Ρούσος Παπαδάκης: «Η ατιμωρησία των υπουργών γιγάντωσε το φαύλο κράτος»

15:25 26/5/2013 - Πηγή: Παρασκηνιο

Συνέντευξη στον Γιάννη Ντάσκα

Ο κ. Ρούσος Παπαδάκης αναδείχθηκε πρόεδρος της Ενωσης Εισαγγελέων με την ψήφο των συναδέλφων του. Οσοι αναρωτηθείτε γιατί τον ανέδειξαν, διαβάζοντας τον ευθύ, τολμηρό, συνετό τρόπο με τον οποίο απαντά στα ερωτήματα, θα πάψετε να αναρωτιέστε. Είναι ο εισαγγελέας που άφησε άναυδο τον «πολύ» Κον Μπεντίτ κατά την προσφώνησή του, λέγοντάς του, μεταξύ άλλων: «Ο Μαουρίς Μποντέλ αναφέρει ότι ένας άνδρας γίνεται άνθρωπος όταν υπερβαίνει τον εαυτό του και αυτό πρέπει να κάνουμε. Μπορώ να αντέξω τον πόνο από τον καρκίνο μου, που πρόσφατα έγινε “συντροφιά”

μου, αλλά δεν μπορώ να αντέξω τον πόνο του λαού μου που έχει γονατίσει και κομματιάζεται. Ούτε μπορώ να αντέξω τον πόνο χιλιάδων συνανθρώπων μου, οι οποίοι στερούνται της ελπίδας, των προοπτικών και του δικαιώματος στη ζωή, εξαιτίας των πράξεων κάποιων άπληστων, ανίκανων και διψασμένων για εξουσία πολιτικών. Αναρωτιέται κανείς ποιος τους έδωσε το δικαίωμα…»

Kύριε εισαγγελέα, γιατί υπάρχουν δυο διαφορετικές ενώσεις, η μία με το όνομα «Ενωση Δικαστών και Εισαγγελέων» και η δεύτερη με την επωνυμία «Ενωση Εισαγγελέων»;

Για το ερώτημα αυτό θα πρέπει να απευθυνθείτε στην Ενωση Δικαστών και Εισαγγελέων. Η Ενωση Εισαγγελέων Ελλάδος εκπροσωπεί το σύνολο των εισαγγελικών λειτουργών –είναι ο φυσικός τους χώρος–, κάτι που προκύπτει από τη μεγάλη συμμετοχή στις τελευταίες αρχαιρεσίες. Εάν στην Ενωση Δικαστών και Εισαγγελέων μετέχουν κάποιοι μεμονωμένοι εισαγγελείς, δεν νομίζω πλέον ότι υπάρχει λόγος η εν λόγω Ενωση να εκφράζεται για λογαριασμό όλων των εισαγγελέων.

Ποιες ουσιαστικές διαφορές έχει ο εισαγγελικός θεσμός από τον αντίστοιχο στις δυτικές κυρίως δημοκρατίες; Ποια είναι η θετική και ποια η αρνητική πλευρά με βάση αυτές τις διαφορές;

Υπάρχουν διαφορές οι οποίες είναι συμβατές με το εσωτερικό δίκαιο κάθε χώρας. Λόγου χάρη, στη Βουλγαρία έχουν αρκετές δικαιοδοσίες εκτός των ορίων του ποινικού δικαίου, ενώ στην Ελλάδα αυτό είναι πολύ περιορισμένο (κυρίως στο οικογενειακό δίκαιο). Στην Ιταλία δεν υπάρχει ξεχωριστός εισαγγελικός κλάδος, αλλά στις θέσεις εισαγγελέων εναλλάσσονται δικαστές με συγκεκριμένη χρονική θητεία και λειτουργεί ικανοποιητικά.

Στην Ελλάδα ο εισαγγελικός θεσμός διέπεται από προοδευτικές διατάξεις (Κωδ. Ποιν. Δικον., και ΚΟΔΚΔΛ) και λειτουργεί ικανοποιητικά. Αυτό, όμως, δεν πρέπει να μας εφησυχάζει, αλλά είναι αναγκαία η διαρκής προσπάθεια να επιτυγχάνουμε υψηλά standards.

Οι πολίτες, αλλά πολλές φορές και οι πολιτικοί, έχουν δημόσια παραπονεθεί ότι οι υποθέσεις μένουν χρόνια στα συρτάρια και ουσιαστικά δεν απονέμεται Δικαιοσύνη. Ποια πραγματικότητα ζουν οι εισαγγελείς και ποιες οι αιτίες της;

Τα τελευταία χρόνια το έγκλημα έχει μεταλλαχθεί. Πέρα από την εφευρηματικότητα στην εγκληματικότητα, νέες μορφές εγκλήματος έχουν εμφανιστεί όπως στον κυβερνοχώρο, ανθρώπινη εκμετάλλευση, οικονομικά εγκλήματα, ξέπλυμα παράνομου χρήματος, περιβάλλον, σοβαρές διαχειριστικές υποθέσεις, κρατικές προμήθειες, η διερεύνηση των οποίων απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις και η έλλειψη σχετικής υποδομής δυσχεραίνει την έγκαιρη και ορθή, από πλευράς ουσίας, αξιολόγηση.

Ηδη, στις προθέσεις του κ. υπουργού Δικαιοσύνης είναι η υιοθέτηση παλαιότερης πρότασης της Ε.Ε.Ε. για τη δημιουργία ειδικών προανακριτικών τμημάτων στις Εισαγγελίες Πρωτοδικών Αθηνών, Πειραιώς, Θεσ/νίκης, τα οποία θα στελεχωθούν με εξειδικευμένο προσωπικό (οικονομολόγους, φοροτεχνικούς, ορκωτούς ελεγκτές ηλεκτρονικού εγκλήματος, χημικούς, μηχανικούς περιβάλλοντος κ.α.), ώστε να είναι ταχύτερη και ακριβής από πλευράς ουσίας η έρευνα περίπλοκων υποθέσεων για να ασκείται με ακρίβεια η δέουσα ποινική δίωξη και να διευκολύνεται η κυρία ανάκριση. Οι συνθήκες εργασίας των εισαγγελέων είναι δυσβάστακτες. Στην Αθήνα οι μηνύσεις προσεγγίζουν τις 300.000 ετησίως που χειρίζονται 120 εισαγγελείς (παράλληλα με άλλα τους καθήκοντα), έτσι από τους αριθμούς αυτούς αντιλαμβάνεται κανείς μία από τις αιτίες καθυστερήσεων. Θέλω ακόμη να σημειώσω ότι ο αριθμός των εισαγγελέων στην Ελλάδα είναι μικρός (περί τους 560) και δεν επαρκεί σε σχέση με τις λειτουργικές ανάγκες, ενώ στην Πορτογαλία (που έχει ανάλογο πληθυσμό με την Ελλάδα) υπάρχουν 1.200 εισαγγελείς και στη Βουλγαρία (με μικρότερο πληθυσμό) υπάρχουν 1.500 παρά τον μικρό αριθμό των εισαγγελικών λειτουργών και παρά τις σοβαρές περικοπές των αποδοχών τους αυτοί ασκούν με σθένος τα καθήκοντά τους. Στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης είχαμε προτείνει τον περασμένο Αύγουστο ισοδύναμα μέτρα, τα οποία δεν θέλησαν καν να συζητήσουν είτε γιατί είχαν τέτοια εντολή από την τρόικα είτε γιατί ήταν θέμα ευφυΐας.

Παλαιότερα ο γνωστός δικηγόρος Αλέξης Κούγιας είχε μιλήσει για έντονες επιρροές δικαστών από την πολιτική και οικονομική εξουσία, πράγμα που σήμερα αρκετοί το υποστηρίζουν. Είναι μεμονωμένα περιστατικά, δεν υπάρχουν καθόλου αυτές οι επιρροές ή παρ’ ελπίδα υπάρχουν;

Οσοι υποστηρίζουν κάτι τέτοιο να προβούν σε συγκεκριμένες καταγγελίες και όχι σε αοριστολογίες. Η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης εναπόκειται στο πόσο ανεξάρτητος και ανεπηρέαστος είναι ο κάθε δικαστικός λειτουργός. Εάν κάποιος έχει διαφορετική άποψη ή είναι ανεκτικός σε επιρροές, δεν έχει θέση στον κλάδο, ούτε τιμά κάποιον η προσπάθεια να βρει πολιτικό έρεισμα για να αναδειχθεί σε υψηλή θέση γιατί έτσι καταρρακώνει την αξιοπρέπεια και το κύρος του ατόμου και του θεσμού.

Πρόσφατα ο υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης και καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, κ. Μανιτάκης, μίλησε για φαύλο και πελατειακό κράτος. Οι εισαγγελείς είναι στην πρώτη γραμμή της αντιμετώπισης αυτών των περιστατικών και ως πρόεδρος της Ενωσης έχετε έγκυρη γνώμη σχετικά με το αν υπάρχει αυτό το κράτος ή είναι σχήμα καθ’ υπερβολή του υπουργού…

Δεν έχει άδικο ο κ. υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης. Πράγματι, δημιουργήθηκε και γιγαντώθηκε ένα φαύλο και πελατειακό κράτος και σε αυτό συνέβαλε η διάταξη του άρθρου 86 του Συντάγματος περί ευθύνης υπουργών που ευρίσκεται σε αντινομία με τη διάταξη του άρθρου 4 § 1, η οποία ορίζει ότι «οι Ελληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου».

Πέρα από τη διαφορά με την έννοια της ευθείας οικονομικής συναλλαγής, υπάρχει η «οιονεί διαφθορά», όταν δηλαδή στη δημόσια διοίκηση δεν υπάρχουν αξιολογικά κριτήρια για επιλογή στις κατάλληλες θέσεις, δεν λειτουργεί ο εποπτικός έλεγχος, τα πειθαρχικά συμβούλια είναι ελαστικά. Σε αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε παρεμβάσεις πολιτικών και μη προσώπων για εξυπηρετήσεις καθ’ υπέρβαση προτεραιότητας άλλων.

Εχουμε μία αποσαθρωμένη δημόσια διοίκηση, την οποία το ίδιο το κράτος δεν εμπιστεύεται, αφού φτάνει στο σημείο να ποινικοποιεί διοικητικές παραβάσεις. Διότι διαφορετικά δεν θα υπάρξει επιβολή κυρώσεων. Ειδικά για το πελατειακό κράτος, να μη λησμονούμε τις παραγραφές χρεών ΠΑΕ, ενώ οι μικροεπιτιδευματίες διώχθηκαν για πολύ μικρές οφειλές στα ασφαλιστικά ταμεία.

Παλαιότερα η Εισαγγελία παρενέβαινε διατάσσοντας έρευνες και λαμβάνοντας μέτρα μετά από απλά ρεπορτάζ. Στη δική μας εφημερίδα πριν από δύο μήνες και στα «ΝΕΑ» πριν από μερικές ημέρες δημοσιεύθηκαν ρεπορτάζ με επώνυμους πολίτες σε απόγνωση, γιατί ενώ έχουν αναπηρία αποδεδειγμένη, είναι άνεργοι και με μικρά παιδιά, το κράτος καθυστερεί για δύο με τρία χρόνια τη διαδικασία ελέγχου και επί δύο με τρία χρόνια δεν λαμβάνουν τη σύνταξη. Είναι λογικά πράγματα αυτά και θα συνέβαιναν αν ο εισαγγελέας εφάρμοζε αυτόφωρο και για υπαλλήλους, όπως διατάσσει για πολίτες που συλλαμβάνονται με αναπηρίες «μαϊμού»;

Η Εισαγγελία παρεμβαίνει και διατάσσει έρευνες βάσει δημοσιευμάτων. Δεν μπορεί, όμως, να το πράττει αδιακρίτως για κάθε παραπονούμενο. Για το θέμα που αναφέρετε, επειδή η παράβαση καθήκοντος είναι έγκλημα που διώκεται αυτεπαγγέλτως μπορεί ο παθών να προβεί σε καταγγελία χωρίς να απαιτείται η καταβολή παραβόλου εγκλήσεως. Πάντως, θα πρέπει να διευκρινιστεί ποιες δικαιολογίες προβάλλονται από τις υπηρεσίες για τις καθυστερήσεις, διότι εάν οφείλεται σε έλλειψη προσωπικού τότε η ευθύνη ανακύπτει σε επίπεδο ηγεσίας του υπουργείου.

Στην Ενωση Συντακτών είναι ανηρτημένη μόνιμα η επιγραφή «Η ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΙΣ ΕΙΝΑΙ ΨΥΧΗ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ» του Μάγερ. Πιστεύετε ότι η δημοσιότητα είναι θετική για την απόδοση Δικαιοσύνης ή αντίθετα;

Πιστεύω ότι η δημοσιότητα είναι θετική για την απόδοση της Δικαιοσύνης. Ωστόσο, θέλω να επισημάνω ότι τα ραδιοτηλεοπτικά λαϊκά παραδικαστήρια δεν προάγουν τον νομικό πολιτισμό, αποπροσανατολίζουν το κοινό, θίγουν το τεκμήριο της αθωότητας, προσπαθούν να επηρεάσουν έμμεσα με υπερβολές την κρίση της Δικαιοσύνης, ενώ δεν πρέπει να παραβλέπεται το υποκρυπτόμενο όφελος καναλαρχών, εκδοτών και όχι μόνο.

Τα τελευταία χρόνια πολλοί υποστηρίζουν ότι δεν αποδίδεται Δικαιοσύνη ουσιαστική στις δυτικές χώρες, γιατί η προσφυγή στα δικαστήρια είναι πανάκριβη. Τελευταία και με την οικονομική κρίση και στην Ελλάδα αρκετοί το υποστηρίζουν. Ποια είναι η άποψή σας;

Σε ορισμένες δυτικές χώρες (Μ. Βρετανία) η προσφυγή στα δικαστήρια έχει υψηλό κόστος, στην Ελλάδα όμως είναι μικρό. Ενδεικτικά σας αναφέρω ότι τα δικαστικά έξοδα σε περίπτωση απορρίψεως αναιρέσεως (ποινικού τμήματος) ανέρχονται σε 250 ευρώ καίτοι την υπόθεση θα χειριστεί εισαγγελέας και στη συνέχεια θα κρίνουν οι δικαστές.

Αποψή μου είναι ότι η πρόσβαση στη Δικαιοσύνη θα πρέπει να είναι χωρίς επιβάρυνση, όμως ο ηττούμενος διάδικος θα πρέπει να καταβάλει στο τέλος της διαδικασίας υψηλά δικαστικά έξοδα με βάση τις εργατοώρες. Γνωρίζοντας αυτές τις συνέπειες, θα αποφεύγει να αδικεί.

Στα τέλη Ιουνίου λήγει η θητεία προέδρου και εισαγγελέα του Αρείου Πάγου. Είναι σωστό να μην εκλέγεται εισαγγελέας από τον εισαγγελικό κλάδο και να δίδεται η εντύπωση ότι είναι μεν ικανοί οι εισαγγελείς αλλά για την κατώτερη δουλειά και όχι για την κορυφή;

Είναι πάγια η θέση της Ε.Ε.Ε. η επιλογή του εισαγγελέα Α.Π. να πραγματοποιείται από τους αντεισαγγελείς του και ελπίζουμε ότι με τη συνταγματική αναθεώρηση θα το επιτύχουμε.