Ο «Φον Δημητράκης» του Ψαθά στο θέατρο Μουσούρη

22:53 25/9/2013 - Πηγή: Παρασκηνιο

«ΦΟΝ ΔΗΜΗΤΡΑΚΗΣ»
του Δημήτρη Ψαθά

Προγραμματισμένη πρεμιέρα: Πέμπτη 10 Οκτωβρίου

ΘΕΑΤΡΟ ΜΟΥΣΟΥΡΗ
Πλ. Καρύτση 7, Αθήνα, τηλέφωνο: 210 3310936.

Με ένα ιδιαίτερα επίκαιρο έργο της ελληνικής δραματουργίας, συνεχίζει την πορεία του στο υψηλού επιπέδου θέατρο Μουσούρη, ο Πέτρος Φιλιππίδης. Ο «Φον Δημητράκης» του Δημήτρη Ψαθά, ένα αλληγορικό θεατρικό

κείμενο με κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις,γράφτηκε το 1946, στην περίοδο του Εμφυλίου.

Η υπόθεση εκτυλίσσεται σ’ ένα αστικό σπίτι της Αθήνας του 1942. Ο Δημήτρης Χαρίτος είναι ένας ανίκανος και ψεύτης πολιτευτής, ένας δειλός οσφυοκάμπτης, ο οποίος θέλει πάση θυσία να υπουργοποιηθεί. Όταν του δίνεται η ευκαιρία, μέσω ενός Έλληνα πράκτορα των Γερμανών, να γίνει υπουργός της κατοχικής κυβέρνησης, τότε χάνει το μέτρο, γελοιοποιείται χάριν της εξουσίας, αποκηρύσσει μέχρι και τον γιο του – ο οποίος ως αντάρτης του βουνού δυσκόλεψε την ανέλιξή του- και σφιχταγκαλιάζεται με την υπουργική καρέκλα, που δε θέλει με τίποτε να χάσει. Στην οικογένεια αυτού του προδότη, όμως, οι απόψεις είναι διαφορετικές: εκτός από τον αντιφρονούντα γιό του, η κόρη κι ο αδερφός του ενώνονται για να μεταφέρουν πίσω από την πλάτη του τρόφιμα και πολεμοφόδια στους αντάρτες. Μια αντίφαση που σχολιάζεται καυστικά.

Πίσω από τη έξοχη κωμωδία χαρακτήρων του Ψαθά, βρίσκεται σε όλη του την οξύτητα το τραγικό στοιχείο. Θίγεται το θέμα της εξάρτησης των ανθρώπων από την εξουσία, η επικινδυνότητα της αρρωστημένης φιλοδοξίας, ενώ παράλληλα τίθεται το δίλημμα αν οι επιλογές των ανθρώπων πρέπει να γίνονται σύμφωνα με τη συνείδηση ή με το συμφέρον. Η επιστροφή στη σκηνή του θρυλικού «Φον Δημητράκη», του κορυφαίου έργου του Ψαθά, συμπίπτει με μια εποχή που μοιάζει σε πολλά μ’ εκείνην που πρωτοεμφανίστηκε.

Το πρόσωπο του κεντρικού χαρακτήρα είναι ”προιόν” μιας ανώμαλης και δραματικής περιόδου, μα ταυτοχρόνως διαχρονικό και πανανθρώπινο: ένας επικίνδυνος κακομοίρης με μίζερη συνείδηση, ένας εν δυνάμει Κάιν για ένα πινάκιο εξουσίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο μεγάλος Αιμίλιος Βεάκης ήταν ο πρώτος που έδωσε θεατρική πνοή στον Φον Δημητράκη

Ένας εξαιρετικός θίασος καταξιωμένων ηθοποιών, καθώς και νέων ταλαντούχων, έρχεται να αποδώσει με δεξιοτεχνία το σημαντικό αυτό έργο, που θα επιχειρήσει να επαναπροσδιορίσει την έννοια του ανθρωπισμού και να προτείνει αντίδραση κι αντίσταση σε όλα όσα θέλουν να μας μετατρέψουν σε άθυρμα στα σχέδια επίδοξων ”κατακτητών”. Αυτό που θεωρείται σίγουρο είναι ότι ο Δημητράκης, όλο και κάποιον πρωταγωνιστή της σύγχρονης πολιτικής εξουσίας θα θυμίσει σε όλους μας…

Για τις ανάγκες της παράστασης ο Πέτρος Φιλιππίδης έδωσε την ευκαιρία σε δύο νέα παιδιά, την Εύα Καλαποθάκη και τον Θανάση Ισιδώρου, οι οποίοι μόλις αποφοίτησαν από τη δραματική σχολή «Πράξις 7», να βρεθούν επί σκηνής με αξιόλογους ηθοποιούς.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Σκηνοθεσία: Πέτρος Φιλιππίδης
Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Γαβαλάς
Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος
Μουσική επιμέλεια: Ιάκωβος Δρόσος
Καλλιτεχνική σύμβουλος: Σεμίνα Διγενή
Παραγωγή: Θεατρικές επιχειρήσεις Κάρολος Παυλάκης
Προβολή και επικοινωνία: Brainco

ΗΘΟΠΟΙΟΙ:
Πέτρος Φιλιππίδης, Γεράσιμος Σκιαδαρέσης, Δημήτρης Μαυρόπουλος, Μαρία Κατσανδρή, Φαίη Ξυλά, Γιάννα Παπαγεωργίου, Γιώργος Ψάλτου, Μανώλης Χουρδάκης, Χριστίνα Σπατιώτη, Εύα Καλαποθάκη, Θανάσης Ισιδώρου.

ΚΡΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ:

«Ο Φον Δημητράκης είναι αναμφισβήτητα το κορυφαίο έργο του Ψαθά […]. Πρόκειται για μία σπαρταριστή κωμική σάτιρα πάνω σ’ ένα τραγικό θέμα: το πάθος για εξουσία. Ο κεντρικός χαρακτήρας του έργου έχει μία θεατρική ανάπτυξη σχεδόν ιδανική [...] Ο χαρακτήρας αναπτύσσεται και φαίνεται μέσα σε μια σιγουριά έξαρσης ως εκπρόσωπος μιας τάξης και ως προϊόν μιας συγκεκριμένης κοινωνικής δομής. Ο Δημητράκης παράγεται από μια ιδεολογία που θητεύει χρόνια στον καθημερινό φασισμό, πολύ πριν ο φασισμός εμφανιστεί ως επίσημη ιδεολογία της ισχύος. Γι’ αυτό το έργο του Ψαθά δεν είναι δέσμιο της επικαιρότητάς του. Οι Φον Δημητράκηδες πλήθυναν τα τελευταία χρόνια στον τόπο, προϊόντα μιας ιδεολογίας, που απολυτοποιεί την ισχύ, που εξατομικεύει το κέρδος, που μονοπωλεί τον πατριωτισμό, που θεωρητικοποιεί την προδοσία. [...] Στο Φον Δημητράκης δε γελοιοποιείται ένας άνθρωπος, ξεσκεπάζεται μια νοοτροπία, μια αγωγή, ένα κοινωνικό ιδεώδες. [...] Η εποχή των Φον Δημητράκηδων και οι άνθρωποί τους γίνονται μοντέλα για κάθε εποχή, όσο η κοινωνία βράζει στο ζουμί της. [...] Αλλά εκείνο στο οποίο στέκεται κανείς είναι η μαστοριά της κατασκευής της κωμωδίας αυτής. Δίχως τεχνάσματα, δίχως καταφυγή στην τεχνική της φάρσας, χωρίς βιασμένα απρόοπτα, η κωμωδία του Ψαθά κυλάει ακάθεκτη προς την κάθαρσή της. Κι όλα αυτά ενώ ο περίγυρος σφύζει από εκρηκτικά γεγονότα […]. Ο Φον Δημητράκης είναι μία πολιτική κωμωδία μόνο, που η θέση της, σωστά δε λέγεται, αλλά παράγεται και επιβάλλεται από τη δραματική της υφή.”

Κώστας Γεωργουσόπουλος 24-10-1979 [Κλειδιά και Κώδικες του Θεάτρου»

ΠΑΡΑΣΤΑΣΙΟΛΟΓΙΑ:
Ενωμένοι Καλλιτέχνες – Αιμίλιος Βεάκης (1946), Θέατρο Αλάμπρα – Θύμιος Καρακατσάνης (1979), ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Αγρινίου (1989), Εθνικό Θέατρο (1993), Θέατρο Βεάκη – Θύμιος Καρακατσάνης (1999) κ.ά.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΔΗΜΗΤΡΗ ΨΑΘΑ (1907-1979)

Ο Δημήτρης Ψαθάς, με καταγωγή από την Τένεδο, γεννήθηκε το 1907 στην Τραπεζούντα του Πόντου. Το 1923 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του και εργάστηκε από το 1925 ως δημοσιογράφος με ειδίκευση στο δικαστικό ρεπορτάζ στην εφημερίδα Ελεύθερο Βήμα. Από το 1937 και για 40 περίπου χρόνια συνεργάστηκε με τα Αθηναϊκά Νέα και παράλληλα με πολλά άλλα έντυπα, ενώ επίσης οργάνωσε ραδιοφωνικές εκπομπές. Το 1937 εκδίδει την πρώτη του συλλογή ευθυμογραφημάτων με τίτλο: Η Θέμις έχει κέφια. Ακολούθησαν πολλά ακόμη έργα, όλα στο χώρο της σατιρικής ευθυμογραφίας, με κορυφαίο τη Μαντάμ Σουσού το 1940, το οποίο του χαρίζει πανελλήνια αναγνώριση. Στο θέατρο πρωτοεμφανίστηκε το 1940 με την κωμωδία Το στραβόξυλο, που ανέβηκε από το θίασο του Βασίλη Αργυρόπουλου και γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Ακολούθησαν, μεταξύ άλλων, τα έργα: Φον Δημητράκης (1946), Ζητείται ψεύτης (1953), Μικροί φαρισαίοι (1954), Ένας βλάκας και μισός (1956), Φωνάζει ο κλέφτης (1958), Η Χαρτοπαίχτρα (1963), Ξύπνα Βασίλη (1965), που γνώρισαν επιτυχία στη θεατρική σκηνή, αλλά και την κινηματογραφική οθόνη. Εξέδωσε επίσης ταξιδιωτικά κείμενα (Κάτω από τους ουρανοξύστες, Παρίσι, Σταμπούλ και άλλα εύθυμα ταξίδια κ.ά.) που συνδυάζουν δημοσιογραφικά και ευθυμογραφικά στοιχεία με κοινωνικά και πολιτικά σχόλια. Η γραφή του Δημήτρη Ψαθά χαρακτηρίζεται από οξυδέρκεια, αμεσότητα, τόλμη και φαντασία. Το θεατρικό του έργο καθιέρωσε τη δραματουργική αξιοποίηση της ελληνικής καθημερινότητας με έντονο το στοιχείο της σάτιρας του νεοπλουτισμού και του μικροαστισμού. Με σημείο εκκίνησης το γαλλικό βουλεβάρτο και τη φάρσα συγγραφέων όπως οι Φεϋντώ και Πανιόλ, ο Ψαθάς δημιούργησε συχνά στέρεους και ολοκληρωμένους ήρωες, που προσέγγισαν μεγάλοι έλληνες ηθοποιοί (Βασίλης Λογοθετίδης, Ντίνος Ηλιόπουλος, Χρήστος Ευθυμίου, Μίμης Φωτόπουλος, κυρία Κατερίνα, Μαίρη Αρώνη, κ.ά.), οι οποίοι δημιούργησαν ένα συγκεκριμένο υποκριτικό ύφος και ήθος στο χώρο του νεοελληνικού θεάτρου, που φτάνει να έχει μιμητές ως τις μέρες μας.