ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ: Τι γιορτάζουμε σήμερα – Γιατί η απεργία και οι συγκεντρώσεις

01:10 1/5/2015 - Πηγή: BankWars

Το 1889, η Β΄Διεθνής καθιέρωσε την πρωτομαγιά ως ημέρα Εργατικής Αλληλεγγύης, τιμώντας τους αναρχικούς αγωνιστές που εκτελέστηκαν ή φυλακίστηκαν από το αμερικανικό κράτος, διότι διεκδίκησαν το οκτάωρο και ανθρώπινες συνθήκες εργασίας.

Οι αιματοβαμμένες εξεγέρσεις των εργατών του Σικάγο στις αρχές Μάη του 1886, έγιναν ύστερα από επιτυχημένες διεκδικήσεις των εργατών στον Καναδά το 1872.

Η μεγάλη απεργία των εργατών

του Σικάγου την Πρωτομαγιά του 1886 είχε τραγική κατάληξη με θύματα και τιμωρία των υποκινητών της εξέγερσης.

Σε ανάμνηση αυτής της εξέγερσης, καθιερώθηκε η Πρωτομαγιά σαν παγκόσμια μέρα της εργατικής τάξης, ύστερα από απόφαση που πήρε η ιδρυτική συνέλευση της Δεύτερης Διεθνούς στο Παρίσι (που πραγματοποιήθηκε στις 14/7/1889 και στην οποία μετείχαν 391 αντιπρόσωποι συνδικάτων από 20 χώρες).

Από τη στιγμή που η Πρωτομαγιά καθιερώθηκε σα μέρα διεθνούς διαμαρτυρίας της εργατικής τάξης, συνδέθηκε με τους εργατικούς αγώνες και επιβλήθηκε – μέσα από νίκες και ήττες – σαν εκδήλωση της αλληλεγγύης και της ενότητας του παγκόσμιου εργατικού κινήματος.

Παρότι από το 1889, έτος κατά το οποίο η Β΄Διεθνής καθιέρωσε την πρωτομαγιά ως ημέρα Εργατικής Αλληλεγγύης, η παράδοση της Εργατικής Πρωτομαγιάς κερδίζει διαρκώς έδαφος, οι γενικευμένοι εορτασμοί κι οι πορείες που την μετέτρεψαν σε κεντρικό γεγονός των εργατικών κινημάτων εμφανίζονται την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, λόγω της σημασίας που έδωσε σε αυτούς η ΕΣΣΔ. Η σοβιετική Πρωτομαγιά σημαδεύονταν από τη μεγάλη στρατιωτική παρέλαση στο κέντρο της Μόσχας, η οποία διέσχιζε και την Κόκκινη Πλατεία, όπου βρίσκονταν ο εκάστοτε γενικός γραμματέας, η κυβέρνηση και όλο το Ανώτατο Σοβιέτ και παρακολουθούσαν μια αληθινή επίδειξη δύναμης.

Στις ΗΠΑ και τον Καναδά, ως Ημέρα της Εργασίας (Labour Day) δεν εορτάζεται η Πρωτομαγιά, αλλά η πρώτη Δευτέρα του Σεπτεμβρίου. Η παράδοση θέλει εμπνευστή της καθιέρωσης της ημέρας, τον ηγέτη του συνδικάτου των ξυλουργών το 1881, Πήτερ ΜακΓκουάιρ, ο οποίος κατέθεσε τη σχετική πρόταση στην Κεντρική Ένωση Εργατών των ΗΠΑ. Στόχος του ήταν να κερδηθεί μία ακόμη αργία, μεταξύ της 4ης Ιουλίου και της ημέρας των Ευχαριστιών, διότι θεωρούσε πολύ μεγάλο το διάστημα Ιουλίου-Νοεμβρίου, για να μην έχει κάποιαν ακόμη ημέρα αργίας.

Ο πρώτος εορτασμός έβγαλε 10.000 εργάτες στους δρόμους της Νέας Υόρκης, να προπαγανδίζουν υπέρ της ιδέας. Το 1894 ο εορτασμός της Ημέρας της Εργασίας έγινε νόμος του κράτους των ΗΠΑ, με απόφαση του Κογκρέσου και νόμος του Καναδά με απόφαση του κοινοβουλίου της χώρας. Στόχος ήταν η αποφυγή της ταύτισης των εργατικών κινημάτων με την αριστερά της χώρας στην οποία είχαν συμβεί τα γεγονότα του Σικάγου.

Η Εργατική Πρωτομαγιά μπήκε …παράνομα στη ζωή των ΗΠΑ, όπως και πολλοί από το ένα εκατομμύριο ξένους εργάτες που κατέβηκαν σε γενική απεργία και βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για το νόμο 4437 των ΗΠΑ, τη νέα ρεπουμπλικανική νομοθεσία για τους μετανάστες, που προέβλεπε το χτίσιμο ενός τεράστιου φράχτη στα σύνορα Μεξικού- ΗΠΑ, την κράτηση όλων των παράνομων μεταναστών που συλλαμβάνονται, την καταγραφή και παρακολούθηση όσων μεταναστών προέρχονται από χώρες που οι ΗΠΑ θεωρούν εχθρικές, μετέτρεπε σε κακούργημα την παροχή στέγης σε παράνομο μετανάστη κ.α.

Η επιλογή της ημέρας έφερε κοντά την πανάρχαια παγανιστική γιορτή της άνοιξης και της έλευσης του θέρους με την αγωνιστική παράδοση του εργατικού κινήματος. Σε δεκάδες χώρες, η Εργατική Πρωτομαγιά έχει και το χαρακτήρα της εξόδου στη φύση και εορτής, με την συλλογή ανθέων, το πλέξιμο στεφανιών, το γαϊτανάκι κι άλλα τοπικά έθιμα.

Η ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Στη χώρα μας, ο πρώτος εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς έγινε το 1893, στην Αθήνα, με πρωτοβουλία του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου του Σταύρου Καλλέργη. Η 1η Μάη ήταν Σάββατο και εργάσιμη. Έτσι, επελέγη η Κυριακή 2 Μάη , για να έχει η γιορτή μαζικό χαρακτήρα.
Σύμφωνα με την εφημερίδα «Σοσιαλιστής», που εξέδιδε ο Καλλέργης, στις 5 το απόγευμα της Κυριακής συγκεντρώθηκαν στο Στάδιο πάνω από 2.000 σοσιαλιστές και εργαζόμενοι. Η «Εφημερίς» τους υπολόγισε μόνο σε 200 και σημείωνε σε άρθρο της: «Οι πλείστοι εξ αυτών ήσαν εργάται, ευπρεπώς κατά το πλείστον ενδεδυμένοι, με ερυθράς κονκάρδας επί της κομβιοδόχης, και πολύ ήσυχοι άνθρωποι. Αυτοί είναι οι πρώτοι σοσιαλισταί εν Ελλάδι, και συνήλθον χθες εις το πρώτον αυτών εν Αθήναις συλλαλητήριον».
Οι συγκεντρωμένοι ενέκριναν ψήφισμα το οποίο είχε ως εξής:
«Συνελθόντες σήμερον την 2 Μαΐου, ημέραν Κυριακήν και ώραν 5 μ.μ. εν τω Αρχαίω Σταδίω, οι κάτωθι υπογεγραμμένοι μέλη του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου» και υπό μισθόν πάσχοντες εψηφίσαμεν:
Α) Την Κυριακήν να κλείωσι τα καταστήματα, καθ’ όλην την ημέραν, και οι πολίται ν’ αναπαύωνται.
Β) Οι εργάται να εργάζωνται 8 ώρας την ημέραν.
Γ) Ν’ απονέμηται σύνταξις εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανικάνους προς διατήρησιν εαυτών και της οικογενείας των.
Δ) Το συμβούλιον του «Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου» να επιδώση το ψήφισμα εις την Βουλήν.»
Το ψήφισμα επεδόθη, τελικά, στον Πρόεδρο της Βουλής την 1η Δεκεμβρίου 1893 από τον Σταύρο Καλλέργη. Ο πρωτοπόρος σοσιαλιστής ανήλθε στη συνέχεια στο δημοσιογραφικό θεωρείο και περίμενε με ανυπομονησία από τον Πρόεδρο της Βουλής να το εκφωνήσει. Αυτός κωλυσιεργούσε και «ησχολείτο εις την ανάγνωσιν ετέρων αναφορών προερχομένων εκ διαφόρων προσώπων και πραγματευομένων κατά το μάλλον και ήττον περί ανέμων και υδάτων», όπως έγραψε στον «Σοσιαλιστή».
Ο Καλλέργης διαμαρτυρήθηκε μεγαλοφώνως και με εντολή του Προέδρου συνελήφθη για διατάραξη της συνεδρίασης. Οι στρατιώτες της φρουράς, αφού τον κτύπησαν με τα κοντάκια των όπλων τους, τον μετέφεραν στο αστυνομικό τμήμα, όπου παρέμεινε επί διήμερο. Στις 9 Δεκεμβρίου 1983 δικάστηκε και καταδικάστηκε σε φυλάκιση 10 ημερών, τις οποίες εξέτισε στις φυλακές του Παλαιού Στρατώνα. Με τον περιπετειώδη αυτό τρόπο έληξε και τυπικά ο πρώτος εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς στην Ελλάδα.

Το 1936 έχουμε τους καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης. Τα γεγονότα ξεκίνησαν γύρω στο Φεβρουάριο, με κατάληψη ενός εργοστασίου ύστερα από την απόρριψη των αιτημάτων των εργατών και συνεχίστηκε με συμπαράσταση καπνεργατών από άλλα εργοστάσια. Εναντίον τους χρησιμοποιήθηκε τόσο η αστυνομία όσο και ο στρατός. Δεν υπήρχε κεντρική συγκέντρωση, αλλά μικρές συγκεντρώσεις με ομιλητές σε διάφορα μέρη της πόλης. Σε μια συγκέντρωση στη διασταύρωση Εγνατίας και Βενιζέλου, χωροφύλακες πυροβόλησαν και σκότωσαν 7-8 εργάτες. Σ’ αυτό το σημείο έχει στηθεί το μνημείο του καπνεργάτη. Με πυροβολισμούς προσπάθησαν να διαλύσουν και τις άλλες συγκεντρώσεις και συνολικά είχαμε τουλάχιστον 12 νεκρούς και 300 τραυματίες. Οι δολοφονίες των εργατών ήταν η έμπνευση του Ρίτσου για τον “Επιτάφιο”.