Λειψυδρία: Όταν λογαριάζεις την ανάπτυξη χωρίς τον… ξενοδόχο

08:51 18/7/2024 - Πηγή: KoutiPandoras

Η λειψυδρία στις ελληνικές παραλίες και τα νησιά το καλοκαίρι είναι ένας δείκτης μη βιώσιμης ανάπτυξης. Μιας ανάπτυξης, δηλαδή, κερδοσκοπικής, που επειδή δεν ικανοποιεί ισότιμα τους τρεις πυλώνες της αειφορίας, την Οικονομία, την Κοινωνία και το Περιβάλλον, καταλήγει να γίνεται αυτοκαταστροφική και να μην έχει διάρκεια.

Και η λειψυδρία

σε τουριστικές περιοχές τα καλοκαίρια αυτό ακριβώς υποδηλώνει. Ότι, δηλαδή, έχει σχεδιαστεί μια τουριστική ανάπτυξη κερδοφόρα μεν, την οποία όμως δεν την αντέχει ο τόπος. Δεν την αντέχει η φύση.

Και δεν την αντέχει γιατί η τουριστική ανάπτυξη, με τα καταλύματα και τα ξενοδοχεία που έχουν κτιστεί, με τα εστιατόρια και τα μπαρ που έχουν αδειοδοτηθεί, με τη τσιμεντοποίηση και την ασφαλτοποίηση κάποτε πράσινων εδαφών και πρόσφατα και με τις ξαπλώστρες και τις ομπρέλες που έχουν καταλάβει τις άλλοτε ελεύθερες και δημόσιες παραλίες, έχουν σχεδιαστεί για να υποδεχτούν έναν πολύ μεγάλο αριθμό καλοκαιρινών επισκεπτών, πολλαπλάσιο του μόνιμου πληθυσμού κατά τον χειμώνα. Συχνά δέκα ή και περισσότερες φορές μεγαλύτερο και συνεπώς και με πολλαπλάσια μεγαλύτερες ανάγκες σε νερό από τον χειμερινό μόνιμο πληθυσμό.

Η ζωή, όσο και η επιστήμη, όμως, διδάσκουν ότι ο μόνος και συγχρόνως και αποφασιστικός περιοριστικός παράγοντας στους αναπτυξιακούς σχεδιασμούς των ανθρώπων, είναι το περιβάλλον.

Δηλαδή η φύση.

Το ίδιο το συγκριτικό πλεονέκτημα του τόπου μας, χάριν του οποίου οι τουρίστες ελκύονται και επιλέγουν να μας επισκέπτονται για τις διακοπές τους τα καλοκαίρια, μπορεί να γίνει μπούμεραγκ για την ανάπτυξη και να εξελιχθεί σε εφιάλτη.

Γιατί η φύση δεν την αντέχει την ανάπτυξη που εμείς αποφασίσαμε ερήμην της.

Καθώς τα υδατικά αποθέματα στην ελληνική ακτογραμμή, ειδικά μετά από μια ξηρή και άνομβρη χρονιά όπως η φετινή, είναι περιορισμένα και δεν επαρκούν για να υδροδοτήσουν τις αυξημένες καλοκαιρινές ανάγκες μιας τέτοιας άμετρης τουριστικής υπερανάπτυξης.

Με αποτέλεσμα το καλοκαίρι με τον καύσωνα και ενώ τα ξενοδοχεία, οι βίλες και τα δωμάτια είναι υπερπλήρη, ενώ τα εστιατόρια, τα μπαρ και τα κέντρα αναψυχής δουλεύουν στο φουλ και ενώ οι ομπρέλες και οι ξαπλώστρες στις παραλίες είναι γεμάτες, με τους επιχειρηματίες και συχνά και τους δήμους να τρίβουν τα χέρια τους και με την κυβέρνηση να κομπάζει ότι ο τουρισμός σώζει την ανάπτυξη στη χώρα μας, ξαφνικά συμβαίνει το… απρόβλεπτο: Κόβεται το νερό.

Συμβαίνει τελευταία σε πολλά νησιά και συμβαίνει και σε πολλά παραλιακά παραθεριστικά κέντρα. Η Σίφνος, η Νάξος, η Λέρος, η Ζάκυνθος, το Ρέθυμνο, αλλά και η Κασσάνδρα Χαλκιδικής, με το Πευκοχώρι, να μένουν χωρίς νερό, χτυπώντας το καμπανάκι του κινδύνου.

Τι συμβαίνει όμως; Και κατά πόσον αυτές οι διακοπές νερού είναι… απρόβλεπτες και αιφνιδιαστικές;

Είναι η λειψυδρία εποχιακή και εξαρτώμενη μόνο από την ξηρασία που φέρνει η κλιματική κρίση;

Είναι, δηλαδή, η φετινή ανομβρία η μόνη αιτία για τη λειψυδρία το καλοκαίρι στους παραθεριστικούς οικισμούς;

Κατ’ αρχήν η απάντηση είναι ναι.

Η ανομβρία, με τα ελάχιστα ύψη βροχής και χιονιού που παρατηρήθηκαν φέτος το χειμώνα και την άνοιξη παντού, προκάλεσε την αδυναμία αναπλήρωσης των απωλειών σε νερό του περσινού καλοκαιριού στους υδροφορείς και τους ταμιευτήρες. Με αποτέλεσμα να στεγνώσουν τα υδατικά αποθέματα.

Όσο για το ακραίο και εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο Daniel, που συμβαίνει σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών περίπου μια φορά στα χίλια χρόνια και το οποίο συνέβη τρία μόλις χρόνια μετά το άλλο, επίσης ακραίο και σπάνιο φυσικό φαινόμενο, τον Ιανό, με περίοδο επαναφοράς τα πεντακόσια περίπου χρόνια σύμφωνα με εκτιμήσεις, με τα τεράστια ύψη βροχής πέρσι στο τέλος του καλοκαιριού το πρώτο και το 2020 το δεύτερο, στη Θεσσαλία και αλλού, προκαλώντας πρωτοφανείς πλημμυρικές καταστροφές, είναι φαινόμενα που δεν πρέπει να τα συνυπολογίζουμε στα θετικά υδατικά αποθέματα.

Καθώς όλο αυτό το πλημμυρικό νερό, ακριβώς επειδή τα πλημμυρικά φαινόμενα συμβαίνουν ραγδαία, σε σύντομο δηλαδή χρόνο έχουμε τεράστια ύψη βροχής, – μέσα σε λίγες ώρες έπεσε πέρσι στη Θεσσαλία σχεδόν όσο νερό δέχεται σε 1,5 ολόκληρο χρόνο – χάθηκε. Κι αυτό, είτε γιατί η απορροή στα κατάντι ήταν άμεση και ραγδαία, είτε γιατί οι υποδομές δεν ήταν σχεδιασμένες για να συγκρατήσουν τέτοιους όγκους αποθεμάτων. Με τα φράγματα να σπάνε από τα πλημμυρικά κύματα και τους ταμιευτήρες να μην προλαβαίνουν να ανταποκριθούν.

Άρα οι συχνές περίοδοι ανομβρίας και ξηρασίας που φέρνει η κλιματική κρίση είναι ένας σημαντικός παράγοντας λειψυδρίας.

Που, βέβαια, με δεδομένη την κλιματική κρίση θα έπρεπε να τον είχαμε συμπεριλάβει στους αναπτυξιακούς σχεδιασμούς, έτσι ώστε να είχαμε μειώσει σημαντικά τον σχετικό κίνδυνο.

Και εδώ βρίσκεται και η δική μας ευθύνη για τη λειψυδρία.

Η ευθύνη, δηλαδή, της οργανωμένης κοινωνίας, του επιχειρηματικού κόσμου που επενδύει στον τουρισμό, της αυτοδιοίκησης και εντέλει και του κράτους.

Καλό είναι να επενδύεις σε συγκριτικά πλεονεκτήματα που κληρονόμησες από τη φύση, όπως ο ήλιος, το κλίμα, η θάλασσα και τα νησιά.

Όμως, «συν Αθηνά και χείρα κίνει».

Το ότι ο τουρισμός είναι ένα θείο δώρο που δόθηκε στη χώρα μας δεν σημαίνει ότι μπορούμε για καιρό να το αξιοποιούμε άκοπα, κερδίζοντας πολλά, ενώ έχουμε επενδύσει ελάχιστα.

Ο τουρισμός είναι επένδυση στη φύση. Και όταν επενδύεις στη φύση, οφείλεις ταυτόχρονα να προστατεύεσαι από τα φυσικά φαινόμενα και να προλαβαίνεις τις φυσικές καταστροφές.

Τέλειωσαν οι καλές εποχές για τους κατοίκους των νησιών και της ακτογραμμής, όταν αντί κάποιος να καλλιεργεί με κόπο τα χωράφια του και να παράγει αγροτικά προϊόντα, τα πουλούσε εύκολα σε «επενδυτές», κερδίζοντας τεράστια ποσά, για να γίνουν οι κάποτε καλλιεργήσιμες εκτάσεις ξενοδοχεία, βίλες, παραθεριστικές κατοικίες και δωμάτια.

Σήμερα η επένδυση στον τουρισμό έχει περάσει σε άλλο στάδιο.

Αν θέλουμε να κερδίσουμε από αυτόν και να αναπτυχθούμε βιώσιμα ως τουριστική χώρα, πρέπει να επενδύσουμε γενναία στην τουριστική ανάπτυξη.

Η πραγματικότητα της λειψυδρίας, όπως και η πραγματικότητα των δασικών πυρκαγιών και των πλημμυρών που φέρνει η κλιματική κρίση, βάζουν τέλος στην εποχή της ξαπλώστρας και της ομπρέλας.

Βάζουν τέλος, δηλαδή, στην εποχή του εύκολου πλουτισμού και του ευκαιριακού τουρισμού.

Η κλιματική κρίση υποχρεώνει σε άμεση προσαρμογή στα νέα και δυσμενή κλιματικά δεδομένα, με πνεύμα πρόβλεψης και έγκαιρου σχεδιασμού.

Η λειψυδρία δεν είναι συνώνυμη με την ανομβρία.

Μπορεί να έχεις λιγότερο νερό λόγω κλιματικών συνθηκών, αλλά αυτό να σου αρκεί για τις ανάγκες σου, επειδή έχεις προνοήσει και έχεις πάρει εγκαίρως τα μέτρα σου.

Και συγκεκριμένα, επειδή φρόντισες:

• Να ενισχυθούν και να προσαρμοστούν στα νέα δυσμενή υδρολογικά δεδομένα οι υποδομές των υδραυλικών έργων για τη συγκέντρωση και αποθήκευση μεγαλύτερων ποσοτήτων νερού, έχοντας εγκαίρως υπολογίσει το δυσμενές ισοζύγιο λόγω ανομβρίας

• Να κάνεις επεμβάσεις και έργα που ενισχύουν την αξιοποίηση των ελάχιστων υδατικών αποθεμάτων, λόγω μειωμένων βροχοπτώσεων. Με τη μορφή μικρών φραγμάτων χωμάτινων ή από κλαδοπλέγματα στα ορεινά και στα ημιορεινά, που καθυστερούν τη γρήγορη απορροή του νερού της βροχής και εμπλουτίζουν τους υδροφορείς, ακόμη και σε δυσμενείς υδρολογικές συνθήκες

• Να προχωρήσεις σε άμεση αναδάσωση των εκατομμυρίων στρεμμάτων των καμένων δασών και των δασικών εκτάσεων, αποκαθιστώντας τη λειτουργία τους ως φυσικά εμπόδια ανάσχεσης των πλημμυρικών απορροών και εμπλουτισμού των υπόγειων υδροφορέων

• Να μην επιτρέψεις την ιδιωτικοποίηση των δασών και των χορτολιβαδικών εκτάσεων γύρω τους που κάηκαν στις περσινές πυρκαγιές, ενισχύοντας έτσι τη δασοκάλυψη και τη φυτοκάλυψη και συμβάλλοντας στη μη επιδείνωση της κλιματικής κρίσης.

• Να μην πέσεις θύμα των σειρήνων του «πράσινου» κέρδους και να αντισταθείς με σθένος να «ξυρίσεις» τις κορυφογραμμές από τα δένδρα και τη φυτοκάλυψη, εγκαθιστώντας άμετρα αιολικά πάρκα βιομηχανικής κλίμακας που συμβάλλουν στην ερημοποίηση της φύσης

• Να μην προχωρήσεις στο ξεχέρσωμα αγροτικών εκτάσεων για να εγκαταστήσεις στη θέση τους ασύμμετρα φωτοβολταϊκά πάρκα, χωρίς σχεδιασμό και χωρίς εκτίμηση των συνεπειών στο κλίμα, στο περιβάλλον και στην τοπική οικονομία

• Να προσαρμόσεις τις ανάγκες σου σε νερό στα πραγματικά κλιματικά και υδατικά δεδομένα, εφαρμόζοντας προγράμματα δραστικής εξοικονόμησης νερού στην αγροτική, τουριστική και αστική ανάπτυξη

Τι από όλα αυτά έγινε;

Ποιες από αυτές τις ευκαιρίες αξιοποιήσαμε, ώστε να μην εμποδίσουν την τουριστική ανάπτυξη οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης;

Αντί να αξιοποιήσουμε την έτσι κι αλλιώς ανθρωπογενή κλιματική κρίση για να προβλέψουμε και να προσαρμοστούμε στα νέα και δυσμενή κλιματικά και υδρολογικά δεδομένα, αντιμετωπίζοντας συγχρόνως και τις αιτίες της κρίσης, εμείς χρησιμοποιούμε την κρίση σαν άλλοθι, για να επιρρίψουμε τις ευθύνες για τις φυσικές καταστροφές αλλού και να «νίψουμε τας χείρας μας».

Καθόλου απρόβλεπτα και καθόλου αιφνιδιαστικά δεν είναι, λοιπόν, εν μέσω θέρους και ακραία υψηλών θερμοκρασιών, τα φαινόμενα λειψυδρίας φέτος σε νησιά και παράκτιους παραθεριστικούς οικισμούς.

Είναι φαινόμενα απολύτως αναμενόμενα, συνέπειες μιας αντίληψης για εύκολο και άκοπο πλουτισμό.

Αλλά και συνέπεια μιας πολιτικής που ευνοεί την κερδοσκοπία μιας ολιγαρχίας οικονομικών συμφερόντων που λυμαίνεται τον τουρισμό και τώρα και τη λεγόμενη «πράσινη» ανάπτυξη των γκρίζων ανεμογεννητριών και των φωτοβολταϊκών, εκεί που κάποτε «φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα…»

Καταστρέφοντας όμως τη φύση με αλόγιστες και κερδοσκοπικές δραστηριότητες, βγάζουμε μόνοι μας τα μάτια μας. Γιατί καταστρέφουμε τελικά και τις αιτίες που προκάλεσαν την ίδια την οικονομική ανάπτυξη.

Κανένας τουρισμός δεν μπορεί να σταθεί χωρίς την κατάλληλη φύση και τα απαραίτητα φυσικά αγαθά. Όπως και καμία αγροτική ανάπτυξη δεν υφίσταται χωρίς έδαφος, χωρίς νερό και χωρίς κλίμα.

Η καταστροφή που προκαλείται σήμερα με τη λειψυδρία στον τουρισμό είναι η συνέπεια που υφίστανται αυτοί που λογαριάζουν την ανάπτυξη χωρίς τον… ξενοδόχο.

Πηγή: TVXS