκέπτονταν ή ενεργούσαν.

Στο βιβλίο του μας δίνει μια εξαιρετικά λεπτομερή εξήγηση για το πώς δημιουργούνται τα όνειρα και το πώς λειτουργούν. Διανθισμένο με μαρτυρίες από δικά του όνειρα και ασθενών του, υποστηρίζει τη βασική θέση ότι τα όνειρα είναι η μεταμφιεσμένη εκπλήρωση μιας καταπιεσμένης ή απωθημένης ασυνείδητης επιθυμίας, που συνδέεται ιδιαίτερα με σεξουαλικά και επιθετικά ένστικτα και η έκφρασή της λογοκρίνεται προτού γίνει συνειδητή. Ακόμη και οι εφιάλτες που εκδηλώνουν προφανή άγχη είναι η εκπλήρωση τέτοιων επιθυμιών. Για παράδειγμα, όσοι ονειρεύονται πως πετούν ή αιωρούνται, θέλουν να ελευθερωθούν από την παιδική τους ηλικία. Εάν κάποιος ονειρεύεται πως κάποιος στενός του συγγενής πεθαίνει, πιθανότατα κρύβει εχθρότητα για το πρόσωπο αυτό ή επιθυμία να αποκτήσει αυτά που έχει το άλλο πρόσωπο.

Την αποκωδικοποίηση των ονείρων αναλαμβάνει ο ψυχαναλυτής, που ακολουθεί τέσσερις βασικούς δρόμους: Συμπύκνωση, Μετάθεση, Αναπαράσταση και Δευτερογενής Αναθεώρηση. Στο βιβλίο του, ο Φρόιντ εισάγει την έννοια του Εγώ, ενώ υπάρχουν οι πρώτες νύξεις γι’ αυτό που στα κατοπινά του έργα θα ονομάσει Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα.

Το βιβλίο είχε μικρή απήχηση στην αρχή και έπρεπε να περάσουν σχεδόν δέκα χρόνια για να διατεθούν τα πρώτα 600 αντίτυπα. Άρχισε να συζητείται στα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα, όταν δημοσιεύθηκαν οι πρώτες κριτικές, στη συντριπτική τους πλειονότητα αρνητικές. Σήμερα, η «Ερμηνεία των Ονείρων» θεωρείται ότι άνοιξε πρωτόγνωρους δρόμους στην Ψυχολογία. Σε προχωρημένη ηλικία, το 1931, προλογίζοντας την τρίτη αγγλική έκδοση του μεγάλου έργου του, ο Φρόιντ έγραψε ότι τέτοιες γνωστικές ιδέες έρχονται σε έναν άνθρωπο μόνο μία φορά στη ζωή του.

<