Αλέν Τουρέν: Ο κοινωνιολόγος της «μεταβιομηχανικής κοινωνίας» και των «νέων κοινωνικων κινημάτων»

14:17 9/6/2023 - Πηγή: Τα Νεα

Αν κάτι γοήτευε σε όλη του τη ζωή τον Αλέν Τουρέν, που έφυγε τη νύχτα 8 προς 9 Ιουνίου, ήταν να προσπαθεί να κατανοήσει τη ζωή των άλλων, τη ζωή των κοινωνιών. Όπως είχε πει σε μια συνέντευξή του, αυτό το προτιμούσε από το απλώς να ζήσει τη δική του ζωή.

Και όντως στη μακρά του διαδρομή, ο Τουρέν επέλεξε να είναι ακριβώς ένας κοινωνιολόγος που προσπαθούσε να κατανοήσει τι είναι αυτό που αλλάζει μέσα στις σύγχρονες κοινωνίες.

Γενημμένος το 1925 κοντά στην Καέν, ο Τουρέν θα έχει την κλασική

διαδρομή ενός διανοουμένου της εποχής του. Θα περάσει μέρος της Κατοχής στις προπαρασκευαστικές τάξεις για τις απαιτητικές εξετάσεις εισαγωγής στην Ecole Normale Superieure, θα βιώσει πολύ έντονα την Απελευθέρωση του Παρισιού, θα περάσει την aggregation της ιστορίας (τον διαγωνισμό για τη δημόσια εκπαίδευση, που όμως στη Γαλλία άνοιγε τον δρόμο και για την έρευνα και την πανεπιστημιακή διδασκαλία), όμως θα τον κερδίσει η κοινωνιολογία και δη η κοινωνιολογία της εργασίας.

Αυτή, άλλωστε, θα είναι και η πρώτη μεγάλη του έρευνα, στα εργοστάσια της Ρενώ. Άλλωστε ως κοινωνιολόγος της βιομηχανικής εργασίας θα κατοχυρωθεί αρχικά.

Ωστόσο, δεν θα είναι η μόνη έρευνα που τον ενδιέφερε. Θα βρεθεί στη Χιλή για να μελετήσει τους εργάτες, στα ορυχεία και στη μεταλλουργική βιομηχανία. Εκεί, άλλωστε, θα γνωρίσει και την πρώτη σύζυγό του και θα έχει δύο παιδιά.

Καθηγητής στη Ναντέρ, το Πανεπιστήμιο από όπου θα ξεπηδήσει ένα μέρος της ηγεσίας του Μάη του 1968, θα έχει ως έναν από τους φοιτητές του τον Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ. Ο Μάης του '68 θα τον επηρεάσει έντονα γιατί θα θεωρήσει ότι εκεί είδε τόσο τη δύναμη των κινημάτων όσο και στην εμφάνιση κινημάτων που ξέφευγαν από τα όρια των παραδοσιακών διεκδικήσεων.

Αυτό θα κάνει τον Τουρέν να είναι ο θεωρητικός ταυτόχρονα δύο μετασχηματισμών: της μετάβασης σε μια μεταβιομηχανική κοινωνία (δεν θα είναι ο μόνος, στις ΗΠΑ σε ανάλογη κατεύθυνση θα κινηθεί και ο Ντάνιελ Μπελ) και των νέων κοινωνικών κινημάτων. Δηλαδή, κινημάτων πέραν από το εργατικό που μπορούσαν να βγάζουν στο προσκήνιο νέες ευαισθησίες και νέες απαιτήσεις.

Με το ίδιο πνεύμα θα εξετάσει και άλλα κινήματα, όπως την Αλληλεγγύη στην Πολωνία, ενώ θα παίξει ρόλο και στην εκπαίδευση μιας γενιάς νεώτερων κοινωνιολόγων ως διευθυντής σπουδών στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales (EHESS) στο Παρίσι, όπου δημιούργησε το Κέντρο Μελέτης Κοινωνικών Κινημάτων (Centre d’etude des mouvements sociaux)

Πολιτικά ο Τουρέν θα μετατοπιστεί σε πιο φιλελεύθερες θέσεις από τη δεκαετία του 1980 και μετά, όμως σε ένα ζήτημα θα αποκλίνει ριζικά από τη «φιλελεύθερη συναίνεση»: τη μετανάστευση. Ο Τουρέν θα αντιμετωπίζει τη μετανάστευση ως μία πολιτική «λυδία λίθο» και θα επιμένει σε μια πολιτική που θα πηγαίνει κόντρα στην αποικιοκρατία και την κληρονομιά της, στον εθνικισμό και τον ρατσισμό. Άλλωστε, επέμενε ότι η ολοκλήρωση της νεωτερικότητας, την οποία υπερασπιζόταν, ήταν ακριβώς να ξεφύγουμε από έναν κόσμο όπου μόνο οι λευκοί άντρες θα είναι πραγματικά ελεύθεροι.

Στα ελληνικά κυκλοφορούν βιβλία του Αλέν Τουρέν, όπως τα ακόλουθα.

–Πώς να ξεφύγουμε από τον φιλελευθερισμό;, εκδ. Πόλις

– Μετά την κρίση. Από την κυριαρχία των αγορών στην αναγέννηση της κοινωνίας, εκδ. Μεταίχμιο.

–Προς σοσιαλιστές ανοιχτή επιστολή, εκδ. Παπαζήσση