Η μίμηση ως παράγων στασιμότητας

16:08 10/3/2013 - Πηγή: Παρασκηνιο

Του ΧΡIΣΤΟΥ ΒΑΧΤΣΙΑΒΑΝΟΥ

Οι άνθρωποι, εκούσια ή ακούσια, έχουν την τάση να μιμούνται τον περίγυρό τους (κυρίως), καθώς και τα πρότυπά τους. Αυτό δεν συνιστά προσωπική διαπίστωση, καθώς πλήθος κοινωνιολογικών μελετών το έχουν αποδείξει κατά καιρούς, αλλά, παράλληλα, δεν καθιστά τον καθένα από μας ένα άβουλο ον, διότι μας βοηθά να καταλαβαίνουμε τις δυνατότητες και τις επιλογές μας. Διαφέρουμε ως είδος από τους υπόλοιπους ζώντες οργανισμούς, κυρίως χάρη στη λογική και στην κριτική μας σκέψη, η οποία μας επιτρέπει να ξεχωρίζουμε ποιότητες, να κάνουμε προσωπικές επιλογές και να είμαστε ξεχωριστοί.

Ο

βαθμός χρησιμοποίησης αυτής της σκέψης είναι που μας διαχωρίζει σε απλούς οργανισμούς που υπάρχουν στο σύμπαν και άγονται/φέρονται από άλλους, ή σε άτομα με άποψη και προσωπικότητα, που ενεργούν αδέσμευτα και δεν σταματάνε να ψάχνονται όσο ζουν. Να ψάχνονται για κάτι καλύτερο, ανώτερο, έξω από συμβατικές εξαρτήσεις. Αυτό το Ιδανικό έχει για τον καθένα διαφορετικά πρόσωπα και χαρακτηριστικά. Για τον Αριστοτέλη ήταν η μεσότης, για τον Φρ. Μπέικον η μέγιστη γνώση, για τον Νίτσε ο υπεράνθρωπος, για τον Πλάτωνα ο κόσμος των ιδεών, για τις θρησκείες ο Θεός. Ο καθένας μπορεί να έχει μια διαφορετική θεώρηση για την ταυτότητα του Ιδανικού. Αυτό θα ισχύει εσαεί και συνιστά τη διαφορετικότητα των σκεπτόμενων ανθρώπων. Για να φτάσει κανείς σε αυτό το σημείο, όμως, πρέπει να σκεφτεί μόνος του, χωρίς δεσμεύσεις από άλλους, από τον περίγυρο, από τα σύγχρονα μέσα που μας κατακλύζουν με ανούσιες πληροφορίες και μας παραλύουν νοητικά. Νομίζουμε πως γνωρίζουμε τον εαυτό μας, αλλά, τις περισσότερες φορές, αυτό είναι μια ουτοπία. Δεν μπορείς να μάθεις ποιος πραγματικά είσαι, αν δεν σταματήσεις να μιμείσαι και να πιθηκίζεις.

Η αυτοκριτική πρέπει να είναι σκληρή για να είναι πραγματική και ο αυτοέλεγχος πρωταρχικός σκοπός του καθενός. Ο δρόμος προς την ανακάλυψη του Ιδανικού δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα, αλλά η επίγνωση της προσωπικής εξέλιξης αποτελεί ισχυρό κίνητρο ικανοποίησης. Επειδή, όμως, τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά κάθε εποχής απηχούν και τα εθνικά (και το αντίστροφο), ας προσπαθήσουμε να συλλογιστούμε τι αυθεντικό έχουμε να επιδείξουμε ως χώρα τις τελευταίες δεκαετίες. Από τον πολιτισμό (από εκεί ξεκινάνε όλα), μέχρι την άσκηση πολιτικής, το εκπαιδευτικό σύστημα κ.λπ. Μάθαμε να αναμασάμε κουραστικά, μονότονα, τα ίδια και τα ίδια. Δεν ενδιαφερθήκαμε ποτέ ουσιαστικά για τη δημιουργία μιας γνήσιας ελληνικής πολιτικής στρατηγικής, η δημιουργικότητά μας απολαμβάνει να σέρνεται στον πάτο, ελάχιστες εμπνεύσεις, λίγοι πρόθυμοι –και ελάχιστα προβεβλημένοι‒ για την υπέρβαση, καμία διάθεση για ουσιαστική αλλαγή νοοτροπίας. Ναι, θέλει χρόνο. Πόσο, όμως, και ποιος το αποφασίζει, αν όχι όλοι εμείς; Η πραγματικότητα δεν είναι φρούτο που ωριμάζει, πέφτει, και αλλάζει. Τίποτα δεν αλλάζει χωρίς προσπάθεια! Μοιάζουμε να περιμένουμε να κάνουν οι άλλοι την αρχή, οι άλλοι πάντα κάνουν το σωστό, εμείς ακολουθούμε. Δεν έχουμε τη διάθεση να κάνουμε το πρώτο βήμα, τις δικές μας επιλογές. Γιατί; Προς τι ο φόβος; Ναι, θέλει χρόνο.

Ο χρόνος είναι λίγος. Λίγος για όλους. Αλλά προλαβαίνουμε. Δεν είναι δικαιολογία ο χρόνος, δεν πρέπει να είναι. Δεν υπάρχει η κατάλληλη στιγμή για αλλαγή, τώρα είναι! Η κρίση μάς ξεγύμνωσε –έκανε και κάτι καλό. Τώρα μπορούμε να δούμε καθαρότερα, δεν υπάρχουν οι ψευδαισθήσεις του παρελθόντος. Τα παραμύθια μάθαμε (;) πως δεν έχουν πάντα χαρούμενο τέλος. Ας απαλλαγούμε από τη νεοελληνική νοοτροπία που ισοπέδωσε την Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες και ας αλλάξουμε πρωτίστως εμείς οι ίδιοι, εάν επιθυμούμε να αλλάξει και η χώρα μας. Αν η ανάγκη μας για μίμηση είναι τόσο μεγάλη και αδήριτη, ας προτιμήσουμε τα θετικά πρότυπα. Όμως, ακόμη και αυτά θα έχουν ημερομηνία λήξης, γιατί δεν αποτελούν κτήμα μας. Μόνο μέσω της δημιουργικότητας και των νέων, αυθεντικών, καινοτόμων ιδεών θα ξεχωρίσουμε, θα πρωταγωνιστήσουμε και θα συμβάλουμε στην αναγέννηση του τόπου, αλλά και του εαυτού μας.