Όταν ο φακός «δαμάζει» την Άνδρο

15:55 10/8/2012 - Πηγή: Παρασκηνιο

Τους θερινούς μήνες στη Χώρα της Άνδρου λειτουργούν τρεις καθιερωμένοι χώροι εκθέσεων για τους επισκέπτες του νησιού: Το μουσείο σύγχρονης τέχνης του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή, το ίδρυμα Κυδωνιέως και το ωραίο νέο κλασικό της Καϊρείου Βιβλιοθήκης που εγκαινιάστηκε το 2002 ως εκθεσιακός χώρος. Στο χώρο αυτό έχουν προηγηθεί σημαντικές εκθέσεις, όπως η έκθεση φωτογραφίας με τίτλο «Η ΄Άνδρος του Ανδρέα Εμπειρίκου», η έκθεση «Ταξίδι στα κύματα της ιστορίας με γαλέρες και ιστιοφόρα» από τη συλλογή μικροναυπηγικής του Ευάγγελου Γρυπιώτη, η ιστορία της Γραφής και η αναπαράσταση του τυπογραφείου

του Καραουλάνη ενταγμένες στο εικαστικό και πολιτιστικό σκηνικό της Άνδρου.
Εφέτος στις οβάλ αίθουσες της Καϊρείου Βιβλιοθήκης στην έκθεση φωτογραφίας του Γκόστα Χέλνερ με τίτλο «Το πρώτο μου ταξίδι στην Ελλάδα», ανακαλύπτει κανείς τοπία, αρχαιολογικούς χώρους και σκηνοθετημένα γλυπτά της δεκαετίας του ’60. Στα 22 του, ο καλλιτέχνης από τις βόρειες χώρες που εκτέθηκε με αθωότητα στην Ελλάδα για να δαμάσει στη διάχυση το φως.

Γιός του ουμανιστή γιατρού Χανς Χέλνερ, ο Γκόστα Χέλνερ γεννήθηκε στη πόλη Μόνστερ της Βεστφαλίας και 17 χρονών διδάχθηκε την τεχνική της φωτογραφίας στο ατελιέ του φωτογράφου της αρχιτεκτονικής Χάιντριχ Χάιντερσμπέργκερ (1906-2006). Παράλληλα ζωγράφιζε. Τους πίνακές του διόρθωνε ο καθηγητής του Bauhaus Φριτζ Βίντερ (1905-1976). Από το 1956 ως το 1960 φοίτησε στην Ακαδημία Φωτογραφίας του Μονάχου και διακρίθηκε σε διαγωνισμούς ζωγραφικής. Είκοσι δύο χρόνων ήρθε στην Ελλάδα ως φωτογράφος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου της Αθήνας.

Πριν αναλάβει την ευθύνη της φωτογράφισης της αρχαίας τέχνης, γνώρισε την Ελλάδα μέσα από ταξίδια: στον Όλυμπο αναζητά την κατοικία των θεών. ΄Όταν αντικρίζει τις αλυκές της Αναβύσσου,θυμάται τους δρόμους του αλατιού στη Γερμανία που καταλήγουν στο Salzburg. Φωτογραφίζει τα Μετέωρα, με θαυμασμό την επικίνδυνη ανάβαση ενός ορειβάτη, τους αρχαίους ναούς σαν αυτόνομες εικόνες, τα τοπία σαν να σχετίζονται με την ομορφιά των αγαλμάτων.

Από το 1962 ως το 1984 ο Χέλνερ φωτογράφισε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους του Ελλαδικού και του Μικρασιατικού χώρου για τους αρχαιολόγους των ξένων αποστολών και για τους Ελληνες αρχαιολόγους. Οι παραγγελίες φωτογραφιών στο Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Αθήνας πολλαπλασιάστηκαν. Όταν φωτογράφισε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, κατάπληκτοι οι διερχόμενοι φωτογράφοι έβλεπαν για πρώτη φορά να σκηνοθετείται η φωτογράφιση ενός αγάλματος με καθρέφτες και με ομπρέλες στη διάρκεια της νύχτας. Ο τεχνικός φωτισμός του έμοιαζε με φυσικό, απόλυτα ελεγχόμενος, για να συλληφθούν πάνω στην επιφάνεια του αγάλματος οι ανεπαίσθητες πτυχές και οι φθορές εκείνες που χάνονται στη διάχυση, όταν προσπαθεί κανείς να συλλάβει τη συνοπτική εικόνα του αγάλματος και η αίσθηση διεισδύει βαθύτερα
.
Η φωτογράφιση του στο Εθνικό Μουσείο είναι ενδεικτική: Ο Χέλνερ ακολουθεί το ρυθμό της κίνησης, την ένταση και το ξέσπασμα της έκφρασης, την επιλεγμένη στιγμή του