Η αερόμπαλα, ο ασημένιος βώλος και το τακουνάκι του Αλλάχ

21:35 5/7/2014 - Πηγή: Ysterografa

Δεν ανήκω σε αυτούς που αλλάζουν εύκολα ομάδα υποστηρίζοντας, τελικώς, αυτόν που κερδίζει. Αλλά πολύ φοβάμαι πως όταν –και φυσικά εάν- τελειώσετε την ανάγνωση αυτού του άρθρου, θα μου είναι δύσκολο να σας κάνω να πιστέψετε την αλήθεια της εισαγωγικής του φράσης.

Στο προηγούμενο άρθρο μου στα ‘Υστερόγραφα’ ανέφερα πως, μετά την επίσκεψή μου στις παραλίες και τα γήπεδα του Rio de Janeiro, το 2004, απαρνήθηκα την αγαπημένη μου Εθνική Ομάδα της Γερμανίας, για χάρη της Βραζιλίας. Καθώς

το Mundial του 2014 που διεξάγεται στη χώρα του “jogo bonito” κορυφώνει την ένταση και τις εντυπώσεις στους τηλεοπτικούς μας δέκτες, έρχονται στο μυαλό μου εικόνες από προηγούμενα Παγκόσμια Κύπελλα, όπως αυτό του 2006 που φιλοξένησε η πρώτη μου ποδοσφαιρική αγάπη, η Γερμανία. Τότε, τόσο η Γερμανία όσο και η Βραζιλία έχασαν, ενώ το κύπελλο κέρδισε η Ιταλία, σε εκείνον τον αλησμόνητο τελικό που σημαδεύτηκε από την κεφαλιά του Ζιντάν, όχι προς το τέρμα, όπως μας είχε συνηθίσει, αλλά προς το στήθος του Ματεράτσι, ο οποίος τον είχε προηγουμένως προσβάλει χυδαία.

Εκείνον τον τελικό τον θυμάμαι καλά. Ίσως για την ποδοσφαιρική ποιότητα και το σασπένς των φάσεών του. Ίσως για την παρέα με την οποία τον παρακολούθησα. Ίσως και για τους δύο αυτούς λόγους και για μια τρίτη αιτία που τη συνθέτει η αναπόδραστη και ανεπίστρεπτη ροή του χρόνου, όπως την αντιλαμβανόμαστε μ’ αυτόν τον αδιόρατο κόμπο στον λαιμό που μας φέρνει η νοσταλγική αναδίφηση στην ιστορία των Παγκοσμίων Κυπέλλων.

Είχα προλάβει να δω μόνον το δεύτερο ημίχρονο εκείνου του τελικού, λόγω του μεγάλου μποτιλιαρίσματος που αντιμετώπισα στην επιστροφή μου από τη Χαλκιδική, αλλά όπως λένε και οι λάτρεις των πάσης φύσεως επανασυνδέσεων, «τα ωραιότερα γκολ μπαίνουνε στο δεύτερο ημίχρονο..». Έστω και αν σε εκείνο το παιχνίδι είχε χρειαστεί παράταση για να κερδίσει η Ιταλία.…Ήταν το τελευταίο παιχνίδι του Ζιντάν. Εκείνος ήθελε να κλείσει την καριέρα του κατακτώντας ένα ακόμη βαρύτιμο τρόπαιο, όπως το 1998 που οι κεφαλιές του συνέτριψαν τη Βραζιλία του Ρονάλντο. Όμως τώρα μια καρφωτή του κεφαλιά βρίσκει απέναντί της τα αιλουροειδή αντανακλαστικά του Μπουφόν. Ο Γάλλος άσσος νιώθει τα πόδια του να βαραίνουν. Όχι τόσο από την κούραση, όσο από αυτό το ασήκωτο φορτίο της διαρκούς επιβεβαίωσης που συνοδεύει σαν βασανιστικός σιαμαίος αδελφός την αξία, τη χαρισματικότητα και την υπεροχή.

Ξέρει πως στο ποδόσφαιρο, όπως και στη ζωή ισχύει απόλυτα η ρήση των Αμερικανών: «Είσαι τόσο επιτυχημένος, όσο το τελευταίο σου αποτέλεσμα». Θέλει να κλείσει την καριέρα του νικητής μέσα στο γήπεδο. Όπως νικητής υπήρξε και σε όλη του τη ζωή, όταν ξεκινώντας από τα αλγερινά γκέτο της Μασσαλίας κατέκτησε την ποδοσφαιρική υφήλιο. Εκείνη όμως τη βραδιά δείχνει να μην μπορεί να τα καταφέρει. Κάτι η κακή του τύχη, κάτι η καλή εμφάνιση του αντιπάλου, κάτι αυτές οι περίεργες βραδιές που ενώ ξέρεις ότι μπορείς κι ότι το παιχνίδι είναι δικό σου, όλα μοιάζουν να συνωμοτούν εναντίον σου και στα γκολπόστ της ευτυχίας έχουν κατέβει τα ρολά της άρνησης, ο Ζιζού βλέπει τον χρόνο να κυλά και αγωνιά. Και όταν ο Ιταλός αμυντικός υπερβαίνει τα εσκαμμένα, βρίζοντας την αδερφή του, τότε τον ξαπλώνει στον χορτάρι. Ακολουθούνε θυελλώδεις συζητήσεις για το fairplay και για το κατά πόσον αυτή η αντιαθλητική ενέργεια απάδει της μεγάλης προσωπικότητας του παίκτη.

Οκτώ χρόνια μετά, όποτε σκέφτομαι αυτή τη φάση, στο μυαλό μου έρχεται ένα άρθρο του Αντώνη Πανούτσου, που το είχα διαβάσει ακόμη πιο παλιά, κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του Σύδνεϋ. Το άρθρο αναφερότανε σε όσους κατηγορούσανε τον Τούρκο αρσιβαρίστα Ναΐμ Σουλεϊμάνογλου γιατί -παρά τα τρία προηγούμενα χρυσά ολυμπιακά του μετάλλια- είχε πραγματοποιήσει απογοητευτική εμφάνιση, την οποία οι εφημερίδες της Τουρκίας απέδιδαν στην έξη και την αδυναμία του στο ποτό και τις γυναίκες. Έκανε, λοιπόν, εκείνο το άρθρο, έναν τολμηρό παραλληλισμό, λέγοντας πως και τον Μέγα Αλέξανδρο τον κατηγορούσανε πως έπινε και, μάλιστα, πως πάνω στο μεθύσι του σκότωσε τον καλύτερό του φίλο. Και ο δημοσιογραφικός του σχολιασμός στις δύο αυτές επικρίσεις ήτανε ο ακόλουθος: «Πολεμιστής ήτανε, τι θέλατε να πίνει, πορτοκαλάδα;»

Στη δύσκολη πολιορκία της Τύρου ο Αλέξανδρος τραυματίστηκε στον αριστερό του ώμο. Χάρηκε όμως γιατί έτσι θα εκπληρωνότανε μία σχετική προφητεία του μάντη Αρίστανδρου για την κατάληψη της πόλης. Σ’ εκείνον τον τελικό του 2006, ο Ζιντάν αγωνιζότανε και αυτός με τραυματισμένον τον αριστερό του ώμο. Δεν υπήρχε όμως καμία ευοίωνη προφητεία για να εκπληρωθεί. Μόνον οι αδηφάγες και ληστρικές προσδοκίες των εταιρειών και των συντελεστών στοιχημάτων. Κι έτσι, βλέποντας πως δεν θα κυρίευε αυτή την τελευταία πόλη της ποδοσφαιρικής του εκστρατείας, βλέποντας κλειστές τις πύλες της επίτευξης, έγινε ο ίδιος ένας ζωντανός πολιορκητικός κριός, χτυπώντας με το γυμνό του μέτωπό τον Ιταλό προβοκάτορα.

Γιατί περισσότερο από αθλητικό πρότυπο καλής συμπεριφοράς, περισσότερο από παράδειγμα προς μίμηση, για τους μικρούς μετανάστες της Μασσαλίας και τους απανταχού φιλάθλους, περισσότερο από προσγειωμένος star και υποδειγματικός οικογενειάρχης, ο Ζιντάν ήτανε και παρέμεινε μέχρι τέλους πολεμιστής. Ένας μοναχικός πολεμιστής της ερήμου της Αλγερίας αλλά και της εσωτερικής του ερήμου. Ξένος ως προς τους Μαρσεγέζους συμπατριώτες του, για τους οποίους ήτανε ο αγαπημένος τους μεν, αλλά πάντα ο μετανάστης δε. Ξένος και ως προς τους Αλγερινούς ομοεθνείς του, μια και ο πατέρας του ανήκε σε μια φυλετική μειονότητα της ερήμου που κατά τον πόλεμο της ανεξαρτησίας είχε πάρει το μέρος των Γάλλων αποικιοκρατών. Μόνος του σύμμαχος η χαρισματικότητα και το ταλέντο. Και όταν αυτά δεν επαρκούσαν για να τον στέψουνε για ακόμη μια φορά νικητή επέλεξε να φύγει μόνος απ’ την παγκόσμια ποδοσφαιρική σκηνή. Όπως ο αποκρουστικά δυσπροσάρμοστος αλλά και ανυπέρβλητα σαρωτικός Μάικ Τάισον, που βλέποντας πως δεν μπορούσε να ανακτήσει τον τίτλο του, δάγκωσε το…αυτί του Εβάντερ Χόλιφιλντ. Όπως οι λαιστρυγονικά «ανθρωποφάγες» δαγκωματιές του Ουρουγουανού Σουάρες, προς τους αντίπαλους παίκτες –που ποιος ξέρει τι εσωτερικούς Λαιστρυγόνες κουβαλάει κι αυτός, τι «λαιστρυγόνες….βάζει εμπρός του η ψυχή του» κάθε φορά που καταφεύγει στο δάγκωμα όταν οι αντίπαλοι παίκτες εμφανίζονται στον δρόμο του. Όλοι αυτοί είναι σαν να μας λένε το τόσο έξω από το αθλητικό ιδεώδες αλλά και τόσο μέσα σε κάθε χαρισματική ανθρώπινη φύση: «Καλύτερα ντισκαλιφιέ παρά υποταγή στη συγκυρία της ήττας, αφού να πάρει η οργή είμαι ο καλύτερος…».

Στο Mundial του 2010 τόσο η Γαλλία (χωρίς τον Ζιντάν), όσο και η Ιταλία (με τον Ματεράτσι) έφυγαν νωρίς από τη διοργάνωση. Το φλερτ μου με τη Βραζιλία τελείωσε γρήγορα, μια και η ομάδα του Ντούνκα ήτανε η λιγότερο θεαματική και η περισσότερο «ευρωπαϊκή» της τελευταίας εικοσαετίας. Έβλεπα την παλιά μου αγαπημένη, τη Γερμανία να σαρώνει στα γήπεδα της Νοτίου Αφρικής, αλλά δεν μπορούσα να την υποστηρίξω ξανά, όπως αρνείσαι να τηλεφωνήσεις σε κάποια πρώην που άφησες και ας νιώθεις πως οι επόμενες στιγμές δεν ήτανε καλύτερες.

Όμως, για αυτό το Mundial είχα διαλέξει ομάδα από τον Οκτώβριο του 2009, οπότε και είχα επισκεφθεί το Μπουένος Άιρες, για τη βράβευση, σ’ έναν Παγκόσμιο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό, ενός διηγήματός μου, με θέμα τον Μέγα Αλέξανδρο.

Σε αυτό λοιπόν, το Mundial υποστήριζα την Αργεντινή. Την ομάδα ενός άλλου μεγάλου απροσάρμοστου, του Ντιέγκο και της ασύγκριτης ποδοσφαιρικής του ιδιοφυίας, προτού την πνίξει σε έναν ωκεανό από ναρκωτικά και ναπολιτάνικα μοντέλα. Περπατώντας στα σοκάκια της La Boca, της ποδοσφαιρικής κοιτίδας της Boca Juniors, της «ομάδας της καρδιάς» του Μαραντόνα, δαγκώνοντας με τη λαιμαργία του Σουάρες τα παραδοσιακά αργεντίνικα alfajores, με τις μελωδίες της κομπαρσίτα να ξεχύνονται από το μαντονεόν πλημμυρίζοντας τους λαβυρίνθους των αυτιών και της ψυχής μου. Με τα διηγήματα του Μπόρχες και τον ‘Στρατηγό μες στον λαβύρινθό του’ του Μάρκες στο μυαλό μου. ‘Ένας βώλος από ασήμι’, ή επί το λατινοαμερικανικότερον ‘Una esfera de plata, σύμφωνα με την ισπανόφωνη μετάφραση του τίτλου του διηγήματός μου. Γιατί όλα τελικά γυρίζουνε γύρω ή και μαζί με τη στρογγυλή θεά. Γιατί τελικά και η γη μας, μια μπάλα από χώμα και νερό είναι. Μια μπάλα είναι και κυλά αναπάντεχα και η ζωή μας και για αυτό ίσως μας αρέσει να μνημονεύουμε συχνά την αξέχαστα αθυρόστομη ρήση του Όσιμ, περί των ελευθέρων ηθών της μπάλας. Και ας πάει η Jabulani -η αερόμπαλα της FIFA για το 2010- όπου θέλει. Απελπιστικά άουτ στα σουτ των χαρισματικών Μέσι και Ιγκουαϊν και στο πλεκτό με τα τρελά φάλτσα της τύχης, όταν σουτάρανε κάποιοι άλλοι, απλοί ρολίστες που έχω ξεχάσει και τα ονόματα και τις φανέλες τους.

Καλοκαίρι 2014 και βλέπω στην οθόνη τον Σίρλε να λύνει τον γόρδιο δεσμό κόντρα στην Αλγερία, σκοράροντας με τακουνάκι στην παράταση, σαν ετεροχρονισμένη γερμανική εκδίκηση για εκείνο το αλήστου μνήμης «τακουνάκι του Αλλάχ» με το οποίο ο Μαροκινός Madjer είχε οδηγήσει την Πόρτο στην κατάκτηση του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το ‘87 στη Βιέννη κόντρα στη Μπάγερν των Ρουμενίγκε και Ματέους και μέσα μου ξυπνά πάλι ο αθεράπευτος ποδοσφαιρικός έρωτας για τη «νασιοναλμανσαφτ», μαζί με εικόνες από τον «Ποταμό του Ιανουαρίου», τον Rio de Janeiro, και από τον «Ποταμό του Ασημιού», τον Rio de la Plata, που τις τεράστιες όχθες του μοιράζονται το αργεντίνικο Μπουένος Άιρες και το Μοντεβιδέο, η πρωτεύουσα της Ουρουγουάης –που αν δεν είχε ήδη αποκλεισθεί- αυτήν, τον Σουάρες και τα σκληροτράχηλα stopper της θα υποστήριζα στο τρέχον Mudial της Βραζιλίας, μαζί, θαρρώ, με τη σιωπηρή πλειοψηφία των νέων της γενιάς μου, τώρα που μας πιέζει περισσότερο από ποτέ η ανάγκη για έμφαση στην άμυνα και για «δάγκωμα» της ευκαιρίας.

Γερμανία, Βραζιλία, Αργεντινή, Ουρουγουάη και φυσικά, πάνω απ’ όλα η «επίσημη αγαπημένη» όλων των Ελλήνων, η Εθνική Ελλάδος. Διαφορετικές ομάδες, παλιά και νέα Μundial, αναμνήσεις και προτιμήσεις που παρασύρονται στην κοίτη των αναμνήσεων από τους ποταμούς του χρόνου. Με τον Rio de la Plata να χύνεται στον Ατλαντικό, κυλώντας ανάμεσα στις ξεμακρυσμένες -σαν δυο ερωτευμένους που χωρίστηκαν- όχθες του, πιο πλατύς, θαρρείς, και από τον ίδιον τον Ωκεανό. Τον Ωκεανό στον οποίον δεν κατάφερε τελικά να φτάσει ο Αλέξανδρος, αν και πέρασε την έρημο της Γεδρωσίας. Όπως και ο Ζιντάν δεν ξέφυγε ποτέ από την εσώτερή του έρημο, παρότι διάβηκε τη Μεσόγειο από τ΄Αλγέρι ως τη Μαρσίλια.

Ο νικηφόρος αγώνας της Εθνικής μας ενάντια στην αποδεκατισμένη Ιαπωνία και η ήττα μας κόντρα στην επίσης κουτσουρεμένη Κόστα Ρίκα. Το τακουνάκι του Σίρλε και το «τακουνάκι του Αλλάχ», όλες οι μεγάλες φάσεις και όλες οι άστατες φίλαθλες προτιμήσεις της ποδοσφαιρικής μου καρδιάς, παλιές και νέες ερωμένες της ποδοσφαιρικής μνήμης και της στρογγυλής θεάς. Ποδοσφαιρικοί παγκόσμιοι πόλεμοι, πραγματικά και τηλεοπτικά οικουμενικά ταξίδια, βγαλμένα θαρρείς από τα ταξιδιωτικά βιβλία, από τα «Ταξιδεύοντας», του Νίκου Καζαντζάκη που σε ένα από αυτά γράφει:

«Όταν ο Μουχαμέτης πήγε και χτύπησε την πόρτα ενός πιστού του σεΐχη να μιλήσει μαζί του για πολέμους, έτρεξε η γυναίκα του φίλου του, η Ζεϊνέπ, να του ανοίξει. Μα ως άνοιξε την πόρτα, φύσηξε αγέρας, κουνήθηκε λίγο το φόρεμα της Ζεϊνέπ και φάνηκε το στήθος της. Ο Μουχαμέτης θαμπώθηκε από τη λάμψη, ξέχασε με μιας όλες τις γυναίκες που αγάπησε, σήκωσε τα χέρια του κι ευχαρίστησε τον θεό: ‘Ευχαριστώ σε, Αλλάχ, που έκαμες την καρδιά μου τόσο άστατη!’…..Ας ευχαριστήσουμε κι εμείς τον Αλλάχ που έκαμε την καρδιά μας τόσο άστατη, κι ας αφήσουμε τον καινούριον αέρα να φυσήξει και να μας δείξει λίγο το στήθος της Ιαπωνίας!»….έστω και αν τόσο η Ιαπωνία, όσο και η Κόστα Ρίκα παίζανε με 10 παίκτες…

Χρίστος Χ. Λιάπης

Ψυχίατρος – Διδάκτωρ Παν/μίου Αθηνών

[e-mail]

Twitter: @chliapis

ΥΓ: Ο άσσος της Μάντζεστερ Γιουνάιτεντ Τζορτζ Μπέστ, ο πιο ταλαντούχος παίκτης όλων των εποχών στην Αγγλία είχε δηλώσει πριν πεθάνει από κίρρωση του ήπατος, αναφερόμενος στον άστατον χαρακτήρα του κι στο συνεπές πάθος του για το ποτό και τις γυναίκες, το οποίο κατέστρεψε, τελικώς, τη χαρισματικότητα του ταλέντου του: «αν είχα γεννηθεί άσχημος, ο κόσμος θα ξεχνούσε τον Πελέ!!….»