Πόλεμος νεύρων στο Αιγαίο - Οι κόκκινες γραμμές της Αθήνας στην προοπτική διαλόγου

23:35 16/8/2020 - Πηγή: Τα Νεα

Με την Τουρκία να επιδίδεται σε έναν συστηματικό πόλεμο νεύρων θέτοντας σε πρώτο πλάνο πότε την παραβίαση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και άλλοτε εστιάζοντας την προσοχή της στην παραβίαση της Κυπριακής ΑΟΖ μένει ακόμα μία εβδομάδα ως την 23η Αυγούστου οπότε και λήγει η ισχύς της τουρκικής παράνομης Navtex, με βάση την οποία το Oruc Reis «αλωνίζει» στην Ανατολική Μεσόγειο.

Πιέζει για διάλογο μετά τη Navtex

Από τις τελευταίες εξελίξεις που χαρακτηρίζονται μάλλον από την υποτονικότητα, αν όχι την αμηχανία της ΕΕ

αλλά και την εσωτερική της διαίρεση, καθίσταται εμφανές πως η Γερμανία θέλει να προωθήσει έναν απευθείας διμερή διάλογο με την Τουρκία κρατώντας για το ίδιο το Βερολίνο το ρόλο του μεσάζοντα και του επιβλέποντα.

Ήδη μετά το τέλος του Συμβουλίου των Ευρωπαίων ΥΠΕΞ, γερμανικά ΜΜΕ πρωτοστατούν στη διαμόρφωση αυτού του κλίματος και με δεδομένο ότι η Γερμανία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να μπλοκάρει ουσιαστικά μια δυναμική στάση της ΕΕ στην καταδίκη της τουρκικής προκλητικότητας, γεγονός μάλιστα που οδήγησε την Ελληνική πλευρά να μπλοκάρει με τη σειρά της κοινό ανακοινωθέν των ΥΠΕΞ της ΕΕ για τη Λευκορωσία που ήταν το κύριο θέμα συζήτησης την Παρασκευή.

Σύμφωνα με το Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (dpa), ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε ενημερώσει πριν την έναρξη της χθεσινής τηλεδιάσκεψης των Ευρωπαίων ΥΠΕΞ, πως έχει δεχτεί πρόταση της καγκελαρίου για εκκίνηση διαλόγου με την Ελλάδα μετά την ολοκλήρωση των ερευνητικών δραστηριοτήτων του Oruc Reis στις 23 Αυγούστου.

Σε δηλώσεις του μετά το τέλος της προχθεσινής τηλεδιάσκεψης των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ ο Γερμανός ΥΠΕΞ Χάικο Μάας αναφερόμενος στο ζήτημα της ελληνοτουρκικής έντασης επεσήμανε την πάγια στάση του Βερολίνου: «Εργαζόμαστε ώστε οι εμπλεκόμενοι να μπουν σε διάλογο, ο οποίος θα συμβάλει να βρούμε λύση για αυτό το θέμα».

Απευθυνόμενος τόσο στην Άγκυρα όσο και στην Αθήνα ο κ. Μάας τόνισε ακόμη ότι «οι προκλήσεις δεν μπορούν να συνεχιστούν – ούτε οι τουρκικές γεωτρήσεις».

Η πρόταση βόμβα για το μορατόριουμ στις «αμφισβητούμενες» περιοχές

Σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές, ήταν στο χέρι των υπουργών Εξωτερικών να αποφασίσουν στη προχθεσινή τους τηλεδιάσκεψη μέτρα κατά της Τουρκίας, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν επιτεύχθηκε και όπως φαίνεται μαζί με την Γερμανία, συντάχθηκαν οι Ιταλία, Ισπανία, Ουγγαρία, Βουλγαρία και Μάλτα, οι οποίες προκρίνουν μια πιο ήπια στάση έναντι της Τουρκίας.

Αυτές οι χώρες, επικαλούνται το προσφυγικό και τις αρνητικές επιπτώσεις στη συνεργασία της ΕΕ με την Τουρκία που θα είχαν τυχόν κυρώσεις για να μεταθέσουν το πρόβλημα στις ελληνικές καλένδες και για νέες συζητήσεις στο άτυπο Συμβούλιο των ΥΠΕΞ της ΕΕ στις 27-28 Αυγούστου.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και καθώς η Γερμανία θεωρεί την Τουρκία σημαντικό στρατηγικό εταίρο της Δύσης η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ παρεμβαίνει εδώ και τέσσερις εβδομάδες ανάμεσα στην Αθήνα και την Άγκυρα, τηρώντας ίσες αποστάσεις σε ρόλο διαμεσολαβητή.

Μάλιστα από τον Ιταλό πρεσβευτή και μόνιμο αντιπρόσωπο στην Επιτροπή Πολιτικής Ασφάλειας της ΕΕ Μάρκο Περονάτσι συζητείται εντός της ΕΕ μια πρόταση βόμβα όπως «ένα μορατόριουμ για την εκμετάλλευση σε αμφισβητούμενες περιοχές είναι μια υπό συζήτηση επιλογή».

Οι όροι του διαλόγου

Η Τουρκία εμφανίζεται μεν στα λόγια υπέρ του διαλόγου και των διαπραγματεύσεων αλλά στην πραγματικότητα αντιστρέφει τα γεγονότα και εμφανίζεται ως θύμα … ελληνικών προκλήσεων!

Στην πραγματικότητα η Άγκυρα ζητάει διάλογο με όρους αποδοχής από τους συνομιλητές της του τουρκικού δόγματος της «γαλάζιας πατρίδας».

Το είπε ξεκάθαρα άλλωστε αυτό ο Χουλουσί Ακάρ πριν από λίγες μέρες τονίζοντας ότι «οι θάλασσές μας είναι η γαλάζια πατρίδα μας. Κάθε σταγόνα είναι πολύτιμη».

Σε αυτό το πνεύμα κινήθηκε άλλωστε και ο Ταγίπ Ερντογάν τα τελευταία 24ωρα κάνοντας διπλωματικούς ελιγμούς και μιλώντας λύση «kazan-kazan», την ώρα το Oruc Reis -έχοντας την προστασία του τουρκικού πολεμικού ναυτικού- επιχειρούσε παραβιάσεις στην ελληνική υφαλοκρηπίδα.

Βεβαίως στο βαθμό που πάρουν σάρκα και οστά διατυπώσεις όπως το μορατόριουμ σε «αμφισβητούμενες περιοχές» που συζητούν ευρωπαϊκοί κύκλοι, η Τουρκία δεν έχει κανένα λόγο να μην θέλει το διάλογο, καθώς θα κατοχυρώσει τις διεκδικήσεις της.

Οι κόκκινες γραμμές της Αθήνας

Από την πλευρά της η Ελλάδα τόσο δια του Κυριάκου Μητσοτάκη όσο και του Νίκου Δένδια έχει ξεκαθαρίσει πως διάλογος με όρους προκλήσεων και παραβιάσεων της ελληνικής υφαλοκρηπδίας από την Τουρκία δεν μπορεί να γίνει, «είναι χωρίς αντικείμενο» όπως χαρακτηριστικά είχε πει ο πρωθυπουργός στη δήλωση παρέμβασή του την προηγούμενη Τετάρτη.

Επί της ουσίας η Ελλάδα για έναν διάλογο με την Τουρκία, ζητάει από την Άγκυρα να απέχει από δραστηριότητες τύπου Oruc Reis και ειδικά για την συγκεκριμένη χρονική στιγμή επιθυμεί να μην εξαντλήσει η Τουρκία τον χρόνο της NAVTEX και να αποσυρθεί το Oruc Reis και ο στρατιωτικός στολίσκος που το συνοδεύει.

Μία δεύτερη παράμετρος που θα κρίνει την πορεία και τους όρους ενός ελληνοτουρκικού διαλόγου είναι κατά πόσον η Άγκυρα θα αποδεχτεί τη νομιμότητα της Συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου για την μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ, η οποία επί της ουσίας ακυρώνει και το παράνομο τουρκολιβυκό σύμφωνο.

Και σύμφωνα με τις επίσημες ελληνικές θέσεις διάλογος μπορεί να γίνει μόνο για τις θαλάσσιες ζώνες (ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα), που είναι και η μόνη διαφορά που αναγνωρίζει η Ελλάδα σε ότι αφορά τη σχέση με την Τουρκία.

Σε επίπεδο συμβούλων

Σε περίπτωση πάντως που επανεκκινήσει ένας διάλογος μεταξύ των δύο πλευρών, σύμφωνα με πληροφορίες, οι γέφυρες επικοινωνίας σε πρώτη φάση αναμένεται να είναι σε επίπεδο συμβούλων.

Συγκεκριμένα, όπως συνέβη και κατά την τριμερή του Βερολίνου, καθοριστικό ρόλο θα παίξουν η διπλωματική σύμβουλος του Κυριάκου Μητσοτάκη, Ελένη Σουρανή, από την ελληνική πλευρά και ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας, Ιμπραχίμ Καλίν, από την άλλη.

Όπως αναφέρουν πηγές, αναμένεται τηλεφωνική επικοινωνία ανάμεσά τους μέσα στο επόμενο διάστημα, ενώ στην παρούσα φάση δεν προβλέπεται δια ζώσης συνάντηση.

dI

Πλαίσιο του διαλόγου το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας

Για την ουσία ενός διαλόγου με την Τουρκία άλλωστε ο Νίκος Δένδιας είχε ξεκαθαρίσει σε συνέντευξή του στα ΝΕΑ την προηγούμενη εβδομάδα:

«Η Τουρκία επέλεξε να αποσυρθεί από τον διάλογο, πριν ακόμη αυτός επανεκκινήσει. Ωστόσο, οι διερευνητικές είναι ένας σημαντικός δίαυλος επικοινωνίας που συντελεί και προς την κατεύθυνση αποφυγής κλιμάκωσης. Γι’ αυτό τον λόγο, είμαστε καταρχήν υπέρ της επανέναρξής τους, όπως και των μηχανισμών τακτικών πολιτικών διαβουλεύσεων και των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.

Όμως, υπάρχουν αυτονόητες προϋποθέσεις για να υπάρξει αυτός ο διάλογος. Και αυτές αφορούν τον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και την αρχή των σχέσεων καλής γειτονίας. Δεν μπορεί να υπάρξει διάλογος υπό το κράτος προκλήσεων και παραβατικών ενεργειών.

Αν υπάρξει διάλογος υπό αυτές τις αυτονόητες προϋποθέσεις, ο οποίος δεν οδηγήσει σε συμφωνία, η προσφυγή στη Χάγη, όπως δήλωσε προ ημερών και ο Πρωθυπουργός, μπορεί να αποτελέσει επόμενο βήμα.

Για να γίνει όμως αυτό, θα πρέπει η Τουρκία να αποδεχθεί το πλαίσιο συζήτησης της διαφοράς που δεν μπορεί να είναι άλλο από το Διεθνές Δίκαιο και το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας».

Υποβάθμιση

Πάντως το θέμα της Συμφωνίας με την Αίγυπτο είναι το μεγάλο αγκάθι στις ελληνογερμανικές σχέσεις καθώς το Βερολίνο δεν εγκρίνει τη συγκεκριμένη διπλωματική κίνηση της Αθήνας, ειδικά στο χρόνο που αυτή επετεύχθη.

Από τις Βρυξέλλες γίνεται προσπάθεια να υποβαθμιστεί η κόντρα της Ελλάδας με τη Γερμανία.

Διπλωματικές πηγές σχολίασαν στο MEGA τις διαρροές περί σύγκρουσης Ελλάδας και Γερμανίας στην τηλεδιάσκεψη των Ευρωπαίων Υπουργών Εξωτερικών της περασμένης Παρασκευής που φέρεται να μπλόκαρε μια κοινή δήλωση των «27» κατά της Τουρκίας.

Σύμφωνα με Ευρωπαίο διπλωμάτη, η τηλεδιάσκεψη των Ευρωπαίων Υπουργών Εξωτερικών ήταν άτυπη και συνεπώς δεν θα μπορούσε να υιοθετήσει επίσημα συμπεράσματα.

H ίδια πηγή τόνισε πως οι θέσεις του Βερολίνου έχουν να κάνουν πάντα με αλληλεγγύη σε ό,τι αφορά την Ελλάδα και την Κύπρο, τονίζοντας παράλληλα την ανάγκη για αποκλιμάκωση στην περιοχή.

Το ραντεβού Πομπέο και Τσαβούσογλου

Από την άλλη μεριά γρίφος παραμένει η αποτελεσματικότητα της στάσης των Αμερικανών, μία στάση την οποία ωστόσο η ελληνική διπλωματία θεωρεί ικανοποιητική για τις ελληνικές θέσεις και προς σ’ αυτή την κατεύθυνση ο κ. Δένδιας έχει ζητήσει αυξημένη παρουσία των ΗΠΑ στην περιοχή.

Ο Μάικ Πομπέο κατά τη συνάντησή του με τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών μίλησε για την «επείγουσα ανάγκη μείωσης της έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο»

«Η σαφής τοποθέτηση του State Department δεν επιτρέπει την παραμικρή παρερμηνεία» είχε τονίσει ο κ. Δένδιας «ευχαριστώντας γι’ αυτή τη σαφή θέση του υπουργείου και της αμερικανικής πλευράς» τον Αμερικανό ομόλογό του.

Τα βλέμματα πλέον έχουν στραφεί στη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών των ΗΠΑ και της Τουρκίας, Μάικ Πομπεό και Μεβλούτ Τσαβούσογλου, σήμερα, Κυριακή 16 Αυγούστου, λίγο μετά τις συζητήσεις του επικεφαλής της διπλωματίας της Ουάσινγκτον με τον έλληνα ομόλογό του, Νίκο Δένδια.

Μέχρι στιγμής φαίνεται πως σε αντίθεση με τους Γερμανούς, οι Αμερικανοί έχουν υποστηρικτική θέση ως προς την υπογραφή της Συμφωνίας Ελλάδας και Αιγύπτου για τη μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ.