«Τελευταίο τανγκό στο Παρίσι» – Το εμβληματικό έργο του Μπερτολούτσι στην εποχή του #MeToo

18:33 21/4/2023 - Πηγή: KoutiPandoras

Είναι ίσως άδικο και μάλλον άστοχο να κρίνει κάποιος το φιλμ του Μπερτολούτσι με όρους του σήμερα. Αναφέρομαι στο κίνημα #metoo, στην περίφημη σκηνή του βουτύρου και φυσικά σε όλη την παραφιλολογία που αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια γύρω από το – κατάπτυστο και καταδικαστέο πέρα ως πέρα- τρικ που εμπνεύστηκε ο σκηνοθέτης για να αποσπάσει την ρεαλιστική ερμηνεία της πρωταγωνίστριας του.

Όμως το «Last Tango in Paris» γυρίστηκε το 1972. Η έκτη ταινία του 31χρονου

τότε  Μπερνάντο Μπερτολούτσι, ο οποίος είχε γίνει ήδη γνωστός διεθνώς με τον «Κονφορμίστα» και την «Στρατηγική της αράχνης», ήταν προϊόν της εποχής της αλλά και αρκετά πρωτοποριακή στο τρόπο που διαχειρίστηκε τα μέχρι τότε συντηρητικά κινηματογραφικά ερωτικά ήθη. Δεν αναφέρομαι στην επίμαχη σκηνή αλλά στο πως ο σκηνοθέτης με βασικό όπλο του την συγκλονιστική ερμηνεία του Μπράντο αποδίδει όλη την υπαρξιακή αγωνία και την μελαγχολία των «χαμένων» ηρώων του με αφορμή ένα θρυμματισμένο και ωμό ερωτισμό. Το ίδιο μοτίβο θα αναπαραχθεί έκτοτε αμέτρητες φορές στο σινεμά με πιο άξιους «μιμητές» την «Σαρκική εξάρτηση» του Πατρίς Σερό και το «Romance» της Κατρίν Μπρεγιά, ενώ η «Αυτοκρατορία των αισθήσεων» του Όσιμα οδήγησε το θέμα σε άλλα, ακόμη πιο ακραία, επίπεδα.

Στο σενάριο του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι (σε συνεργασία με τον Φράνκο Αρκάλι) το πρωταγωνιστικό ζευγάρι των Μάρλον Μπράντο και Μαρία Σνάιντερ δημιουργεί μια αποκλειστικά σαρκική σχέση, αποκομμένο από την συμβατική, βαρετή και μονότονη καθημερινότητα.

Το κυρίαρχο θέμα του φιλμ δεν είναι τόσο η ωμή απεικόνιση της σχέσης ανάμεσα στη νεαρή παριζιάνα και τον παραιτημένο αμερικανό μεσήλικα που πενθεί την απώλεια της συντρόφου του, όσο η σύζευξη του έρωτα με το θάνατο με φόντο τα αδιέξοδα (κοινωνικά, πολιτικά, ψυχολογικά) μιας γενιάς που πίστεψε στην επανάσταση αλλά είδε τα όνειρα της να συντρίβονται.

Οι έντονες σεξουαλικές σκηνές προκάλεσαν διαμάχες μεταξύ κοινού και κριτικής ενώ σε πολλές χώρες (ανάμεσα τους και η χώρα του σκηνοθέτη) η ταινία κόπηκε από τη λογοκρισία. Επίσης στις ΗΠΑ η περίφημη σκηνή σοδομισμού κόπηκε καθώς κρίθηκε ακατάλληλη. Παρόλα αυτά, με το πέρασμα του χρόνου η ταινία έπαψε να είναι ακατάλληλη και της δόθηκε ο χαρακτηρισμός NC-17. Το 1981, η MGM κυκλοφόρησε μία νέα έκδοση με τις κομμένες σκηνές.

Σύμφωνα με δηλώσεις του ίδιου του Μπερτολούτσι το 2013, η πιο γνωστή σκηνή της ταινίας, αυτή του βιασμού, γυρίστηκε έπειτα από συνεννόηση του σκηνοθέτη και του Μάρλον Μπράντο χωρίς τη συγκατάθεση της Μαρία Σνάιντερ. Αυτό έγινε γιατί ο σκηνοθέτης ήθελε να προσδώσει εντονότερο ρεαλισμό στη σκηνή, καθώς ήθελε να φανεί η αντίδραση μιας ταπεινωμένης γυναίκας και όχι μιας ηθοποιού που υποδύεται έναν ρόλο. Ο Μπερτολούτσι δήλωσε πως για το γεγονός αυτό νιώθει ενοχές, αλλά δεν μετανιώνει. H ίδια η Σνάιντερ είχε πει για την περιβόητη σκηνή του βουτύρου σε μια συνέντευξη της το 2007 λίγα χρόνια πριν πεθάνει σε ηλικία 58 ετών. «Ένιωσα βιασμένη τόσο από τον Μάρλον Μπράντο όσο και από τον Μπερτολούτσι».

Για την ταινία που βρίσκεται στη λίστα με τις πιο προκλητικές ταινίες όλων των εποχών, η καταξιωμένη αμερικανίδα κριτικός Πόλιν Κέιλ είχε πει ότι είναι ένα έργο ορόσημο για την ιστορία του κινηματογράφου που «ξαναγράφει την γλώσσα της έβδομης τέχνης». Επίσης η κριτικός του New Yorker έγραψε: «Το «Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι” θα πρέπει να γίνει ορόσημο στην ιστορία του κινηματογράφου συγκρίσιμο με την 29η Μαΐου 1913. Τη νύχτα δηλαδή που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά “Η τελετουργία της άνοιξης” του Στραβίνσκι στη μουσική ιστορία». ια συγκλονιστική ιστορία ακραίου ερωτικού πάθους

Η ταινία «Το τελευταίο τανγκό στο Παρίσι» βγαίνει από τις 20/4 στις αίθουσες σε ψηφιακά αποκατεστημένη επανέκδοση από την NEW STAR.