Ο νέος κορωναϊός: Ένας απειλητικός αναπνευστικός ιός που εξαπλώνεται

13:13 28/6/2013 - Πηγή: Παρασκηνιο

Αθανάσιος Τσακρής
Καθηγητής Μικροβιολογίας, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών

Ένας νέος ιός που προκαλεί σοβαρή αναπνευστική λοίμωξη, εντοπίστηκε μόλις τον Σεπτέμβριο του 2012, όταν διαπιστώθηκε ότι προκάλεσε το θάνατο ενός 60-χρονου με αναπνευστική λοίμωξη στη Σαουδική Αραβία. Ο νέος αναπνευστικός ιός ανήκει στους κορωναϊούς, μια μεγάλη οικογένεια ιών, που περιλαμβάνει πολλούς τύπους ιών που μολύνουν τον άνθρωπο και διάφορα θηλαστικά. Οι κορωναϊοί έχουν πάρει το όνομά τους από τις πρωτεΐνες του περιβλήματός τους που διατάσσονται σε σχήμα κορώνας. Στον άνθρωπο συχνά προκαλούν το κοινό

κρυολόγημα. Στην ίδια οικογένεια ανήκει και ο θανατηφόρος ιός του SARS (Σύνδρομο Οξείας Αναπνευστικής Δυσχέρειας) που εμφανίσθηκε για πρώτη φορά στην Κίνα το 2002 και εξαπλώθηκε γρήγορα το 2002-2003 σε πολλές χώρες, προσβάλλοντας 8.000 περίπου ανθρώπους. Περίπου 800 από τους ασθενείς που προσβλήθηκαν κατέληξαν από βαριά αναπνευστική λοίμωξη. Η επιδημία του SARS μπόρεσε τελικά να ελεγχθεί μετά από πολύ αυστηρά μέτρα δημόσιας Υγείας που ληφθήκανε στις χώρες που εξαπλώθηκε ο ιός. Ο νέος κορωναϊός, που πήρε το όνομα Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV), λόγω της εμφάνισης του κυρίως σε χώρες της Μέσης Ανατολής, προκαλεί βαριά λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού, με κλινική εικόνα που χαρακτηρίζεται από υψηλό πυρετό, πνευμονία και αναπνευστική δυσχέρεια. Σε πολλές περιπτώσεις η λοίμωξη από τον ιό συνοδεύεται από νεφρική ή πολυοργανική ανεπάρκεια.
Μέχρι στιγμής, εργαστηριακά έχουν επιβεβαιωθεί 77 περιπτώσεις λοίμωξης από τον νέο κορωναϊό MERS-CoV και 40 από τους ασθενείς αυτούς έχουν καταλήξει. Τα περιστατικά αυτά αφορούν ενήλικες που προέρχονται από χώρες της Μέσης Ανατολής (Ιορδανία, Κατάρ, Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα), την Τυνησία αλλά και από Ευρωπαϊκές χώρες, όπως την Αγγλία, τη Γερμανία και τη Γαλλία, και αφορούν περιπτώσεις ασθενών με προηγούμενη νοσηλεία ή επίσκεψη σε χώρες της Μέσης Ανατολής. Αν και ο ιός δεν έχει προσβάλει μεγάλο αριθμό ατόμων, το γεγονός ότι πάνω από 50% των ασθενών καταλήγουν, έχει προκαλέσει ιδιαίτερη ανησυχία στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Στη χώρα μας, μέχρι στιγμής δεν έχει διαγνωσθεί περιστατικό αναπνευστικής λοίμωξης που να σχετίζεται με το νέο κορωναϊό.
Το πώς ο νέος ιός εμφανίσθηκε στον άνθρωπο παραμένει ένα ερωτηματικό που επιστημονικά δεν έχει ακόμη διευκρινισθεί. Ο MERS-CoV φαίνεται να έχει αναπτυχθεί πρώτα στις νυχτερίδες, χωρίς όμως να έχει εξακριβωθεί απόλυτα πως στη συνέχεια μεταδόθηκε στον άνθρωπο ή άλλα θηλαστικά. Έτσι, αν και εξελικτικά έχει σχέση με τους κορωναϊούς των νυχτερίδων, ακόμη δεν έχει διευκρινισθεί πώς πέρασε στον άνθρωπο. Επιστημονικά ευρήματα έχουν δείξει ότι ο υποδοχέας που επιτρέπει στον ιό να προσκολλάται και να μολύνει τα κύτταρα του αναπνευστικού συστήματος του ανθρώπου προσομοιάζει με αυτούς που υπάρχουν σε διάφορα είδη ζώων, συμπεριλαμβανομένων και των νυχτερίδων. Ο συγκεκριμένος ιός που απομονώθηκε από τους ανθρώπους είναι γενετικά παρόμοιος με τρία γνωστά στελέχη κορωναϊών που προσβάλουν τις νυχτερίδες. Το πιθανότερο είναι ότι οι νυχτερίδες μετέδωσαν τον ιό σε άλλα ζώα, τα οποία με τη σειρά τους τον μετέδωσαν στον άνθρωπο. Ήδη υπάρχουν επιδημιολογικές ενδείξεις σε χώρες της Μέσης Ανατολής που δείχνουν ότι ο MERS-CoV πιθανόν πέρασε στον άνθρωπο από καμήλες ή γάτες με αναπνευστική λοίμωξη.
Είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν πολλές ακόμη περιπτώσεις ήπιας λοίμωξης από τον νέο ιό, για τις οποίες δεν έγινε εργαστηριακή διάγνωση. Σε αυτό συνηγορεί και το γεγονός ότι ήδη τις τελευταίες μέρες ο ιός έχει απομονωθεί από άτομα του στενού περιβάλλοντος των ασθενών όπως και από νοσηλευτικό προσωπικό που περιέθαλπε ασθενείς με λοίμωξη από MERS-CoV χωρίς να εμφανίσουν συμπτώματα της λοίμωξης. Οι ενδείξεις που υπάρχουν μέχρι σήμερα δείχνουν ότι ο MERS-CoV, , δεν φαίνεται να μεταδίδεται τόσο εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο, όπως άλλοι κορωναϊοί ή αναπνευστικοί ιοί. Παρόλα αυτά το γεγονός ότι συσχετίζεται με πολύ βαριές αναπνευστικές λοιμώξεις και η ορατή πάντα δυνατότητα μετεξέλιξης ενός RNA ιού, όπως είναι ο MERS-CoV, σε ιό με αυξημένη μεταδοτικότητα, κάνει επιτακτική την ανάγκη επιτήρησης και έγκαιρης διάγνωσης κάθε καινούργιου περιστατικού λοίμωξης, ιδιαίτερα στις περιοχές που έχει ήδη εντοπισθεί ο νέος ιός ή σε ταξιδιώτες πού προέρχονται από χώρες που έχουν καταγραφεί τέτοια περιστατικά. Οι υγειονομικές υπηρεσίες της Ευρώπης αλλά και της χώρας μας βρίσκονται ήδη σε εγρήγορση ώστε κάθε περιστατικό σοβαρής αναπνευστικής λοίμωξης που σχετίζεται με προηγούμενη επίσκεψη ή διαμονή σε χώρες που έχει προκαλέσει πρόβλημα ο νέος ιός, να διερευνώνται εργαστηριακά και να λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης διασποράς του νέου κορωναϊού. Τα μέτρα αυτά είναι απαραίτητα για τον περιορισμό ευρύτερης διασποράς ενός τόσο επικίνδυνου ιού.