1816: Η χρονιά χωρίς καλοκαίρι

00:13 8/1/2023 - Πηγή: Τα Νεα

Μπορεί να έχει μπει ήδη ο Ιανουάριος αλλά δεν έχουμε δει στη χώρα μας χειμωνιάτικο τοπίο. Εκτός από τα πολύ ορεινά σημεία οι περισσότερες περιοχές έχουν μέχρι στιγμής έντονες λιακάδες και υψηλές θερμοκρασίες.

Το σκηνικό βέβαια θα αλλάξει πολύ σύντομα αλλά σίγουρα το φαινόμενο είναι ασυνήθιστο για την εποχή.

Όχι όμως όσο ασυνήθιστο ήταν το έτος 1816, που χαρακτηρίστηκε το μόνο που δεν φάνηκε το καλοκαίρι.

Η χρονιά ακολούθησε

την έκρηξη του όρους Ταμπόρα που σημειώθηκε το 1815, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον ηφαιστειακό χειμώνα μέσα στο καλοκαίρι του 1816.

Η έκρηξη αυτή είχε ως συνέπεια η μέση παγκόσμια θερμοκρασία να μειωθεί κατά 0,4 – 0,7 °C.

Το αποτέλεσμα ήταν να υπάρχει έλλειψη τροφής σε όλο το βόρειο ημισφαίριο. Έχει υπολογιστεί ότι ο δείκτης μεγέθους της ηφαιστειακής έκρηξης (VEI – Volcanic Explosivity Index) ήταν ίσος με 7 (με μέγιστο της κλίμακας το 8) και ο όγκος των υλικών που εκτοξεύτηκαν έφτασε τα 100 κυβικά χιλιόμετρα.

Τα δεδομένα αυτά κατατάσσουν την τότε έκρηξη του ηφαιστείου ως την μεγαλύτερη και πιο θανατηφόρα έκρηξη στην καταγεγραμμένη ανθρώπινη ιστορία.

Θανατηφόρα έκρηξη – ανύπαρκτο καλοκαίρι

Η έκρηξη του ηφαιστείου Ταμπόρα, στις 10 Απριλίου 1816 , σκότωσε 70 χιλιάδες ανθρώπους. Ημερολογιακά, είχε ήδη μπει η άνοιξη.

Η ξαφνική αυτή έκρηξη όμως έκανε την εποχή ασυνήθιστα ψυχρή, με ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες. Ήταν η μεγαλύτερη έκρηξη σε 1.630 χρόνια στο συγκεκριμένο σημείο. Οι περιοχές που επλήγησαν περισσότερο ήταν αυτές της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, όπου λόγω των χιονοπτώσεων και του ολικού παγετού ακόμα και τον Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο, οι καλλιέργειες καταστράφηκαν και οι αγρότες έσφαξαν τα ζώα τους διότι δεν είχαν τροφή να τους δώσουν. Προκλήθηκαν λιμοί καθώς και επιδημίες χολέρας στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική.

Στην Ευρώπη και συγκεκριμένα στην Ιρλανδία από τις 153 ημέρες της περιόδου Μαΐου-Σεπτεμβρίου τις 142 ημέρες έβρεχε καταρρακτωδώς, ενώ στην Αγγλία ο μέσος όρος θερμοκρασίας κυμάνθηκε στους 13,37 βαθμούς.

Ήταν το τρίτο πιο ψυχρό καλοκαίρι από τότε που τηρούνται μετεωρολογικά αρχεία δηλαδή από το 1659. Σύμφωνα με στοιχεία στη Γαλλία και στην Αυστρία 200.000 άνθρωποι πέθαναν από την πείνα και από τις επιδημίες χολέρας και τύφου. Οι πάγοι της Αρκτικής καθώς και οι παγετώνες των Άλπεων μεγάλωσαν, ενώ αντιθέτως το καλοκαίρι στην Ουκρανία θεωρήθηκε και ζεστό.

Στις 4 Ιουνίου σημειώθηκε παγετός στο Κονέκτικατ και στις 8 Ιουνίου χιόνισε στη Νέα Υόρκη! Σύμφωνα με την Μηχανή του Χρόνου μέχρι τις 23 Αυγούστου πάγωναν διαδοχικά όλες οι πόλεις. Συγκοινωνία δεν υπήρχε, τα καυσόξυλα τελείωναν και τα αποθέματα τροφής στέρευαν. Οι πλημμύρες έπνιξαν όλες τις καλλιέργειες. Λόγω της ηφαιστειακής σκόνης το χιόνι στην Ουγγαρία είχε καφέ χρώμα, ενώ στην Ιταλία κόκκινο. Και το καλοκαίρι της επόμενης χρονιάς ήταν εξαιρετικά δύσκολο. Οι θερμοκρασίες ήταν ακόμα αλλοπρόσαλλες, με τον υδράργυρο στους -26 οι συνέπειες από την έκρηξη ήταν ακόμα έντονες και εξελίσσονταν αρνητικά.

Οι ασθένειες εξαπλώθηκαν σε όλο τον κόσμο

Η έκρηξη δεν άφησε μόνο καιρικές καταστροφές και πείνα στο πέρασμά της, αλλά ο συνδυασμός των δύο αποτελεσμάτων παρήγαγε, επίσης, ένα ανεπιθύμητο αποτέλεσμα: τις ασθένειες. Η διακοπή των κανονικών μουσώνων στην Ινδία οδήγησε σε ξηρασία και πιθανότατα επέτρεψε στο βακτήριο της χολέρας που μεταδίδεται από το νερό να μεταλλαχθεί σε μια πιο μολυσματική μορφή. Το παθογόνο εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο και προκάλεσε συχνές επιδημίες καθ’ όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν, αλλά η μάστιγα αυτή μας βοήθησε να έρθουμε πολύ πιο κοντά στη σύγχρονη ιατρική.