Αυταρχισμός προ των πυλών

18:12 28/1/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Δεν είναι εποχή πια για να κάνουμε αξιολογήσεις περί δημοκρατικότητας, ανοχής κι εφαρμoγής όλων των δημοκρατικών κανόνων. Αυτό που έχει πλέον ξημερώσει και σχεδόν παντού εφαρμόζεται είναι μια περίοδος σεβασμού της ισχύος και της αποφασιστικότητας. Και κρατών και ηγετών. Γι’ αυτό και οι έννοιες περί αυταρχισμού και της θέσης τους στην κλίμακα καλού – κακού είναι πλέον εντελώς σχετικές. Η άνοδος του Τραμπ στην εξουσία στις ΗΠΑ επικύρωσε σχεδόν απόλυτα αυτήν την πραγματικότητα. Υπήρξε όμως η ασυνέπεια, η ηθική καταβαράθρωση και η τραγική

αποτυχία των πολιτικών και των αντιλήψεων της υποτιθέμενα φιλελεύθερης Κεντροαριστεράς και στην Αμερική και σε ολόκληρο τον κόσμο που οδήγησε τις κοινωνίες στη σημερινή πραγματικότητα.

Η έννοια του αυταρχικού κράτους σήμερα δεν έχει καμία σχέση με τις δικές μας παλαιότερες προσλαμβάνουσες παραστάσεις. Οταν η μεγαλύτερη δυτική δημοκρατία, οι ΗΠΑ, σήμερα ομιλούν ανοιχτά για πιθανή προσάρτηση της Γροιλανδίας, του Καναδά και του Παναμά, γιατί είναι δυνατόν να μας ενοχλούν συμπεριφορές επιθετικές προς τα έξω – και καταπιεστικές προς τα μέσα – χωρών όπως η Κίνα, η Ρωσία και η Τουρκία; Η εικόνα μιας δυσάρεστης πολιτείας κι ενός αντιπαθητικού καθεστώτος δεν είναι ίδια με παλιά. Σήμερα τα αυταρχικά καθεστώτα δεν διευθύνονται από κάποιον αντιπαθή ηγέτη αλλά από εξαιρετικά εξελιγμένα συστήματα περίεργων και συνήθως «κλεπτοκρατικών» κοινωνικών συσχετισμών, από υπηρεσίες ασφαλείας κι από επαγγελματίες προπαγανδιστές. Οι διασυνδέσεις όλων αυτών δεν περιορίζονται σε μια χώρα αλλά επεκτείνονται σε περισσότερες. Οι κρατικές επιχειρήσεις της μιας χώρας έχουν στενούς δεσμούς με διαβρωμένα οικονομικά κυκλώματα μιας άλλης, προχωρώντας σε συμφωνίες και ανταλλαγές μαζί τους.

Συνεργάζονται οι υπηρεσίες ασφαλείας, οι υπεύθυνοι εξοπλισμών και ενόπλων δυνάμεων και οι καίριοι οικονομικοί παράγοντες. Είναι πολύ δύσκολο να εντοπίσεις πλέον σήμερα την πολιτική απολυταρχία λόγω του τρόπου που είναι φτιασιδωμένη και συμπεριφέρεται. Ακόμα και οι προπαγανδιστές των καθεστώτων συνεργάζονται, μοιράζοντας συνδρομητές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και προωθώντας πληροφορίες οι μεν στους δε. Η συμπεριφορά των χωρών αυτών είναι σαν μια ενιαία στάση πολλών ομοειδών εταιρειών. Σαν κάποιος πολυεθνικός υπερκολοσσός. Οχι σαν κάποιο πολιτειακό σύνολο με ενιαίο πολιτικό κέντρο. Η Αnne Applebaum στο βιβλίο της «Αυtocracy Inc.» (2024) περιγράφει γλαφυρά αυτήν την παγκόσμια σήμερα πραγματικότητα. Που δεν διαφέρει και πολύ από μια λίγο παλαιότερη ανάλυση των David Treisman και Sergei Guriev με τίτλο «Spin Dictators» (2023).

To νέο όμως παγκόσμιο γεωπολιτικό τοπίο δεν αναταράσσεται μόνο από τις νέες αυταρχικές, προβληματικές όσον αφορά τη Δύση, κυβερνήσεις. Αυτό που προκαλεί εύλογες ανησυχίες είναι και οι παράξενες πρωτοβουλίες της Ουάσιγκτον. Κουβέντες για εισβολή και για προσάρτηση εδαφών παραδοσιακά φιλικών χωρών μέσα στη Δύση (Παναμά, Καναδά και Γροιλανδίας, που αποτελεί έδαφος της Δανίας) προβληματίζουν. Οταν απειλούνται χώρες του ΝΑΤΟ από χώρα του ΝΑΤΟ, τι μέλλει γενέσθαι; Πού λ.χ. στέκεται η Ελλάδα, που συνήθως διαμαρτύρεται στο ΝΑΤΟ για την Τουρκία, στην περίπτωση βίαιης προσάρτησης της Γροιλανδίας – παρά τις διαμαρτυρίες της Δανίας – από τις ΗΠΑ;

Δύσκολα διλήμματα…