Συναγερμός: Επικίνδυνο κάδμιο στον Νέστο, από τη Βουλγαρία

13:46 8/9/2013 - Πηγή: Παρασκηνιο

«Συναγερμός» έχει σημάνει στην ευρύτερη περιοχή των νομών Δράμας, Ξάνθης και Καβάλας, μετά την ανίχνευση υψηλών συγκεντρώσεων καδμίου στα επιφανειακά ύδατα του ποταμού Νέστου, κοντά στην παραμεθόριο περιοχή.

Όπως αναφέρει το thrakitoday.gr, οι υψηλές συγκεντρώσεις, που φτάνουν 50 φορές πάνω από τα επιτρεπόμενα όρια, διαπιστώθηκαν ύστερα από δύο δειγματοληψίες, σε σημεία πολύ κοντά στα σύνορα και διενεργήθηκαν υπό την εποπτεία του Τμήματος Περιβάλλοντος και Υδροοικονομίας της Περιφερειακής Ενότητας Δράμας.

Ήδη, με απόφαση του Αντιπεριφερειάρχη Δράμας Γιάννη Ξανθόπουλου απαγορεύτηκε η αλιεία,

με κάθε μέσο και εργαλείο, στο ελληνικό τμήμα του ποταμού Νέστου, από την είσοδό του στον νομό Δράμας μέχρι την είσοδό του στους νομούς Ξάνθης και Καβάλας. Η απόφαση λαμβάνεται για προληπτικούς λόγους και αποσκοπεί στην προστασία της δημόσιας υγείας, καθώς στα συγκεκριμένα σημεία του ποταμού αλιεύουν πολλοί ερασιτέχνες ψαράδες. Η απαγόρευση αφορά μόνο τον ποταμό Νέστο και όχι τους παραποτάμους του, για τους οποίους εξακολουθεί να ισχύει απαγόρευση αλιείας μέχρι τις 31 Οκτωβρίου για λόγους προστασίας των υδάτινων οικοσυστημάτων. Η τοξικολογία του καδμίου είναι πολύπλοκη επειδή προσβάλλει πολλά συστήματα.

Μετά την εισπνοή εισέρχεται στους πνεύμονες και σημειώνεται κατακράτηση 25%-30%, η οποία εξαρτάται από το μέγεθος και τη διαλυτότητα των σωματιδίων που περιέχουν το κάδμιο. Η απορρόφηση από το έντερο είναι μικρή, περίπου 5%-10%, o ρυθμός δε της απορρόφησης αυξάνει σε άτομα με χαμηλά αποθέματα σιδήρου.

«Στείλαμε τα δείγματα σε εξειδικευμένα εργαστήρια για μικροβιολογικές και χημικές μετρήσεις και διαπιστώσαμε την υπέρβαση ορίων του καδμίου, το οποίο πιθανολογούμε ότι δεν προέρχεται από την Ελλάδα, αφού στην περιοχή δεν υπάρχει καμία δραστηριότητα, ούτε καν κτηνοτροφική μονάδα» όπως εξήγησε ο προϊστάμενος του Τμήματος Περιβάλλοντος, περιβαλλοντολόγος Ευάγγελος Μαλκάκης. Μάλιστα, όπως διευκρίνισε, το κάδμιο μπορεί να προέρχεται από πολλές πηγές, όπως βιομηχανικές μονάδες, μεταλλουργεία ή ορυχεία, ενώ ήδη πραγματοποιήθηκαν νέες δειγματοληψίες προκειμένου να ελεγχθούν εκ νέου τα επίπεδα.

Εισαγόμενα φορτία…
Το θέμα της εισροής ρυπαντικών φορτίων από τη Βουλγαρία στον ποταμό Νέστο έχει φτάσει μέχρι τη Βουλή, έπειτα από ερώτηση του βουλευτή νομού Δράμας Δημήτρη Κυριαζίδη, ο οποίος ζητούσε απαντήσεις από το υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για το αν υφίστανται σχετικές μελέτες για τη ρύπανση και τη μόλυνση του Νέστου και αν, σε επίπεδο διακρατικής συνεργασίας, υπάρχει κοινό πλαίσιο δράσης με τη Βουλγαρία.

Ο αναπληρωτής υπουργός Σταύρος Καλαφάτης είχε απαντήσει πως «εκτιμάται ότι οι υπερβάσεις στα όρια οφείλονται σε σημαντικό βαθμό, στα εισαγόμενα φορτία από τη Βουλγαρία» αλλά, «αν και έχουν ζητηθεί από τη βουλγαρική πλευρά, στο πλαίσιο διακρατικής συμφωνίας, πληροφορίες για τις ρυπογόνες δραστηριότητες που αναπτύσσονται στις διασυνοριακές λεκάνες απορροής, δεν έχουν ακόμα αποσταλεί σχετικά στοιχεία».

Ο Νέστος αποτελεί είναι ένα από τα πέντε μεγαλύτερα ποτάμια της Ελλάδας, ενώ ο ρους του οριοθετεί τα σύνορα ανάμεσα στη Μακεδονία και τη Θράκη και τους νομούς Καβάλας και Ξάνθης, έχοντας πρώτα διατρέξει τον νομό Δράμας. Η συνολική του πορεία καλύπτει 243 χλμ, 130 από τα οποία βρίσκονται σε ελληνικό έδαφος. Πηγάζει από τα όρη Ρίλα της Βουλγαρίας, ενώ εκβάλλει στο Θρακικό Πέλαγος, αφού πρώτα έχει διασχίσει τους ορεινούς όγκους της Δυτικής Ροδόπης και το όρος Φαλακρό.

Συμπτώματα
Ο χρόνος της μισής ζωής του καδμίου στο σώμα είναι μεγάλος, περίπου 7-30 χρόνια και η αποβολή του αργή. Η κύρια οδός αποβολής είναι από τα ούρα. Το κάδμιο συσσωρεύεται κυρίως στους νεφρούς και το ήπαρ και σε μικρότερες ποσότητες σε άλλα όργανα. Οξεία δηλητηρίαση από εισπνοή ατμών οξειδίου του καδμίου μπορεί να συμβεί κατά τη χύτευσή του, τα φαινόμενα της οποίας εμφανίζονται μετά από 4- 10 ώρες με δύσπνοια, βήχα, βάρος στο στήθος και αίσθημα καύσου.

Εμφανίζονται επίσης συμπτώματα, όπως το σύνδρομο του πυρετού από καπνούς μετάλλου με ρίγη και μυαλγίες εντοπιζόμενες στη μέση και τα άκρα. Μετά 24 – 48 ώρες από την έκθεση παρουσιάζεται οξύ πνευμονικό οίδημα, το οποίο σε ελαφρές περιπτώσεις υποχωρεί μετά μία εβδομάδα περίπου και σε βαριές περιπτώσεις η δύσπνοια είναι επιδεινούμενη με συρρίττουσα αναπνοή και αιμοπτύσεις. Στις περιπτώσεις αυτές μέσα σε μία εβδομάδα επισυμβαίνει ο θάνατος.

Η χρόνια δηλητηρίαση περιγράφτηκε από τον Friberg το 1948, ο οποίος μελέτησε μια ομάδα εργαζομένων σε αλκαλικές μπαταρίες στη Σουηδία. Παρατήρησε εμφύσημα, αναιμία, καταστροφή των νεφρών, ηπατοπάθεια, ανοσμία, κιτρίνισμα των δοντιών, δύσπνοια και καταβολή των δυνάμεων. Τα ευρήματα αυτά του Friberg επιβεβαιώθηκαν αργότερα και από άλλους ερευνητές με πρωταρχικά την καταστροφή των νεφρών και των πνευμόνων.

Το πρώτο εργαστηριακό εύρημα κατά τη χρόνια δηλητηρίαση είναι η πρωτεϊνουρία, η οποία προκαλείται από τη δυσλειτουργία των εσπειραμένων σωληναρίων. Η νεφρική καταστροφή διαπιστώνεται από την έκκριση στα ούρα πρωτεϊνών μικρού μοριακού βάρους, όπως είναι οι β2-μικρολευκωματίνες, οι οποίες μερικές φορές χρησιμοποιούνται για τον βιολογικό έλεγχο.

Το κάδμιο έχει ενοχοποιηθεί και ως καρκινογόνο. Έτσι ενώ παλαιότερα εθεωρείτο ότι οι εργαζόμενοι σε εργασίες με κάδμιο ανέπτυσσαν καρκίνο του προστάτη, νεότερες επιδημιολογικές έρευνες δεν επιβεβαίωσαν κάτι τέτοιο, ούτε για τον καρκίνο του προστάτη ούτε για άλλες μορφές καρκίνου. Πάντως σε πειράματα με βακτηρίδια και κύτταρα πειραματόζωων και ανθρώπου, παρατηρήθηκαν μεταλλάξεις μετά από έκθεση σε κάδμιο.

Η ανακάλυψη και η χρήση του καδμίου
Η παραγωγή του καδμίου άρχισε το 1928 στην άνω Σιλεσία, μια περιοχή της κεντρικής Ευρώπης, η οποία αργότερα μοιράστηκε μεταξύ της Πολωνίας, της Τσεχοσλοβακίας και της Γερμανίας. Η παραγωγή στις ΗΠΑ άρχισε το 1907 και από τότε αυξάνει σταθερά. Οι ΗΠΑ προμηθεύουν και καταναλώνουν περίπου το 50% της παγκόσμιας παραγωγής.

Χρησιμοποιείται στις ηλεκτροεπιμεταλλώσεις, ως σταθεροποιητικό στα πλαστικά, ως συστατικό στις μπαταρίες νικελίου – καδμίου και στην κατασκευή χρωμάτων. Λαμβάνεται και ως υποπροϊόν κατά την τήξη ή άλλη επεξεργασία του ψευδαργύρου και του μολύβδου. Το 1979 η ετήσια ποσότητα καδμίου που εισερχόταν στο περιβάλλον υπολογίστηκε ότι ήταν περίπου 2.000 – 5.000 τόνοι. Για το γενικότερο πληθυσμό, που δεν απασχολείται στη βιομηχανία, πηγή μόλυνσης είναι η τροφή, επίσης επειδή το κάδμιο υπάρχει στον καπνό, με το κάπνισμα θεωρείται πηγή μόλυνσης.

Με απόφαση του αντιπεριφερειάρχη Δράμας απαγορεύτηκε η αλιεία, με κάθε μέσο και εργαλείο, στο ελληνικό τμήμα του ποταμού Νέστου, από την είσοδό του στον νομό Δράμας μέχρι την είσοδό του στους νομούς Ξάνθης και Καβάλας.