«D-Day» για το παγκόσμιο εμπόριο

14:01 2/4/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Θα αποδειχθεί άραγε η σημερινή μέρα, Τετάρτη 2 Απριλίου 2025, η «D-Day» για το διεθνές εμπόριο, συνολικά για τις οικονομίες του πλανήτη και ειδικά τις πιο μεγάλες; Είναι αυτή, άραγε, που θα επιταχύνει το ξεκαθάρισμα του τοπίου στον παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο, ο οποίος έχει ήδη κηρυχθεί, χωρίς όμως να έχει μέχρι στιγμής κριθεί ούτε μέχρι ποιο βαθμό είναι αποφασισμένοι οι πρωταγωνιστές του να τον κλιμακώσουν ούτε ποιος έχει τις περισσότερες πιθανότητες να ανακηρυχθεί τελικώς νικητής;

Η αλήθεια είναι ότι ο Ντόναλντ Τραμπ, ο πρόεδρος της κυρίαρχης (ακόμη) υπερδύναμης ο οποίος σέρνει τον χορό

– αναγκάζοντας τους υπόλοιπους να ακολουθήσουν, θέλοντας και μη –, έχει εδώ και καιρό δώσει έναν διαφορετικό ορισμό. Κάνοντας λόγο για «Ημέρα της Απελευθέρωσης», επιδιώκει προφανώς να πείσει τους συμπατριώτες του ότι η ομοβροντία των δασμών την οποία ετοιμάζεται να εξαπολύσει προς κάθε κατεύθυνση θα κάνει τις Ηνωμένες Πολιτείες πιο ισχυρές, γεμίζοντας και το δικό τους «ταμείο» – είτε πρόκειται για πολίτες είτε για επιχειρήσεις.

Τι δείχνει η Ιστορία

Δεν συμφωνούν όλοι, βεβαίως, με τις εκτιμήσεις και τα σχέδιά του. Πρωτίστως η Ιστορία, που έχει αποδείξει πως σε μια κατάσταση όπως αυτή που έχει στο μυαλό του ο Τραμπ, η οποία οδηγεί σε επιβολή δασμών από όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές, συνήθως δεν κερδίζει κανείς, ακόμη και αν είναι η Αμερική. Και όχι μόνο αυτό, αλλά καθιστά τους πάντες καχύποπτους για τις δήθεν φιλειρηνικές προθέσεις του σε άλλα μέτωπα, καθώς είναι εξαιρετικά δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι ένας πρόεδρος ο οποίος δεν διστάζει να κηρύξει οικονομικοεμπορικό πόλεμο προς εχθρούς και φίλους επιδιώκει πράγματι να σιγήσουν τα συμβατικά όπλα – είτε πρόκειται για την Ουκρανία είτε για τη Μέση Ανατολή.

Από την πλευρά τους, επίσης, οι περισσότεροι οικονομολόγοι και αναλυτές – εξαιρουμένων των φανατικών τραμπιστών – προειδοποιούν ότι εάν ο πρόεδρος συνεχίσει το «πυρ κατά ριπάς», δεν θα αργήσει η στιγμή που θα διαπιστώσει (μαζί και όλοι όσοι τον ψήφισαν) ότι ουσιαστικά πυροβολεί τα… πόδια του. Του διαμηνύουν, με άλλα λόγια, πότε εμμέσως και πότε ευθέως, ότι οι μεγάλοι χαμένοι θα είναι τελικώς οι ίδιες οι ΗΠΑ και όσοι κατοικούν ή έχουν την έδρα τους σε αυτές, μια και θα επιταχυνθεί η συγκρότηση των αντίπαλων μπλοκ και, κατά συνέπεια, το τέλος της εποχής της παγκόσμιας αμερικανικής παντοκρατορίας.

Η Ευρώπη και οι άλλοι

Ποιος θα δικαιωθεί, τελικώς; Αν και για την ώρα ασφαλής απάντηση δεν μπορεί να δοθεί, υπάρχουν ορισμένα πράγματα που δημιουργούν ήδη ένα νέο σκηνικό. Ανάμεσά τους, το ενδεχόμενο η Κίνα, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα – δηλαδή η μεγαλύτερη και πιο απειλητική ανταγωνίστρια των ΗΠΑ και οι δύο βασικοί σύμμαχοί τους στον Ειρηνικό – να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να συντονιστούν προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους επικείμενους αμερικανικούς δασμούς.

Αν και για την ώρα Τόκιο και Σεούλ δεν έχουν επιβεβαιώσει όσα μετέδωσαν τα κινεζικά κρατικά ΜΜΕ (χωρίς, ωστόσο, να έχουν διαψεύσει κατηγορηματικά…), είναι γεγονός ότι την Κυριακή πραγματοποιήθηκε συνάντηση των υπουργών Εμπορίου των τριών χωρών, όπου συζητήθηκε και η πρόταση δημιουργίας μιας ζώνης ελεύθερου εμπορίου ανάμεσά τους. Ετσι, το πιθανότερο είναι πως και σε αυτή την περίπτωση ισχύει το γνωστό ρητό: όπου υπάρχει καπνός, υπάρχει και φωτιά – την οποία έχει ανάψει ο Λευκός Οίκος.

Οσο για την Ευρώπη, το αρχικό μούδιασμα και την αμηχανία που προκαλούν οι πρωτοβουλίες του Τραμπ φαίνεται πως διαδέχεται σιγά σιγά το ένστικτο οικονομικής και πολιτικής επιβίωσης. Οπως χαρακτηριστικά σημειώνεται σε ρεπορτάζ στο «Politico», «η ΕΕ εξετάζει το σενάριο να ανοίξει ένα νέο μέτωπο, καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ ετοιμάζεται να επιβάλει δασμούς σε όλους τους εμπορικούς εταίρους της Αμερικής την Τετάρτη». Για να συνεχίσει: «Αν και οι Βρυξέλλες έχουν μέχρι στιγμής ακολουθήσει τους κανόνες του εμπορικού πολέμου (…) επιβάλλοντας αναλογικά αντίμετρα χωρίς πρόθεση κλιμάκωσης (…), πλέον ετοιμάζονται να υψώσουν τον πήχη».

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν

«Θα προσεγγίσουμε τις διαπραγματεύσεις από θέση δύναμης», είπε ενώπιον του Ευρωκοινοβουλίου η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. «Η Ευρώπη κρατά πολλά χαρτιά στα χέρια της. Από το εμπόριο ως την τεχνολογία και το μέγεθος των αγορών μας. Ομως η ισχύς μας εδράζεται και στην ετοιμότητά μας να λάβουμε αποφασιστικά αντίμετρα. Ολα τα εργαλεία είναι στο τραπέζι», διεμήνυσε η πρόεδρος της Κομισιόν.

Προφανώς, πολλά θα κριθούν από τις τελικές επιλογές και ανακοινώσεις του Τραμπ οι οποίες, πλην μεγάλου απροόπτου, θα γίνουν σήμερα, με τα βασικά σενάρια να είναι δύο: είτε οριζόντιοι επιπλέον δασμοί 20% σε όλες τις εισαγωγές, από όπου κι αν προέρχονται, είτε «ανταποδοτικοί και αναλογικοί» δασμοί ανά χώρα ή ομάδα χωρών. Σε κάθε περίπτωση, όλοι πλέον ετοιμάζονται για τα χειρότερα, αν δεν σταματούν να ελπίζουν σε ένα «θαύμα». Ή, έστω, σε κάτι που θα αφήνει περιθώρια διαπραγμάτευσης. Κοντός ψαλμός…

Κόστος ως 1,4 τρισ. δολάρια Τα έξι σενάρια

Καθώς το επιτελείο του προέδρου των ΗΠΑ – ο οποίος πέρυσι διπλασίασε την περιουσία του στα 5,1 δισ. δολάρια – ξεκαθάρισε ότι οι δασμοί που θα ανακοινωθούν σήμερα θα έχουν άμεση εφαρμογή, οι οικονομολόγοι του Aston Business School επεξεργάστηκαν έξι σενάρια για τις πιθανές συνέπειες που θα προκληθούν σε διεθνές επίπεδο από αυτούς και από τα αντίμετρα εκ μέρους των εταίρων των ΗΠΑ.

1 Παραμένουν οι αρχικοί δασμοί. Εάν δεν υπάρξουν πρόσθετα μέτρα, οι τιμές στις ΗΠΑ θα αυξηθούν κατά 2,7% και το πραγματικό κατά κεφαλήν εισόδημα θα μειωθεί κατά 0,9% εκεί, κατά 3,2% στον Καναδά και κατά 5% στο Μεξικό.

2 Αντίμετρα από Καναδά, Μεξικό και Κίνα. Οι απώλειες για το εισόδημα στις ΗΠΑ θα αυξηθούν στο 1,1% και κατά 5,1% στον Καναδά και 7,7% στο Μεξικό.

3 Επιβολή από τις ΗΠΑ δασμών 25% εις βάρος της ΕΕ. Σοβαρές αναταράξεις στην παραγωγική διαδικασία στην Ευρώπη, μείωση του εισοδήματος κατά 1,5% στις ΗΠΑ.

4 Αντίμετρα της ΕΕ με 25% δασμούς στις ΗΠΑ. Σημαντική αύξηση τιμών και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού και αμοιβαία σοβαρές απώλειες στο πραγματικό κατά κεφαλήν εισόδημα.

5 Επιβολή γενικευμένων δασμών από τις ΗΠΑ παγκοσμίως. Ραγδαία μείωση των εμπορικών συναλλαγών σε διεθνές επίπεδο, όπως και μεγάλες αυξήσεις τιμών.

6 Αντίμετρα από όλες τις χώρες κατά των ΗΠΑ. Το διεθνές εμπόριο θα «γονατίσει», ενώ οι συνολικές απώλειες αναμένεται να φτάσουν μέχρι και στα 1,4 τρισ. δολάρια παγκοσμίως.

Το κλειδί της κρίσης…

1,2 τρισ. δολάρια εκτιμάται ότι ήταν για το 2024 το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ στις συναλλαγές αγαθών. Μεγάλο μέρος αναλογεί στις χώρες της Ευρώπης, με πρώτη τη Γερμανία και δεύτερη την Ιρλανδία, που κατέγραψαν πέρυσι πλεόνασμα της τάξης των 85 και 87 δισ. δολαρίων αντιστοίχως.

…και οι δείκτες της

49 διαμορφώθηκε ο δείκτης της μεταποίησης στις ΗΠΑ τον Μάρτιο, έναντι 50,3 τον Φεβρουάριο. Σημειώνεται πως κάθε τιμή μικρότερη του 50 υποδηλώνει μείωση της δραστηριότητας στον κλάδο.

20% έχει ενισχυθεί η τιμή του χρυσού στις διεθνείς αγορές από τις αρχές του έτους, καθώς οι επενδυτές «μυρίζονται» έντονες αναταράξεις και στρέφονται στο παραδοσιακό ασφαλές καταφύγιο σε τέτοιες περιόδους.

10,5% έχει υποχωρήσει ο δείκτης Nasdaq της Wall Street στο πρώτο τρίμηνο, καθώς οι αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας εκτιμάται πως θα είναι από τα μεγάλα θύματα ενός παγκόσμιου εμπορικού πολέμου. Κατά 4,5% έχει υποχωρήσει ο δείκτης S&P 500.