Η Νέμεσις και η Σιδηρά Κυρία

13:59 4/5/2014 - Πηγή: Ysterografa

Η Νέμεσις και η Σιδηρά Κυρία

Σαν σήμερα, ακριβώς πριν από 35 χρόνια, στις 4 Μαΐου του 1979 η Μάργκαρετ Θάτσερ γινότανε η πρώτη γυναίκα Πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας, θέση στην οποία παρέμεινε για 11 συναπτά έτη.

Βαρόνη με αφετηρία το παντοπωλείο του πατέρα της, πρωταγωνίστρια της διεθνούς πολιτικής σκηνής για ολόκληρη τη δεκαετία του 80, ταυτισμένη στερεοτυπικά με την πιο ακραία μορφή οικονομικού φιλελευθερισμού, υπερήφανη νικήτρια του πολέμου των Φώκλαντ, ευρωσκεπτικίστρια,

μητέρα ενός «άσωτου υιού», Σιδηρά Κυρία στη μάχη της με τα συνδικάτα, συχνά αντιδραστική, πάντα δυναμική και στο τέλος ανοϊκή και άγαλμα στη Βουλή των Κοινοτήτων –ενώ ήταν ακόμη εν ζωή.

Αλλά ας αφήσουμε καλύτερα τον Λόρδο Owen, πρώην Υπουργό Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, εμπνευστή του ειρηνευτικού σχεδίου Βανς – Όουεν για τον τερματισμό του πολέμου στην πάλαι ποτέ Γιουγκοσλαβία και Ψυχιάτρου κατά σπουδές να μιλήσει για αυτήν.

Έγραψε, λοιπόν, ο Λόρδος Όουεν το 2009 και μάλιστα στο ιατρικό περιοδικό Brain- a Journal of Neyrology, για τη Σιδηρά Κυρία:

«…Ήτανε προσεκτική και με αυτοέλεγχο κατά τη διάρκεια του πολέμου των Φώκλαντ το 1982, παρά τη ρήση της προς τον τύπο: “Αγαλλιάσθε, αγαλλιάσθε”, μετά την κατάληψη της νήσου της Νότιας Γεωργίας….Επίσης, φρονίμως δεν χρησιμοποίησε τη νέα νομοθεσία περί συνδικαλιστικών φορέων κατά τη διάρκεια των απεργιών των ανθρακωρύχων, την περίοδο 1984-85. Μετά την 3η εκλογική της νίκη το 1987…… άρχισε, επίσης, να αναφέρεται στον εαυτό της στο τρίτο πρόσωπο “Γίναμε γιαγιά” [σ.σ. έτσι ανακοίνωσε στον τύπο τη γέννηση του εγγονιού της]. Το 1990, οι ίδιοι οι βουλευτές του κόμματός της την ανάγκασαν να παραιτηθεί, μετά την από μέρους της εμφάνιση καθαρής Ύβρεως όπως αποκαλύπτουν οι από μέρους της –τότε- χειρισμοί ως της προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και η εικόνα της να ωρύεται εντός της Βουλής των Κοινοτήτων [κραυγάζοντας] “όχι, όχι, όχι”».

Το επιστημολογικό παράδειγμα εξεικόνισης της πολιτικής διαδρομής της Μάργκαρετ Θάτσερ με τα βιολογικά και κοινωνικά του συμφραζόμενα, άπτονται του ερευνητικού πεδίου στο οποίο εργάστηκα, στην Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου του Tufts, υπό τον Καθηγητή Nassir Ghaemi, ο οποίος είναι –ανάμεσα στα άλλα- και ο συγγραφέας του best seller “A first rate madness”, βιβλίο το οποίο πραγματεύεται τη διασύνδεση ανάμεσα στην ψυχιατρική παθολογία και την άσκηση εξουσίας σε υψηλό επίπεδο. Μαζί με τον Λόρδο Owen, που επίσης έχει καταγράψει σημαντικές εκδοτικές επιτυχίες με το «Σύνδρομο της Ύβρεως» και με το «Ασθενείς Ηγέτες στην Εξουσία» αποτελούν πρωτοπόρους στο καινοφανές διεπιστημονικό πεδίο της «πολιτικής ψυχιατρικής» και της «ψυχολογίας της ιστορίας».

Πρώτος ο Λόρδος Όουεν εισήγαγε στην ψυχιατρική νοσολογία, αλλά και στον χώρο των κοινωνικών και πολιτικών επιστημών, μία καινούρια ψυχιατρική νοσολογική οντότητα που την ονόμασε «Σύνδρομο της Ύβρεως», δανειζόμενος τον όρο από την αρχαία ελληνική γραμματεία, όπου η υπέρβαση του μέτρου, η αλαζονεία και η περιφρόνηση για τους θεϊκούς και ανθρώπινους νόμους ονομαζότανε Ύβρις, με συνέπεια την αγανάκτηση των θεών (Νέμεσις) οι οποίοι έστελναν την Τήσι για να θολώσει την κρίση του υβριστή και να τον οδηγήσει στην καταστροφή. Σύμφωνα με τα γραφόμενά του, αρκετοί ηγέτες όπως η Μάργκαρετ Θάτσερ, αλλά και ο Τόνυ Μπλερ και ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος –κατά τον δεύτερο πόλεμο του Κόλπου- πέσανε θύματα του συνδρόμου αυτού, το οποίο συνδέεται άμεσα με την άσκηση εξουσίας.

Και όλα τα ανωτέρω, εμφανίστηκαν υπό τη διαβρωτική επίδραση της εξουσίας, χωρίς η Βαρόνη Θάτσερ να έχει επιδείξει αλαζονικά στοιχεία ή συμπεριφορές υπερβαίνουσες το μέτρο, προτού αναλάβει την πρωθυπουργία, ούτε κατά τα πρώτα χρόνια της θητείας της. Αυτό είναι ενδεικτικό της δυσκολίας που ανακύπτει στην ερευνητική προσπάθεια που έχω αναλάβει, μαζί με τον Καθηγητή Ghemi και τον Λόρδο Owen, ετοιμάζοντας ένα επιστημονικό άρθρο σχετικά με τους παράγοντες που θα μπορούσαν να προβλέψουν το κατά πόσον ένας πολιτικός ή επιχειρηματικός ηγέτης είναι πιθανόν να υποκύψει ή όχι στις παγίδες του «Συνδρόμου της Ύβρεως» μετά την ανάληψη της εξουσίας. Ποιος θα μπορούσε να προβλέψει, άραγε, ότι η πάντα συγκρατημένη και συγκροτημένη κόρη του παντοπώλη από το Grantham της κομητείας του Lincolnshire, με τις σπουδές χημείας στην Οξφόρδη, θα εξελισσότανε σε αλαζονικό πολιτικό σύμβολο του νεοφιλελευθερισμού, εφαρμόζοντας οικονομική πολιτική αντίστοιχη του Δικτάτορα της Χιλής και μετέπειτα φίλου της, Αγκούστο Πινοσέτ, συμπεριφερόμενη σκαιότατα στους υπουργούς της και κραυγάζοντας εντός του κοινοβουλίου κατά της επανένωσης των δύο Γερμανιών;

Και όλα αυτά προτού η ανοϊκή διαταραχή αρχίσει να κλέβει λίγο-λίγο τις αναμνήσεις της, προτού οι διαταραχές μνήμης την αναγκάσουν να περιορίσει τις δημόσιες εμφανίσεις της. Γιατί η πιο διαβρωτική από όλες τις επιδράσεις που έχω γνωρίσει, τόσο όσο γιατρός, όσο και ως άνθρωπος και ως πολίτης, δεν είναι η φανταχτερά εξωστρεφής αλαζονική επίδραση της εξουσίας.

Είναι η ύπουλη, υποστροφική επίδραση της φθοράς που επιφέρει στους ανθρώπους ο χρόνος, στομώνοντας σιγά-σιγά τους αγγειακούς κλάδους της θνητής μας φύσης με το στενωτικό υλικό των θρομβώσεων, εκφυλίζοντας και νεκρώνοντας τα νευρικά κύτταρα, προσβάλλοντας ανεπανόρθωτα τις εγκεφαλικές περιοχές της μνήμης, της κρίσης και της απόφασης. Λες και υφαίνει, κάτω από την αραχνοειδή μήνιγγα του εγκεφάλου μας, τον θανάσιμο ιστό της τελικής ήττας της θνητής μας φύσης. Και αυτό συμβαίνει αναπόδραστα, όσες νίκες (στα Φώκλαντ ή στο κοινοβούλιο ή στην Οξφόρδη…) και αν αξιώθηκε ποτέ η κάθε ανθρώπινη προσωρινότητα και όσες και αν ήταν οι φορές που η γλυκά μαυλιστική υπερβολή της ύβρεως προέταξε την απατηλή υπόσχεση της υπέρβασης της μοίρας και των ορίων των θνητών.

Ίσως η άνοια που την ταλαιπώρησε κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής της να ήτανε και ένα είδος λύτρωσης για τη Βαρόνη Θάτσερ, καθώς την κρατούσε σε νοητική και φυσική απόσταση από τα αναξιοπρεπή καμώματα και τις διεθνείς ποινικές καταδίκες του γιού της που πάντοτε την πλήγωναν.

Έτσι, λοιπόν, για την περίπτωση της Βαρόνης που ξεχνούσε, για τη Σιδηρά Κυρία που πριν από 35 χρόνια αναλάμβανε το κοινοβουλευτικό τιμόνι της Βρετανικής Κοινοπολιτείας και για την πολιτική και βιολογική της Νέμεση, ταιριάζει απόλυτα ο στίχος:

«….κόρη του χρόνου η λησμονιά και αποπαίδι η μνήμη…»

Χρίστος Χ. Λιάπης

Ιατρός – Διδάκτωρ Εθνικού & Καποδιστριακού

Πανεπιστημίου Αθηνών

[e-mail]

Twitter@chliapis

Στη φωτογραφία, με τον Καθηγητή του Πανεπιστημίου του Tufts και κορυφαίο ερευνητή στο πεδίο των Συναισθηματικών Διαταραχών και της Πολιτικής Ψυχιατρικής, Nassir Ghaemi.