Οικονομία: Που οδηγεί η έλλειψη εμπιστοσύνης – Το παράδειγμα της Τουρκίας

11:58 16/9/2018 - Πηγή: BankWars

«Το στοίχημα στις αγορές είναι πόσες εβδομάδες θα αντέξει το σύστημα στην Τουρκία πριν αναγκαστεί να προσαρμοστεί απότομα στην πραγματικότητα. Οχι πολλές». Με τη φράση αυτή κατέληγε η ανάλυση που δημοσιεύθηκε στις 18 Αυγούστου με τον τίτλο «Πατριωτισμός και κρίση στην Τουρκία».

Σήμερα γνωρίζουμε την απάντηση στο ρητορικό ερώτημα της στήλης. Τέσσερις εβδομάδες χρειάστηκαν για να προσαρμοστούν στην πραγματικότητα. Προχθές η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας ανακοίνωσε ότι αυξάνει το βασικό

επιτόκιο στο 24%, διπλάσιο από το επίπεδο που ήταν πριν από την κρίση κι ενώ η λίρα Τουρκίας έχασε 40% της αξίας της από την αρχή της χρονιάς.

Είναι η στροφή του καθεστώτος στον ρεαλισμό; Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά στην Τουρκία, ούτε σε άλλες χώρες με λαϊκίστικες ή αυταρχικές κυβερνήσεις. Δύο ώρες πριν από την ανακοίνωση του νέου επιτοκίου, ο πρόεδρος Ερντογάν σε ομιλία του καταδίκαζε τα υψηλά επιτόκια ως «εργαλεία εκμετάλλευσης». Η απόφαση της κεντρικής τράπεζας απλά θεωρήθηκε αναπόφευκτη γιατί αντιλαμβάνονταν ότι χωρίς την προστασία που παρέχουν τα υψηλά επιτόκια η οικονομία οδηγούνταν σε νέα κρίση, εντονότερη από τον προηγούμενη.

Μια κυβέρνηση που κάνει ακριβώς το αντίθετο απ’ όσα υποστηρίζει, δεν ακούγεται πρωτοφανής εξέλιξη στην Ελλάδα. Το συνηθίσαμε. Ομως η συνταγή του λαϊκισμού δεν είναι μόνο να κάνουν τα αντίθετα από όσα υποσχέθηκαν. Ούτε αρκούνται στη ρητορική να λύνουν προβλήματα που δεν υπάρχουν, όπως η αμαρτία των υψηλών επιτοκίων. Οι λαϊκιστές δεν θέλουν δεσμεύσεις. Προσπαθούν με κάθε τρόπο να απαλλαγούν από υποχρεώσεις, ώστε να έχουν την ελευθερία να κάνουν ό,τι μπορούν προκειμένου να εδραιώσουν την εξουσία τους. Αυτό είναι το όνειρο. Η απόλυτη αδιατάρακτη άσκηση εξουσίας. Χωρίς περιορισμούς, δεσμεύσεις.

Δύο ημέρες πριν από τις προεδρικές κατάρες στα υψηλά επιτόκια, αλλά και την υιοθέτησή τους από την κεντρική τράπεζα, η τουρκική κυβέρνηση νομοθέτησε μια σημαντική απόφαση. Η αξία ακινήτων στις αγοραπωλησίες, συμβάσεις λίζινγκ, αλλά και στα ενοίκια δεν θα αποτιμώνται σε δολάρια. Οι αξίες σε διάστημα 30 ημερών θα μετατραπούν σε λίρες ακόμη και αν τα σχετικά συμβόλαια ήταν σε συνάλλαγμα.

Ενα από τα μυστικά της επιτυχίας της τουρκικής οικονομίας τη δεκαπενταετία που πέρασε ήταν η δολαριοποίηση. Η αξία των ακινήτων υπολογιζόταν με ρήτρα δολαρίου προσφέροντας σιγουριά στους επενδυτές. Το καθεστώς αυτό ανάγκαζε την κυβέρνηση να παραμένει συνδεδεμένη με τη διεθνή οικονομία.

Τώρα απλώς χάνεται το σημείο εμπιστοσύνης στην οικονομία. Οι νοικοκύρηδες που αγοράζουν ακίνητο δεν θα έχουν τη σιγουριά ότι δεν θα ζημιώνονται εξαιτίας του πληθωρισμού και μάλιστα σε περίοδο που αρχίζει να καλπάζει. Οι εταιρείες χάνουν την άνεση ότι μέρος του ενεργητικού, μέρος της περιουσίας τους αποτιμάται σε συνάλλαγμα. Οι τράπεζες χάνουν τις εγγυήσεις σε συνάλλαγμα για κάλυψη των χορηγήσεών τους.

Η κυβέρνηση όμως κερδίζει την (ψευδ)αίσθηση ότι ελέγχει την κατάσταση. Νομίζουν ότι η ισοτιμία του νομίσματος δεν έχει άμεσες επιπτώσεις. Οι ενοικιαστές για παράδειγμα δεν θα βλέπουν να αυξάνονται τα ενοίκιά τους, όπως η τιμή των (εισαγόμενων) καυσίμων. Πιθανότητα θα αναρωτιούνται γιατί μειώνεται το εισόδημά τους. Η εξήγηση είναι απλή: Επειδή κατέστρεψαν την εμπιστοσύνη που χρειάζεται η οικονομία.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ – ΣΕΡ.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ